🔹️جَواهِر‌ الکَلام🔹️

🔹 شیخ صدوق این حدیث شریف را به سه سند از از امام رضا نقل میکند .

1⃣ سند اول :

👈 حدثنا أبو الحسن محمد بن علي بن الشاه الفقيه المروزي بمرورود في داره قال حدثنا أبوبكر بن محمد بن عبد الله النيسابوري قال حدثنا أبوالقاسم عبد الله بن أحمد بن عامر بن سليمان الطائي بالبصرة قال حدثنا أبي في سنة ستين ومائتين قال حدثني علي بن موسي الرضا ع سنة أربع وتسعين ومائة


2⃣ سند دوم :

👈 و حدثنا أبومنصور أحمد بن ابراهيم بن بكر الخوري بنيسابور قال حدثنا أبوإسحاق ابراهيم بن هارون بن محمدالخوري قال حدثنا جعفر بن محمد بن زياد الفقيه الخوري بنيسابور قال حدثنا أحمد بن عبد الله الهروي الشيباني عن الرضا علي بن موسي

3⃣ سند سوم

👈 حدثني أبو عبد الله الحسين بن محمدالأشناني الرازي العدل ببلخ قال حدثنا علي بن محمد بن مهرويه القزويني عن داود بن سليمان الفراء عن علي بن موسي الرضا

☑️ همچنین فراز آخر  روایت فوق که محل شاهد ماست در کتب دیگر نیز به دو طریق نقل شده است :
الأمالي (للمفید) ج ۱، ص ۹۴
الأمالی (للصدوق) ج ۱، ص ۳۸۳


👈 پس این روایت حداقل دارای پنج سند است .

👈 روایتی را که اسناد متعدد داشته باشد مستفیض میگویند (یعنی روایتی که به درجه‌ی تواتر نرسیده است اما اسناد آن متعدد است)

✅ روایتی که به درجه‌ی استفاضه برسد و اسانید متعدد داشته باشد حجت خواهد بود هر چند هر یک از اسناد به تنهایی ضعیف باشد که این نکته صراحتا در کلام بزرگان وارد شده است :

1⃣ مرحوم آیت الله سید خویی در ذیل یکی از ابحاث خودشان این چنین استدلال میکنند :

▫️ إن ما تقدم من الروايات و إن كانت كلها ضعيفة السند، إلا أنها مستفيضة
👈 روایاتی که بیان شد اگر چه همه‌ی آنها سندا ضعیف است اما مستفیض است ( پس معتبر هستند )
📚معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواه، ج ۱۴، ص: ۱۰۱

2⃣ آیت الله جعفر سبحانی :

▫️إذ لا وجه لترک الروایة المتواترة أو المستفیضة و إن کان رواتها ضعافا أو مجاهیل، اذ لا تشترط الوثاقة فیهما

👈 دلیلی ندارد که روایت متواتر یا مستفیض را ترک کنیم اگر چه راویان آن ضعیف و یا مجهول باشند زیرا در روایت متواتر و مستفیض وثاقت راوی شرط نیست .
📚 کلیات فی علم الرجال؛ ص ۱۲۹

3⃣ همچنین آیت الله محمد سند خبر مستفیض را از خبر واحدِ صحیح معتبرتر میداند .

▫️أنّ التواتر و المستفیض علی درجة من الأهمیّة الکبیرة التی لا تقارن بآحاد الأخبار الصحاح من الحجّة المنفردة، إذ المتواتر و المستفیض مدرک قطعی و من بیّنات الدین الحنیف فکیف یُستهان و یُغفل عن منابع تولّده
📚 بحوث فی مبانی علم الرجال؛  ص 42

✅ بنابراین اثبات صحت یک روایت صرفا منوط به اثبات صحت سند آن نیست بلکه یکی دیگر از راه‌های تصحیح روایت اثبات تعدد اسانید روایت است .

👈 که در حدیث فوق، ما روایت را از طریق اثبات تعدد اسناد آن تصحیح کردیم .

✅ به دلیل همین تعدد طرق آقای اصف محسنی روایت شیخ صدوق را در کتاب 《معجم الاحادیث المعتبره》 که صرفا فقط احادیث معتبر را در آن بیان میکند؛ آورده است .
📚 معجم الأحاديث المعتبرة؛ الشيخ محمد آصف  جلد : 2  صفحه : 210

🆔 @javaheralklam

www.tgoop.com/javaheralklam/928

486 viewsedited  Dec 22, 2022 at 21:14

🔹 شیخ صدوق این حدیث شریف را به سه سند از از امام رضا نقل میکند .

1⃣ سند اول :

👈 حدثنا أبو الحسن محمد بن علي بن الشاه الفقيه المروزي بمرورود في داره قال حدثنا أبوبكر بن محمد بن عبد الله النيسابوري قال حدثنا أبوالقاسم عبد الله بن أحمد بن عامر بن سليمان الطائي بالبصرة قال حدثنا أبي في سنة ستين ومائتين قال حدثني علي بن موسي الرضا ع سنة أربع وتسعين ومائة


2⃣ سند دوم :

👈 و حدثنا أبومنصور أحمد بن ابراهيم بن بكر الخوري بنيسابور قال حدثنا أبوإسحاق ابراهيم بن هارون بن محمدالخوري قال حدثنا جعفر بن محمد بن زياد الفقيه الخوري بنيسابور قال حدثنا أحمد بن عبد الله الهروي الشيباني عن الرضا علي بن موسي

3⃣ سند سوم

👈 حدثني أبو عبد الله الحسين بن محمدالأشناني الرازي العدل ببلخ قال حدثنا علي بن محمد بن مهرويه القزويني عن داود بن سليمان الفراء عن علي بن موسي الرضا

☑️ همچنین فراز آخر  روایت فوق که محل شاهد ماست در کتب دیگر نیز به دو طریق نقل شده است :
الأمالي (للمفید) ج ۱، ص ۹۴
الأمالی (للصدوق) ج ۱، ص ۳۸۳


👈 پس این روایت حداقل دارای پنج سند است .

👈 روایتی را که اسناد متعدد داشته باشد مستفیض میگویند (یعنی روایتی که به درجه‌ی تواتر نرسیده است اما اسناد آن متعدد است)

✅ روایتی که به درجه‌ی استفاضه برسد و اسانید متعدد داشته باشد حجت خواهد بود هر چند هر یک از اسناد به تنهایی ضعیف باشد که این نکته صراحتا در کلام بزرگان وارد شده است :

1⃣ مرحوم آیت الله سید خویی در ذیل یکی از ابحاث خودشان این چنین استدلال میکنند :

▫️ إن ما تقدم من الروايات و إن كانت كلها ضعيفة السند، إلا أنها مستفيضة
👈 روایاتی که بیان شد اگر چه همه‌ی آنها سندا ضعیف است اما مستفیض است ( پس معتبر هستند )
📚معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواه، ج ۱۴، ص: ۱۰۱

2⃣ آیت الله جعفر سبحانی :

▫️إذ لا وجه لترک الروایة المتواترة أو المستفیضة و إن کان رواتها ضعافا أو مجاهیل، اذ لا تشترط الوثاقة فیهما

👈 دلیلی ندارد که روایت متواتر یا مستفیض را ترک کنیم اگر چه راویان آن ضعیف و یا مجهول باشند زیرا در روایت متواتر و مستفیض وثاقت راوی شرط نیست .
📚 کلیات فی علم الرجال؛ ص ۱۲۹

3⃣ همچنین آیت الله محمد سند خبر مستفیض را از خبر واحدِ صحیح معتبرتر میداند .

▫️أنّ التواتر و المستفیض علی درجة من الأهمیّة الکبیرة التی لا تقارن بآحاد الأخبار الصحاح من الحجّة المنفردة، إذ المتواتر و المستفیض مدرک قطعی و من بیّنات الدین الحنیف فکیف یُستهان و یُغفل عن منابع تولّده
📚 بحوث فی مبانی علم الرجال؛  ص 42

✅ بنابراین اثبات صحت یک روایت صرفا منوط به اثبات صحت سند آن نیست بلکه یکی دیگر از راه‌های تصحیح روایت اثبات تعدد اسانید روایت است .

👈 که در حدیث فوق، ما روایت را از طریق اثبات تعدد اسناد آن تصحیح کردیم .

✅ به دلیل همین تعدد طرق آقای اصف محسنی روایت شیخ صدوق را در کتاب 《معجم الاحادیث المعتبره》 که صرفا فقط احادیث معتبر را در آن بیان میکند؛ آورده است .
📚 معجم الأحاديث المعتبرة؛ الشيخ محمد آصف  جلد : 2  صفحه : 210

🆔 @javaheralklam

BY 🔹️جَواهِر‌ الکَلام🔹️