"O'zimiz podcast" — yoshlar, farzand tarbiyasi, o'zligimizni anglash va ilm olish yo'lida ilhomlantiruvchi insonlar bilan samimiy suhbatlarni o‘zida jamlagan yangi interaktiv podkast.

Podkastimiz ilk mehmoni Abdulbasit Vahidov bo'ldilar va ular bilan Yaponiyaning tarbiyaga kuchli e'tibor qaratganligi, jamiyatimizdagi o'spirin bolalarning muammolari hamda o'zimizning yoshligimiz haqida erkin suhbat qurdik.

Suhbatdan olgan insaytlaringizni videoning izohlarida qoldirishni unutmang!

Maroqli tomosha qiling: https://youtu.be/ANWWOqO87mo

O‘ZINGIZ BO‘LIB YASHANG!

Bu dunyoda...

Yusuf alayhis salom sotib yuboriladi...

Nuh alayhis salomni yolg‘onchi deyishadi...

Ibrohim alayhis salomni olovga uloqtirishadi...

Muso alayhis salomni sehrgarlikda ayblashadi...

Zakariyyo alayhis salomni arralashadi...

Yahyo alayhis salomning boshi kesilib zinokor ayolga mahr o‘laroq taqdim qilinadi...

Iyso alayhis salomni yerda yashagani qo‘yishmaydi. Qatl qilmoqchi bo‘lishganda Alloh samoga ko‘taradi...

Muhammad alayhis salomni toshbo‘ron qilishdi...

Shuncha ishdan keyin, ya’ni insonlar ichidagi eng pokiza zotlarga qilingan shunaqa muomalalardan keyin siz bu dunyodan boshingizni silashini kutayapsizmi?

Bu sayyora Robbisiga isyon qilib bo‘lgan. Alloh o‘z rahmati ila bu zaminni hosilni yig‘ish diyori emas, ekin ekish diyori qildi. Bunda ertaga sizni xursand qiladigan ekinlarni eking.

Bunda iffatli bo‘lsangiz: "Taqvodor bo‘lib qolgan", deb masxara qilishadi.

Bunda hijob o‘rasangiz: "Kecha ochiq-sochiq yurgan edi, bugun hayoli bo‘lib qolibdimi", deb istehzo qilishadi.

Diningizni qattiq tutsangiz: "Aqidaparast", deyishadi.

Vatanini himoya qilayotganlarni: "Terrorchilar" deyishayapti.

Sadaqa qilsangiz: "Riyo qilayapti", deyishadi.

Masjidga doimo qatnasangiz: "Bu nima yeyapti, qayerdan pul topayapti, qiladigan boshqa ishi yo‘qmi", deyishadi.

Kitob o‘qisangiz o‘zlari xuddi bir narsani qoyillatib qo‘ygandek sizni masxara qilib "kitob o‘qisangiz uyqu bosmaydimi, qanday o‘qiysiz, boshqa ishingiz yo‘qmi", deyishadi.

Ular oldida qadringiz tushsada, "o‘zingiz" bo‘lib yashashingiz, "ular" bo‘lib yashab o‘z nazdingizda qadringiz tushganidan ming karra yaxshiroqdir!

✨ Bizni baxt yaratgan… | She'r

Muallif: Usmon Azim
Ijro etdi: O’Imas Temur

MO‘MIN MO‘MINANI YOMON KO‘RMAYDI!

Nabiy sallollohu alayhi va sallam bir kuni sahobalarga dedilar:
“Mo‘min mo‘minani yomon ko‘rmaydi. Agar undagi bir xulq unga yoqmasa boshqasi unga yoqadi!”.

Siz ham mukammal emassiz, mukammallikni talab qilavermang. Siz ma’sum emassiz, ma’sumlikni talab qilavermang. Har-birimizning kimgadir yoqmaydigan tomonimiz bor. Kelin va kuyovning to‘yda kiyadigan kastyum-shimi va oq kuylagi eshigimiz ostonasigacha boradi. Undan keyin esa yaxshilik bilan, sabr bilan, chidam va ayblardan ko‘z yumish bilan hayot davom etadi.

Agar ayolingizning baland ovozi sizga yoqmasa undagi mehrni yodga oling. Agar undagi asabiylik sizga yoqmasa sizning obro‘yingizni omonatdorlik bilan saqlayotganini yodingizga oling. Agar u filmlardagi kabi romantik bo‘lmasa uning ota-onangiz va aka-ukalaringizni ehtirom qilishini yodga oling. Agar u doimiy sizga e’tibor bera olmasa uning onaligini yodga oling...

Hayot o‘zi shu. Uning sifati nuqsondan iborat. Uning sifatlaridan yana biri hech kimga vafo qilmasligidir. Agar ayolingizning bir aybi uchun taloq qilsangiz sizga jannatdagi ayb va nuqsonsiz hur turmushga chiqarmidi?!

Bir ayolni qaysidir aybi uchun tark qilsangiz boshqa bir aybli yolga uylanasiz. Hech kim mukammal emas do‘stim!

Nabi sallollohu alayhi va sallam ayollari bilan hajga chiqdilar. Yo‘lning ancha qismini yurgandan so‘ng karvonni boshqarishni Anjaga ismli g‘ulomlariga topshirdilar. Anjasha karvonni tez hayday boshladi. Nabiy sallollohu alayhi va sallam Anjashaga:
- Ey Anjasha! Billurlarga hushyor bo‘l!-dedilar.

Hayot so‘qmoqlarida billurlarga hushyor bo‘ling. Bir martagina ovozi ko‘tarilsa ko‘tarilibdi, sabr qiling. Juda ham uzoq vaqt sizga sabr qilib yumshoq gapirib yurgan-ku axir.

Uy ishlarida kamchilikka yo‘l qo‘ysa bilmaslikka oling. Uy ishlari qiyin. Oila tashvishlari ezib yuboradi. Eng buyuk muhabbat qiyinchilik paytidagisidir.

Siz istagan kuylakni dazmollamagan bo‘lsa osmon uzilib yerga tushmabdi. Agar nonushtani vaqtida tayyorlamagan bo‘lsa qiyomat qoim bo‘lmabdi. Hatto sizga yoqmaydigan ish qilsa ham baqirish bilan emas, bitta o‘zgacha qarash bilan hal qiling!

Farzandlaringiz oldida xotiningizni tanqid qilmang. Sizga aytmasa ham bu uning qalbini jarohatlaydi!

YOMON GUMON

Nabiy sollallohu alayhi vasallam insonlarni qalbi tomonidan buzilishini bilar edilar. Shuning uchun ham sahobalarni turli buzuq xayollarga berilishdan qaytarganlar:
“Gumondan saqlaninglar, zero, yomon xayollar, shubhasiz, eng yolg‘on kalomlardir! Taxmin qilmang, josuslik qilmang, bir-biringiz bilan musobaqalashmang, bir-biringizga hasad qilmang, bir-biringizga jahl qilmang, dushmanlik qilmang. Ey odamlar, og‘a-ini bo‘linglar!”.

Ibn Qayyim rohimahulloh ko‘pincha Abu Bakr ibn Ayyoshning bir gapini takrorlaydi:
"Abu Bakr va Umar roziyollohu anhumo sizdan ko‘p ro‘zasi va ko‘p namozi tufayli o‘zib ketmagan. Ular qalbidagi narsa bilan sizdan o‘zib ketgan!".

Insonlar haqida yomon gumon qilish qalbni eng ko‘p buzuvchi narsa hisoblanadi.

Ahli xabarlar rivoyat qilishlaricha, Ibrohim ibn Adham rohimahulloh bir kuni as'hoblari bilan o‘tirganida ular o‘tirgan joydan as'hoblaridan biri o‘tib qoladi. U bularga salom bermasdan o‘tib ketadi. Shunda Ibrohimning as'hoblaridan biri shunday deydi:
- Ko‘rdingizmi, u bizni ko‘rib turib salom bermasdan o‘tib ketdi?
Ibrohim rohimahulloh dedi:
- Ehtimol biror tashvishi bordir. Tashvishi bor insonning ko‘ziga hech narsa ko‘rinmaydi.

So‘ngra Ibrohim ibn Adham uning ortidan borib so‘radi:
- Senga nima bo‘ldi. Bizni ko‘rib turib salom bermasdan o‘tib ketding?!
U dedi:
- Xotinim tug‘ayotgan edi. Menda unga lozim bo‘ladigan narsalar yo‘q!

Ibrohim rohimahulloh o‘tirgan majlisiga qaytib borib as'hoblariga dedi:
- Bir emas, ikki gunoh qilibmiz. Biri yomon gumon qilganimiz bo‘lsa. Ikkinchisi uni muhtoj bo‘lgunicha tashlab qo‘yganimiz, holidan xabar olmaganimizdir!

So‘ngra Ibrohim ibn Adham rohimahulloh darrov uyiga bordi. Uyida ikki dinor puli bor ekan. Ularni olib bozorga bordi. Bozordan bir dinorga go‘sht, asal, yog‘ va un sotib oldi. So‘ngra darrov haligi as'hobinikiga bordi. Eshigini taqillatganida ichkaridan to‘lg‘oq azobidan qiynalayotgan ayolning "Kim u?", degan ovozi eshitildi. Ibrohim: "Eshik oldidagi narsalarni olinglar", deb qaytib ketdi.

Ayol eshikni ochdi. Oziq-ovqatlar ustida bir dinor pul ham turgan edi. Ayol narsalarni olib duo qildi:
"Allohim! Ibrohim ibn Adhamning bu kunini unutma!".

Bu dunyo shafqatsiz dunyodir. Har kuni insonlarni yanchadi. Birovning uyida ijarada turib ijara pulini topa olmaydiganlar qancha. O‘ziga lozim bo‘lgan bir quticha dorini sotib ololmaydiganlar qancha. O‘g‘lining shartnoma pulini to‘lay olmay yurgan otalar qancha. Qarzini to‘lash vaqti kelib to‘lashga pul topa olmay yurgan qarzdorlar qancha. Bunaqalar ko‘p...

Endi shunaqalar ko‘chada oldingizdan qovog‘ini uyib, salom bermasdan o‘tib ketsa malomat qilasizmi?

Ehtimol gardanidagi g‘am va qarz yuki og‘irlik qilib sizni ko‘rmagandir. Insonlar haqida yomon gumon qilmang.

Sizni uyiga chaqirmaydigan kishi baxil bo‘lmaydi. Ehtimol faqirligini, uyining nurayotganini sizga ko‘rsatgisi kelmayotgandir.

Biror bir munosabat bilan uyushtirgan ziyofatingizga kelmagan kishi ehtimol sizga sovg‘a olishga pul topa olmagandir...

Insonlarga rahmingiz kelsin!

Almashtirmang

Xaroitiy o‘zining "Makorimul axloq" nomli kitobida keltiradi:

"Abu Bakr roziyallohu anhu o‘g‘lini qo‘shnisi bilan tortishayotganini ko‘rib qoldi. Shunda unga dedi:
- U bilan tortishma. U qoladi, boshqa insonlar esa ketishadi!".

Hayotingizda muqim va muhim bo‘lganlarni o‘tkinchilarga almashtirmang.

Bir umr yoningizda bo‘ladigan ayolingizni bir kechalik o‘tkinchi ayollarga almashtirmang.

O‘tkinchilar o‘tib ketaveradi. Akangiz, ukangiz, opa-singlingiz qoningizda, go‘shtingizda qolishadi. Ularni yo‘qotmang.

O‘tkinchi tanishlar kelib ketaveradilar. Ammo haqiqiy, vafodor do‘stingizga yengil boqmang.

Begonalar uzoqlashib ketaveradilar. Ammo qo‘shningiz darvozasi doim darvozangiz yonida turaveradi!

Sizga shart qo’yganlar kelib ketaveradi, ammo sizni shartlarsiz qabul qilganlar haqiqiydir.

Xulosa, Sodiqlarni ardoqlang, Sobiqlarni emas…

P.s. Sobiqlar - ishonchingizni amal qilish muddati tugagan barcha toifa (do’st, xodim, sherik v.b.) insonlardir….

Daraxtni ildiziga bolta uramizda, keyin nega bu daraxt quriyapti deb ayyuhannos solamiz.

Aslida yechim bor, ammo paradoksal senzura sababli yoza olmayman…

Yuqoridagi holatga spoiler…

Go’zal xotima

Bir kishi Rasululloh sallollohu alayhi va sallam bilan Arafotda turgan edi. U ulovidan yiqilib tushib bo‘yni sinib vafot etdi. Nabiy sallollohu alayhi va sallam: “Uni suv va sidr bilan yuvinglar. Ikkita kiyimda kafanlanglar. Unga xushbo‘ylik ishlatmanglar, boshini yopmanglar. U qiyomat kuni labbayka aytib tiriladi!”, dedilar.

Har zamon-har zamonda “falonchi sajdada vafot qilibdi”, “pistonchi ro‘za holida vafot qilibdi”, “falonchi faqirga sadaqa berayotib jon beribdi”, degan gaplarni eshitib qolamiz. Bu ishlar tasodif emas. Bu ishlar xizmatning nihoyasidagi mukofot. Kim qanday va nima asosida yashasa shu asosga ko‘ra o‘ladi.

Ammo bilishimiz lozimki, go‘zal xotima degani faqatgina insonning sajdada vafot qilishi yoki ro‘za tutgan holda o‘lishi, sadaqa berayotib o‘lishi yoki hajda o‘lishi emas. Go‘zal xotima bu o‘lim kelganida namozlarni tark qilgan holatda bo‘lmasliging, ro‘zadan qazolaring bo‘lmasligi, sadaqa va zakotlardan baxillik qilmagan bo‘lishing, qodir bo‘laturib hajni ortga surib yurgan bo‘lmasligingdir. Demak, Allohning amrini qoim qilib turgan holida vafot etgan kishining xotimasi go‘zal hisoblanadi.

Go‘zal xotima bu, o‘lim kelganida gardaningda birovning haqqi bo‘lmasligi, aka-ukalaring merosini egallab olmagan bo‘lishing, insonlarni obro‘siga tajovuz qilmagan holda bo‘lishing, g‘iybat bilan ularning go‘shtini yemagan bo‘lishingdir!

Go‘zal xotima bu, o‘lim kelganida qo‘shnilaring sening javringdan omonda bo‘lishlari, tengdoshlaringga qalbing va tiling bilan yumshoq muomalada bo‘lishing, ota-onangga xorlik qanotlarini past qilgan holatda bo‘lishing, qarindoshlaring bilan silai-rahmni uzmagan holda bo‘lishing, xotining bilan go‘zal muomalada bo‘lishing, farzandlaringni diyonatidan tashvishda bo‘lishing, ustozingni rozilik duosini olingdadir!

Go‘zal xotima bu, qanday o‘lishing emas, qanday yashashingdir.

Abu Bakr roziyollohu anhu to‘shakda vafot etdilar. Ammo u zot go‘zal xotima topdilar.

Umar roziyollohu anhuni chavaqlashdi. Ammo u zot go‘zal xotima topdilar.

Usmon roziyollohu anhuni so‘yishdi. Ammo u zot go‘zal xotima topdilar.

Ali roziyollohu anhuga xanjar suqishdi. Ammo u zot go‘zal xotimaga erishdilar.

Abu Ubayda roziyollohu anhu vabodan vafot etdilar. Ammo u kishi go‘zal xotima topdilar.

Xolid ibn Valid roziyollohu anhu yuzlab janglarda ishtirok qildilar. Lekin to‘shakda vafot etdilar. Ammo go‘zal xotima topdilar.

Go‘zal xotima bu, faqatgina Alloh yo‘lida o‘lish emas, balki Alloh yo‘lida yashash hamdir!

Avtohalokatda vafot etgan kishi ehtimol tasbih aytib ketayotgandir. Infarkt bilan o‘lgan kishi o‘sha onda faqirga sadaqa olib borayotgandir.

Biz insonlarni jannatga va do‘zaxga taqsimlashga mas’ul emasmiz.
Allohdan go‘zal xotima so‘raylik!

Anchadan beri bunday suhbat qilmagan edim. Aslida bu mavzu meni qadriyatimga yaqin. Shuning uchun bo’lsa ham kerak.
Vaqtingiz bo’lsa, ko’rib qo’yish tavsiya qilinadi, Ayniqsa har bir ota-ona ko’rishi shart bo’lgan mavzu bo’lgan…

To’liq videoni ko’rish

Bu suhbatda tavsiya qilingan kitoblar ro’yhati

1.How to Teach Your Baby to Read - Book by Glenn Doman

2.Тридцать миллионов слов - Дана Саскинд

(Thirty Million Words: Building a Child's Brain
Author
Dana Suskind)

3. "Mind in the Making: The Seven Essential Life Skills Every Child Needs" by Ellen Galinsky

4. "How Children Succeed: Grit, Curiosity, and the Hidden Power of Character" by Paul Tough

5. "Simplicity Parenting: Using the Extraordinary Power of Less to Raise Calmer, Happier, and More Secure Kids" by Kim John Payne

6. "The Self-Driven Child: The Science and Sense of Giving Your Kids More Control Over Their Lives" by William Stixrud and Ned Johnson

7. "NurtureShock: New Thinking About Children" by Po Bronson and Ashley Merryman

8. "Grit: The Power of Passion and Perseverance" by Angela Duckworth

9. "Parenting with Love and Logic: Teaching Children Responsibility" by Charles Fay and Foster Cline

10. "The Gardener and the Carpenter: What the New Science of Child Development Tells Us About the Relationship Between Parents and Children" by Alison Gopnik

11."Last Child in the Woods: Saving Our Children from Nature-Deficit Disorder" by Richard Louv

LOQAYDLIK.

Martin Lyuter King aytadi:
Do‘zaxdagi eng yomon joy katta axloqiy muammolarga befarq bo‘lib chetda turgan loqayd kishilarga tayyorlab qo‘yilgan bo‘lsa kerak".

Martin Lyuter King asli Afrikalik bo‘lgan Amerika fuqarosi. U o‘tgan asrda Amerikada hurriyat va inson huquqlari uchun kurashgan ko‘zga ko‘ringan kishilardandir. U kuch ishlatishning barcha turiga qarshi edi. U hatto qurol ishlatish yo‘lini tutgan qora tanlilarning harakatiga ham qarshi chiqqan edi.

U Nobel mukofotini olgan eng yosh inson bo‘lgan. Ammo tinchlik uchun butun kuchini sarflagan bu inson irqchilikning qurboni bo‘ldi. Unga 1968 yil 39 yoshida suyuqasd uyushtirishdi.

Endi yuqoridagi uning gapiga qaytadigan bo‘lsak, men kishilarni jannatiy yoki do‘zaxiy deyishdan yiroqman. Illo vahiy bilan sobit bo‘lgan holatlar bundan mustasno.

Ammo inson qilmishlari ichida eng yomoni befarqlik, loqaydlik, muammolardan chetda turish ekanini bilaman. Agar ta’bir joiz bo‘lsa uni xorlik degan bo‘lar edim.

Unday insonlarning hayotda o‘rni yo‘q. Dunyoda shunday muammolar borki, hatto hayvonlar va jonsiz predmetlar ham befarq bo‘lmaydi undan. Hayvonlar ham bu to‘g‘ri o‘z mavqifiga ega bo‘lmaslikni ayb hisoblaydi. Gaplarimdan ajablanmang. Hali dalil keltiraman bunga.

Nabiy sallollohu alayhi va sallam: "Uhud bizni yaxshi ko‘radi, biz Uhudni " deganlar.

Yana aytadilar:
"Men Makkada shunday toshlarni bilar edimki, ular menga payg‘ambarligimni aytib salom berar edi".

Toshalar haq bilan botil kurashida befarq bo‘lib, loqayd bo‘lib turishmayapdi.

Ba’zi insonlar esa dunyoda bo‘layotgan qirg‘in-barotni, qon to‘kilishini xuddi urush to‘g‘risida borayotgan qiziqali kinoni ko‘rayotgandek bemalol tomosha qilib o‘tiradi.

Ibrohim alayhis salom Namrud tomonidan olovga tashlanganlarida hatto hayvonlar va parrandalar ham befarq turmasdan olovni o‘chirishga harakat qilgan.

Tumshug‘ida bir tomchi suv tashiyotgan qaldirg‘ochni befarqlar tanqid qilishdi:
- Hoy nodon! Sen olib kelgan bir tomchi suv nimani hal qilar edi?!
Qaldirg‘och dedi:
- Bilaman, men olib kelgan bir tomchi suv bu olovni o‘chira olmaydi. Ammo men qaysi tomonda ekanligimni ko‘rsatmoqchiman.

Qiyomat yaqin qolganida musulmonlar yahudiylar bilan jang qilishadi. Unda yahudiylar berkinib olishadi. Shunda toshlar, daraxtlar, o‘simliklar tilga kirib: "Ey musulmon! Ey Allohning bandasi! Mana mening ortimda yahudiy yashirinib yotibdi" deb o‘zining befarq emasligini izhor qiladi.

Loqaydlar arzimas maxluqlardir.
Ammo bu degani har-bir janjalga burningni tiqaver degani emas. Ammo eng kamida o‘z fikriga ega bo‘lmoq bu muhimdir. Qolaversa niyat va tuyg‘ular insonni kishilarning xayoliga kelmagan maqomga ko‘taradi.

Imom Buxoriy rahimahulloh "Mag‘oziy" kitobida keltiradilar:
"Rasululloh sallollohu alayhi va sallam Tabuk g‘azotidan qaytayotib Madina tomon yurgach dedilar:
" Madinada shunday kishilar borki, ular siz bilan yurgan yo‘lingizda, bosib o‘tgan vodiyingizda birga bo‘lishdi".
Sahobalar so‘rashdi:
-Madinada turibmi?
Rasululloh sallollohu alayhi va sallam :
- Ha, Madinada turib. Ularni uzrlari ushlab qoldi.
Usmonli sultonlardan biri o‘z ustozidan so‘raydi:
- Ustoz! Davlatni nima narsa tanazzulga olib keladi?
Ustoz dedi:
- "Menga nima".
Ya’ni, ustoz aytmoqchiki, "menga nima" deb mamlakat taqdiriga befarq bo‘lish mamlakatni tanazzulga olib keladi .

Gapimni Ali ibn Abu Tolib karramallohu vajhahuning bir gaplari bilan yakunlayman:
"Loqayd inson botilga yordam bermadi, ammo haqni yordamsiz qoldirdi".

Bo’lsangiz mana shunday namuna bo’la oling.
Biz sabablardan so’ralamiz, natijadan emas…

Intizom (discipline)
 
Intizom o’zi nima? Intizom bu siz qilishingiz kerak bo’lgan lekin qila olmayotgan ishlarni qila olishdir. Masalan, men kitob o’qishni foydali ekanligini bilaman. Nima uchun o’qish kerakligini ham. Lekin o’qimayman. Chunki, miya oson narsalarni yaxshi ko’radi. Kam energiya sarflagisi keladi. Kitob o’qisa uni ichidagi ma’lumotlarni analiz qilish kerak uni o’rniga Instagramda reels ko’rgan osonroqku deydi. Chunki unda deyarli miyani ishlatish shart emas.
 
Intizomni boshlash qiyin emas, davom etish qiyin. Oddiy misol, o’quv markazlarida o’quvchilarni yarmidan ko’pi beginner va elementary kurslarida o’qishadi. Intermediate, upper-intermediatega qarab kamayib boradi.
 
Chekishni tashlash umuman qiyinmas men o’zim 72 marta tashlaganman :)
Mark Tven.
 
Odatni buzish odatni davom ettirishdan qiyin bo’lishi kerak. Masalan, bitta biznesmen aytgandi: “Men har kuni 5da turaman va 6gacha yugurib kelishim kerak. Agar men uxlayman desam baribir uxlay olmayman. Nima qilishni bilmay faqat postelda yotaman. Shuning uchun menga odatni buzishdan ko’ra davom ettirish osonroq” deydi. Agar siz kuningizni bo’lib olsangiz instagramda o’tirdingiz, YouTubeda video ko’rdingiz boshqa hamma ishlaringizni qilib bo’ldingiz endi qolgan vaqtga boshqa narsa belgilab qo’ya olasiz. Masalan 9gacha hamma ishlaringizni bitirib bo’ldingiz va 9dan 10gacha kitob o’qiyman deb belgiladingiz. Shunchalik darajada bo’lishi kerakki kitob o’qimasangiz boshqa qiladigan ish yo’q bo’lishi kerak.
 
Arzon dofaminni o’rnini qimmat dofamin bilan to’ldiring. Arzon dofaminga instagramda video ko’rish trash content vahokazolar ko’rish kiradi. Qimmat dofaminga esa kitob o’qish, biror kursni tugatish shunga o’xshagan narsalar kiradi. Qimmat dofaminni olish qiyin lekin o’sha kitob yoki kursni tugatkaningizda kayf qilasiz va ichingizda qanaqadir kuch paydo bo’ladi. Harkuni biror vaqtni belgilab o’sha payt faqat foydali ishlar qilishga sarflashingiz kerak telefonni narigi xonaga qo’yib ishingizni qilasiz. 

Detoxni kuchini ko’rish uchun boshida 1 hafta instagram teleram xullas barcha ijtimoiy tarmoqlar va internetdan voz kechib ko’rish tavsiya qilinadi. Keyin harkuni shu 4-5 soatdan detox qilaverasiz.
 
P.S. Detoxni sinab ko’rganlar biladi. O’ylashimcha faqat shu orqali qila olmayotgan ishlaringizni qilishingiz mumkin

O'zimiz podcastining bugungi mehmoni Doniyor Nasriddinov, "Colba" xususiy maktabining asoschisi bo'ldilar.

Suhbat davomida: jamiyatdagi yoshlar, ilm olish, shaxsiyatni rivojlantirish, farzandlarimizga tarbiya mavzularini dildan gaplashdik.

Suhbatimiz sizga manzur bo'lsa, obuna bo'lib, layk bosishni unutmang.

Yaqinlaringizga ham ulashib qo'ying, zero sizning birgina izoh yozishingiz ham loyihamizning rivojiga hissa qo'shadi.

Maroqli tomosha qiling: https://youtu.be/1Hyeu7MThMU?si=BNEytkMSNbcM1Q44

Opportunity cost

Hayotda tanlovlar qilishga majburmiz. Ba'zan kichik, ba'zan katta. Biror qarorga kelishga qiynalamiz. Ikkilanamiz. 

Ekonomikada tanlov narxi (opportunity cost) degan tushuncha bor. Mazmuni - qarshimizda ikkita tanlov turganda birini tanlashimiz tufayli ikkinchi tanlovdan keladigan foydadan quruq qolishimiz.

Misol qo'limizda 50 000 so'm pul bor, rosa pizza yegimiz kelyapti, narhi 50 000 so'm. Bugun instagramda bittasi qo'ygan kitobni ko'rdik, foydali ko'rindi, narhi 40 000 so'm. Bizda ikkita tanlov bor. 

Birinchi tanlov - hamma pulga pizza olib yeyish. Bunda "tanlov narxi" shuki kitobni sotib olish orqali oladigan foydaga erisha olmaymiz. 

Ikkinchi tanlov - kitob olamiz va qolgan 10 000 so'mga gumma olib yeymiz. "Tanlov narxi" pizza yeganchalik mazza qilmadik, pizzadan olishimiz mumkin bo'lgan kaloriyani ola olmadik. 

Misolda qaysi tanlov to'g'ri ekanligi aniqdek. Ammo tanlov paytida mavjud imkoniyatlar har doim ham aniq ko'rinavermaydi. 

Endi bir o’ylab ko’ring. Tanlovlaringiz siz uchun qanchalik qiymat olib kelmoqda, yanayam muhimi esa bu manfaatlarni umri qanday?

Shogirdlarimga aytadigan bir qoidani sizga ham eslataman.

ILMI AVLAVIYYOT

Imom Zahabiy rohimahulloh o‘zining "Tarixul islom" kitobida keltiradi:
"Yazid ibn Habib al-Azdiy bemor bo‘ldi. Misr amiri Havsara ibn Suhayl uni ko‘rgani keldi. Havsara paytdan foylananish uchun Yazid ibn Habibdan so‘radi:
- Ey Abu Rajo! Kishining kiyimiga burganing qoni tegsa nima bo‘ladi?
Yazid dedi:
- Har kuni qancha-qancha insonlarni qonini to‘kasan. Yana mendan burganing qoni haqida so‘raysan!".

Ichimizda bunga o‘xshaganlar juda ko‘p. Bittasi birovlarning haqqini qo‘rqmasdan yeydi. Ammo Ramazonda unutib suv ichib qo‘ysa nima bo‘ladi, deb so‘raydi.

Boshqa birovi qo‘rqmasdan zino qilib yuradi. Ammo sochni bo‘yasa yoki soch ulasa bo‘ladimi, deb sizdan so‘raydi.

Boshqa birovi ota-onasini qariyalar uyiga eltib qo‘ygan. Sizdan javrabga mas'h tortish haqida so‘raydi.

Bittasi qarindoshlar bilan aloqani uzgan. Ammo sizdan soqolni bo‘yasam bo‘ladimi, deya so‘raydi.

Bu dindagi hech narsaga yengil qaramoqchi emasmiz. Savolda so‘ralgan ishlarni tahqirlamoqchi ham emasmiz. Ammo bu dinda avlaviyyot ham bor. Muhim ishlar juda ko‘p. Ular qolib ancha keyingi darajali ishlardan savol qilib yurish biroz mantiqsizroq.

Oldin zarur va muhim ishlarga e’tiborni qaratishimiz lozim. So‘ngra ikkinchi darajali ishlarni qilsak va so‘rasak bo‘ladi!

Shogirdlardan iltimos.

Loyiq ko’rsangiz, “Sodiq school” uchun ovoz bering…

https://www.tgoop.com/edustatbot?start=poll_8_1153

P.s. Ertaga so’ngi kuni ekan

👆👆👆
Nobodosiga oila a’zolaringiz ovozi ham harnada, yoki 2-profilingizniki ham…)

https://www.tgoop.com/edustatbot?start=poll_8_1153

Asrimiz vabosi — qisqa videolar: shorts, reels va shunga o‘xshash qisqa videolar

Ularning ko‘rinmas oqibatlari va ularning sabablari bo‘yicha tadqiqotlar va foydali manbalar:

1. Zaiflik
• Miyaga doimiy “tezkor zavq” berilishi uzoq muddatli diqqat va mehnat qobiliyatini zaiflashtiradi.
• Manba: How Instant Gratification Harms Productivity
2. Qo‘rqoqlik
• O‘zini boshqalar bilan solishtirish va ijtimoiy tarmoqdagi “ideal hayotlar” yoshlarning o‘ziga ishonchini pasaytiradi.
• Manba: Social Comparison Theory
3. Xotiraning zaiflashishi
• Katta hajmdagi tezkor va qisqa ma’lumotlar miyani chuqur fikrlash va eslab qolish qobiliyatidan mahrum qiladi.
• Manba: The Impact of Digital Media on Memory
4. Stressga moyillik
• Doimiy dopamin oqimi miyani charchatadi va oddiy hayotdan zavqlanishni qiyinlashtiradi.
• Manba: How Dopamine Affects Stress and Behavior
5. O‘ziga ishonchsizlik
• Ideal tasvirlar va yutuqlarni ko‘rib, inson o‘zini ortda qolayotgandek his qiladi.
• Manba: Social Media and Self-Esteem
6. Qat’iyatsizlik
• Miyani tez o‘zgaruvchi axborotga o‘rgatish natijasida uzoq muddatli e’tiborni jamlash qobiliyati yo‘qoladi.
• Manba: Attention Span in the Digital Age
7. Shaxvoniy ehtirosning ortishi
• Platformalarda noto‘g‘ri tarkibning mavjudligi yoshlarning xulq-atvoriga salbiy ta’sir qiladi.
• Manba: Effects of Exposure to Inappropriate Content
8. Sabrsizlik
• Tezkor natijalarga o‘rganish uzoq muddatli mehnat va sabrni qiyinlashtiradi.
• Manba: Instant Gratification vs Delayed Gratification
9. Ijodkorlikning pasayishi
• Miyani tayyor ma’lumot bilan “to‘ldirish” o‘z fikrlash va ijod qilish qobiliyatini pasaytiradi.
• Manba: How Digital Media Stifles Creativity
10. Vaqtni samarasiz sarflash
• Platformalar foydalanuvchini uzoq ushlab turish uchun maxsus algoritmlar ishlab chiqadi.
• Manba: The Attention Economy Explained
11. Uyqu buzilishi
• Telefon ekrani chiqaradigan ko‘k nurlar melatonin ishlab chiqarishni kamaytirib, uyqu sifatini buzadi.
• Manba: Blue Light and Sleep Disruption
12. Muloqot qobiliyatining yo‘qolishi
• Ekran bilan ko‘p vaqt o‘tkazish jonli muloqot ko‘nikmalarini yo‘qotadi.
• Manba: How Screens Harm Social Skills
13. Ruhiy tushkunlik (depressiya)
• Ijtimoiy tarmoqlardagi ideal tasvirlar va hayotlar depressiyani kuchaytirishi mumkin.
• Manba: Social Media Use and Depression
14. Axloqiy qadriyatlarning yemirilishi
• Noto‘g‘ri axloqiy xulq-atvorni targ‘ib qiluvchi kontent yoshlar ongiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
• Manba: Media Influence on Youth Behavior
15. Moliyaviy isrofgarchilik
• Reklamalarga qaramlik yoshlarni keraksiz xaridlarga moyil qiladi.
• Manba: The Psychology Behind Impulse Buying

Xulosa:
Qisqa videolar nafaqat yoshlarning diqqatini, balki ruhiy, aqliy va ijtimoiy salomatligini ham yemiradi. Ushbu balodan avval o‘zingizni, keyin esa farzandlaringizni asrang.

Qo‘shimcha foydali resurslar:
• How Social Media Affects Brain Development