Hasankhoja Muhammad Sodiq

YAXSHIROQ

Shved rejissyori Ingman Bergman o‘z faoliyatining ilk davrlarida o‘z filmlaridan ham, filmlarida rol o‘ynayotgan aktyorlardan ham qanoat hosil qilmadi. Shuning uchun o‘zgacha yo‘lni tutishga qaror qildi. Ya’ni, Bergman film ssenariysini yozadi. Dialogni esa ochiq qoldiradi. Maqsad aktyorlar o‘z energiya va tajribalarini ana shu asosda ishga solishadi. Dialogni ular o‘z his-tuyg‘ulari aks ta’siriga muvofiq bo‘lishi uchun o‘zlari tuzishadi. Ana shunda film hayotiy chiqadi. Bu narsa ba’zan yozuvlarni o‘zgartirishni ham taqozo qilar edi. Ammo natija dahshatli bo‘lar edi.

Aktyorlarga bu uslub ma’qul keldi. Ular filmga uyg‘unlashib ketishar edi. Endi ular Bergmanning filmlariga suratga tushishni, u bilan birga ishlashni istab qolishdi. Rol ijro etish paytida ruhiyatlari tetiklashdi. Har-bir rol oldingisidan yaxshiroq chiqar edi. Endi ular quruq rol o‘ynayotganini emas, hayotiy filmda yashayotganini his qilmoqda edi. Mana shu uslub tufayli Bergmanning filmlari xalqchil filmlarga aylandi!

Bergman ishga solgan uslub bugun ham yaxshigina asos bo‘lishi mumkin. Ya’ni, bir ishdan mas’ul bo‘lgan kishi u ishning asosiy chegarasini qo‘yib beradi. Ammo chegara ichidagi chora-tadbirlarni tanlashni ishchilarning o‘z ixtiyoriga qo‘yadi. Bu ancha muvaffaqiyatli yo‘ldir. Bunda ishchilar o‘zlarini faqatgina buyruqni bajaradigan robot emas, balki ishning bir qismi deb o‘ylashadi.

Tabiiyki, mas’ul shaxs ularni doimo kuzatib turadi, takliflar beradi. Bu ishning ravnaqini yanada oshiradi.

Xalifa Umar ibn Xattob roziyollohu anhu ehtiyotkor, davlatchilikning barcha bo‘g‘imini qattiq tutgan, eng nozik tafsilotlarni ham nazardan qochirmaydigan inson edi. Ammo boshqaruvda ba’zan yuqoridagi uslubni qo‘llab turar edi. Umar roziyollohu anhu bir kuni Muhammad ibn Maslama roziyollohu anhuga dedi:
- Eng fikri mukammal inson, agar sohibi bilan ahdi va shartnomasi bo‘lmasa, undan buyruq olmagan bo‘lsa o‘zi ehtiyotkorlik bilan harakat qiladigan yoki gapiradigan insondir!

Muoviya ibn Abu Sufyon roziyollohu anhu Shomda boshqaruvga oid ba’zi yangiliklar qildi. Eshikka hojib tayinladi, qo‘riqchilar qo‘ydi. Shuni Umar roziyollohu anhudan so‘rab maktub yozganida hazrati Umar roziyollohu anhu unga shunday deb maktub bitgan edi:
- Ishingni o‘zing bilib, munosibini qilaver!

Abu Ubayda roziyollohu anhu dushmanni tog‘ so‘qmoqlari bilan ta’qib qilishga ruxsat so‘raganida hazrati Umar roziyollohu anhu unga shunday maktub bitgan edi:
"Sen u yerdasan, men esa yo‘q. Sen dushmaning oldidasan. Ko‘zlaring senga xabar berib turadi!".

Umar roziyollohu anhu unga vaziyatni hisobga olib harakat qilaverishini tayinladi!

Ozroq o‘zingizni bo‘sh qo‘ying. Qo‘l ostingizdagilar ham biroz nafas olishsin. Maydonni ularga bo‘shatib bering. O‘zlari qaror qabul qilishsin. Ammo sizda kuzatib nazorat qilib turish haqqi saqlanib turaveradi. Bu siz uchun ham, ular uchun ham yaxshiroqdir!

www.tgoop.com/hasankhojaBlog/1577

3.1K viewsNov 12, 2024 at 05:22

YAXSHIROQ

Shved rejissyori Ingman Bergman o‘z faoliyatining ilk davrlarida o‘z filmlaridan ham, filmlarida rol o‘ynayotgan aktyorlardan ham qanoat hosil qilmadi. Shuning uchun o‘zgacha yo‘lni tutishga qaror qildi. Ya’ni, Bergman film ssenariysini yozadi. Dialogni esa ochiq qoldiradi. Maqsad aktyorlar o‘z energiya va tajribalarini ana shu asosda ishga solishadi. Dialogni ular o‘z his-tuyg‘ulari aks ta’siriga muvofiq bo‘lishi uchun o‘zlari tuzishadi. Ana shunda film hayotiy chiqadi. Bu narsa ba’zan yozuvlarni o‘zgartirishni ham taqozo qilar edi. Ammo natija dahshatli bo‘lar edi.

Aktyorlarga bu uslub ma’qul keldi. Ular filmga uyg‘unlashib ketishar edi. Endi ular Bergmanning filmlariga suratga tushishni, u bilan birga ishlashni istab qolishdi. Rol ijro etish paytida ruhiyatlari tetiklashdi. Har-bir rol oldingisidan yaxshiroq chiqar edi. Endi ular quruq rol o‘ynayotganini emas, hayotiy filmda yashayotganini his qilmoqda edi. Mana shu uslub tufayli Bergmanning filmlari xalqchil filmlarga aylandi!

Bergman ishga solgan uslub bugun ham yaxshigina asos bo‘lishi mumkin. Ya’ni, bir ishdan mas’ul bo‘lgan kishi u ishning asosiy chegarasini qo‘yib beradi. Ammo chegara ichidagi chora-tadbirlarni tanlashni ishchilarning o‘z ixtiyoriga qo‘yadi. Bu ancha muvaffaqiyatli yo‘ldir. Bunda ishchilar o‘zlarini faqatgina buyruqni bajaradigan robot emas, balki ishning bir qismi deb o‘ylashadi.

Tabiiyki, mas’ul shaxs ularni doimo kuzatib turadi, takliflar beradi. Bu ishning ravnaqini yanada oshiradi.

Xalifa Umar ibn Xattob roziyollohu anhu ehtiyotkor, davlatchilikning barcha bo‘g‘imini qattiq tutgan, eng nozik tafsilotlarni ham nazardan qochirmaydigan inson edi. Ammo boshqaruvda ba’zan yuqoridagi uslubni qo‘llab turar edi. Umar roziyollohu anhu bir kuni Muhammad ibn Maslama roziyollohu anhuga dedi:
- Eng fikri mukammal inson, agar sohibi bilan ahdi va shartnomasi bo‘lmasa, undan buyruq olmagan bo‘lsa o‘zi ehtiyotkorlik bilan harakat qiladigan yoki gapiradigan insondir!

Muoviya ibn Abu Sufyon roziyollohu anhu Shomda boshqaruvga oid ba’zi yangiliklar qildi. Eshikka hojib tayinladi, qo‘riqchilar qo‘ydi. Shuni Umar roziyollohu anhudan so‘rab maktub yozganida hazrati Umar roziyollohu anhu unga shunday deb maktub bitgan edi:
- Ishingni o‘zing bilib, munosibini qilaver!

Abu Ubayda roziyollohu anhu dushmanni tog‘ so‘qmoqlari bilan ta’qib qilishga ruxsat so‘raganida hazrati Umar roziyollohu anhu unga shunday maktub bitgan edi:
"Sen u yerdasan, men esa yo‘q. Sen dushmaning oldidasan. Ko‘zlaring senga xabar berib turadi!".

Umar roziyollohu anhu unga vaziyatni hisobga olib harakat qilaverishini tayinladi!

Ozroq o‘zingizni bo‘sh qo‘ying. Qo‘l ostingizdagilar ham biroz nafas olishsin. Maydonni ularga bo‘shatib bering. O‘zlari qaror qabul qilishsin. Ammo sizda kuzatib nazorat qilib turish haqqi saqlanib turaveradi. Bu siz uchun ham, ular uchun ham yaxshiroqdir!

BY Hasankhoja Muhammad Sodiq