غلوپژوهی

🌱غلوّ و وحدت وجود

دو جریان غلوّ و تصوّف از جهات متعدّد به هم پیوند خورده اند. اکثر غالیان دارای تمایلات صوفیانه و بیشتر صوفیه نیز دارای عقاید غالیانه بوده اند. از نقاط مشترک این دو جریان اعتقاد به حلول، اتّحاد و وحدت وجود است. شواهد فراوانی بر این همسویی وجود دارد.

به عنوان نمونه، ابوعلی محمّد بن همّام درباره ی یکی از غالیان مشهور به نام شلمغانی گوید: «سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ الْعَزَاقِرِيَّ الشَّلْمَغَانِيَّ يَقُولُ‏ الْحَقُّ وَاحِدٌ وَ إِنَّمَا تَخْتَلِفُ قُمُصُهُ‏ فَيَوْمٌ يَكُونُ فِي أَبْيَضَ وَ يَوْمٌ يَكُونُ فِي أَحْمَرَ وَ يَوْمٌ يَكُونُ فِي أَزْرَقَ. قَالَ ابْنُ هَمَّامٍ فَهَذَا أَوَّلُ مَا أَنْكَرْتُهُ مِنْ قَوْلِهِ لِأَنَّهُ قَوْلُ أَصْحَابِ الْحُلُولِ‏.»

ترجمه: «شنیدم محمد بن علی عزاقری شلمغانی می گوید: حقّ یکی است و تنها لباسش عوض می شود. روزی در لباس سفید است، روزی در لباس سرخ و روزی در لباس آبی. این نخستین سخن شلمغانی بود که آن را منکر یافتم؛ زیرا عقیده اصحاب حلول است.»

📚الغيبة؛ شیخ طوسی؛ دار المعارف الاسلامیة؛ ص408

⚖ حال سخن شلمغانی را با شعر منسوب به مولوی -که در هر حال سروده ی صوفیان است- مقایسه کنید:

هر لحظه به شکلی بت عیار بر آمد
دل برد و نهان شد
هر دم به لباس دگر آن یار بر آمد
گه پیر و جوان شد
گه نوح شد و کرد جهانی به دعا غرق
خود رفت به کشتی
گه گشت خلیل و به دل نار بر آمد
آتش گل از آن شد
یوسف شد و از مصر فرستاد قمیصی
روشنگر عالم
از دیده یعقوب چو انوار بر آمد
تا دیده عیان شد
حقا که هم او بود کاندر ید بیضا
میکرد شبانی
در چوب شد و بر صفت مار بر آمد
زان فخر کیان شد
می گشت دمی چند بر این روی زمین او
از بهر تفرج
عیسی شد و بر گنبد دوار بر آمد
تسبیح کنان شد
بالجمله هم او بود که می آمد و می رفت
هر قرن که دیدی
تا عاقبت آن شکل عرب وار بر آمد
دارای جهان شد
منسوخ چه باشد؟ نه تناسخ به حقیقت
آن دلبر زیبا
شمشیر شد و در کف کرار بر آمد
قتال زمان شد
نی نی که هم او بود که می گفت انا الحق
در صوت الهی
منصور نبود آن که بر آن دار بر آمد
نادان به گمان شد
رومی سخن کفر نگفته ست و نگوید
منکر مشویدش
کافر بود آن کس که به انکار بر آمد،
از دوزخیان شد

✅مخفی نیست که محتوای این شعر دقیقا همان اصول عقاید غُلات است. به دلیل همین اشتراکات است که روایات غلات همواره مورد علاقه و مستند صوفیه بوده است.
@gholow2

www.tgoop.com/gholow2/32

1.74K viewsAug 15, 2016 at 13:15

🌱غلوّ و وحدت وجود

دو جریان غلوّ و تصوّف از جهات متعدّد به هم پیوند خورده اند. اکثر غالیان دارای تمایلات صوفیانه و بیشتر صوفیه نیز دارای عقاید غالیانه بوده اند. از نقاط مشترک این دو جریان اعتقاد به حلول، اتّحاد و وحدت وجود است. شواهد فراوانی بر این همسویی وجود دارد.

به عنوان نمونه، ابوعلی محمّد بن همّام درباره ی یکی از غالیان مشهور به نام شلمغانی گوید: «سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ الْعَزَاقِرِيَّ الشَّلْمَغَانِيَّ يَقُولُ‏ الْحَقُّ وَاحِدٌ وَ إِنَّمَا تَخْتَلِفُ قُمُصُهُ‏ فَيَوْمٌ يَكُونُ فِي أَبْيَضَ وَ يَوْمٌ يَكُونُ فِي أَحْمَرَ وَ يَوْمٌ يَكُونُ فِي أَزْرَقَ. قَالَ ابْنُ هَمَّامٍ فَهَذَا أَوَّلُ مَا أَنْكَرْتُهُ مِنْ قَوْلِهِ لِأَنَّهُ قَوْلُ أَصْحَابِ الْحُلُولِ‏.»

ترجمه: «شنیدم محمد بن علی عزاقری شلمغانی می گوید: حقّ یکی است و تنها لباسش عوض می شود. روزی در لباس سفید است، روزی در لباس سرخ و روزی در لباس آبی. این نخستین سخن شلمغانی بود که آن را منکر یافتم؛ زیرا عقیده اصحاب حلول است.»

📚الغيبة؛ شیخ طوسی؛ دار المعارف الاسلامیة؛ ص408

⚖ حال سخن شلمغانی را با شعر منسوب به مولوی -که در هر حال سروده ی صوفیان است- مقایسه کنید:

هر لحظه به شکلی بت عیار بر آمد
دل برد و نهان شد
هر دم به لباس دگر آن یار بر آمد
گه پیر و جوان شد
گه نوح شد و کرد جهانی به دعا غرق
خود رفت به کشتی
گه گشت خلیل و به دل نار بر آمد
آتش گل از آن شد
یوسف شد و از مصر فرستاد قمیصی
روشنگر عالم
از دیده یعقوب چو انوار بر آمد
تا دیده عیان شد
حقا که هم او بود کاندر ید بیضا
میکرد شبانی
در چوب شد و بر صفت مار بر آمد
زان فخر کیان شد
می گشت دمی چند بر این روی زمین او
از بهر تفرج
عیسی شد و بر گنبد دوار بر آمد
تسبیح کنان شد
بالجمله هم او بود که می آمد و می رفت
هر قرن که دیدی
تا عاقبت آن شکل عرب وار بر آمد
دارای جهان شد
منسوخ چه باشد؟ نه تناسخ به حقیقت
آن دلبر زیبا
شمشیر شد و در کف کرار بر آمد
قتال زمان شد
نی نی که هم او بود که می گفت انا الحق
در صوت الهی
منصور نبود آن که بر آن دار بر آمد
نادان به گمان شد
رومی سخن کفر نگفته ست و نگوید
منکر مشویدش
کافر بود آن کس که به انکار بر آمد،
از دوزخیان شد

✅مخفی نیست که محتوای این شعر دقیقا همان اصول عقاید غُلات است. به دلیل همین اشتراکات است که روایات غلات همواره مورد علاقه و مستند صوفیه بوده است.
@gholow2

BY غلوپژوهی