غلوپژوهی

غلوپژوهی

نمودار اسناد تحریرهای روایت حرث بن مغیره در بصائر الدرجات: «قُلْتُ لِأبي عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِداكَ الَّذِي يُسْألُ عَنْهُ الْإمامُ وَ لَيْسَ عِنْدَهُ فِيهِ شَيْ‏ءٌ مِنْ أيْنَ يَعْلَمُهُ قَالَ يُنْكَتُ فِي الْقَلْبِ نَكْتاً أَوْ يُنْقَرُ فِي الْأُذُنِ…

علم پوشیده و علم تعلیم شده

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ ضُرَيْسٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَبْذُولٌ وَ عِلْمٌ مَكْفُوفٌ فَأَمَّا الْمَبْذُولُ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ شَيْ‏ءٍ يَعْلَمُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ الرُّسُلُ إِلَّا وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ وَ أَمَّا الْمَكْفُوفُ فَهُوَ الَّذِي عِنْدَهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ إِذَا خَرَجَ نَفَذَ. (بصائر، ص109، ح3)

ضریس از امام باقر علیه السلام نقل می‌کند که ایشان فرمود: خدا دو نوع علم دارد. علم بذل‌شده و علم دریغ‌شده. اما آن بذل‌شده را هر چه ملائكه و رسولان دانند، ما هم مي‌دانيم و اما علم دریغ‌شده آنست كه نزد خداى در ام الكتاب (لوح محفوظ یا...؟) است كه چون از آن در آيد نافذ شود (و آن دم غیر او نیز ممکن است بر آن آگاه شوند.)

این روایت به طرق زیر از جعفر بن بشیر از ضریس روایت شده است:
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَامِرٍ عَنِ الرَّبِيعِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ (بصائر، ص111، ح11)
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنِ الرَّبِيعِ الْكَاتِبِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ (بصائر، ص112، ح18 با افتادگی نام ضریس)
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِير (الکافی، ج1، ص256)

این روایت همانند مجموعه روایات دیگری در این موضوع از روایات مشترک ضریس و ابوبصیر است، با این حال، نقل ابوبصیر، نه از امام باقر (ع)، بلکه از امام صادق (ع) است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ أَوْ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ وَ وَهْبٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَكْنُونٌ مَخْزُونٌ لَا يَعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِكَ يَكُونُ الْبَدَاءُ وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ. (بصائر، ص109، ح2. دیگر اسناد از ابوبصیر: ص111، ح10 از سوید؛ ص110، ح4 متن نادر ابن ابی حمزه)
ابوبصیر از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که ایشان فرمود: خدا دو نوع علم دارد. علمی که پنهان و‌ مخفی است و کسی جز او از آن اطلاع ندارد، و ‌بداء از آن است، و علمی دارد که به ملائکه و پیامبران و‌ رسولانش عطا فرموده است، و ما آن را دانیم.

در سه سند از سماعه نیز نام ابوبصیر افتاده است؛ مانند: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْماً أَظْهَرَ عَلَيْهِ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ فَذَلِكَ قَدْ عَلِمْنَاهُ وَ عِلْماً اسْتَأْثَرَ بِهِ فَإِنْ ذا بَدَا لَهُ فِي شَيْ‏ءٍ مِنْهُ عَلِمْنَا ذَلِكَ وَ عُرِضَ عَلَى الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ كَانُوا مِنْ قَبْلِنَا. (بصائر، ص394، ح10؛ مشابه همین متن ح6؛ مشابه سند و با تفاوت در متن (!): ص111، ح13)

👈انتهای این روایت که سخن از عرضه بر امامان دارد، همسو با انتهای روایت ضریس است، و منظور آگاهی امام پس از نافذ شدن بدا، و نه پیش از آن است. (روشن است که گمانه علم امام به بدا پیش از وقوعش هم بر خلاف انتهای روایت و هم تقسیم دوگانه ابتدای روایت و هم خلاف دیگر روایات بدا است؛ بلکه در فرض علم امام به آن، بدا بی‌معنا می‌شود.)

گفتنی است روایات «إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ» به سه سند متمایز صحیح از فضیل بن یسار (بصائر، ص110، ح5؛ ص112، ح14، 16؛ الکافي ج ۱، ص ۱۴۷) و به سه طریق از حنان بن سدیر (بصائر، ص109، ح1؛ ص111، ح12؛ ص113، ح1و2؛ الکافي ج ۱، ص۲۵۶) و مجموعه اسنادی دیگر نیز گزارش شده است.

نمونه خبر فضیل چنین است:
حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ يَزِيدَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عِلْماً لَا يَعْلَمُهُ غَيْرُهُ وَ عِلْماً قَدْ أَعْلَمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ رُسُلَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُهُ ثُمَّ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ. (ص110)

نموداری از تقسیم علم امام بر اساس روایات مرتبط.

#علم_غیب
@gholow2

Telegram

غلوپژوهی

نمودار منابع علم امام
بر اساس روایات منابع متقدم امامیه

توضیحات نمودار
#علم_غیب
@gholow2

www.tgoop.com/gholow2/3079

2.31K viewsedited  Jun 3 at 08:23

علم پوشیده و علم تعلیم شده

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ ضُرَيْسٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَبْذُولٌ وَ عِلْمٌ مَكْفُوفٌ فَأَمَّا الْمَبْذُولُ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ شَيْ‏ءٍ يَعْلَمُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ الرُّسُلُ إِلَّا وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ وَ أَمَّا الْمَكْفُوفُ فَهُوَ الَّذِي عِنْدَهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ إِذَا خَرَجَ نَفَذَ. (بصائر، ص109، ح3)

ضریس از امام باقر علیه السلام نقل می‌کند که ایشان فرمود: خدا دو نوع علم دارد. علم بذل‌شده و علم دریغ‌شده. اما آن بذل‌شده را هر چه ملائكه و رسولان دانند، ما هم مي‌دانيم و اما علم دریغ‌شده آنست كه نزد خداى در ام الكتاب (لوح محفوظ یا...؟) است كه چون از آن در آيد نافذ شود (و آن دم غیر او نیز ممکن است بر آن آگاه شوند.)

این روایت به طرق زیر از جعفر بن بشیر از ضریس روایت شده است:
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَامِرٍ عَنِ الرَّبِيعِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ (بصائر، ص111، ح11)
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنِ الرَّبِيعِ الْكَاتِبِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ (بصائر، ص112، ح18 با افتادگی نام ضریس)
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِير (الکافی، ج1، ص256)

این روایت همانند مجموعه روایات دیگری در این موضوع از روایات مشترک ضریس و ابوبصیر است، با این حال، نقل ابوبصیر، نه از امام باقر (ع)، بلکه از امام صادق (ع) است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ أَوْ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ وَ وَهْبٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ مَكْنُونٌ مَخْزُونٌ لَا يَعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِكَ يَكُونُ الْبَدَاءُ وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ. (بصائر، ص109، ح2. دیگر اسناد از ابوبصیر: ص111، ح10 از سوید؛ ص110، ح4 متن نادر ابن ابی حمزه)
ابوبصیر از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که ایشان فرمود: خدا دو نوع علم دارد. علمی که پنهان و‌ مخفی است و کسی جز او از آن اطلاع ندارد، و ‌بداء از آن است، و علمی دارد که به ملائکه و پیامبران و‌ رسولانش عطا فرموده است، و ما آن را دانیم.

در سه سند از سماعه نیز نام ابوبصیر افتاده است؛ مانند: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْماً أَظْهَرَ عَلَيْهِ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ فَذَلِكَ قَدْ عَلِمْنَاهُ وَ عِلْماً اسْتَأْثَرَ بِهِ فَإِنْ ذا بَدَا لَهُ فِي شَيْ‏ءٍ مِنْهُ عَلِمْنَا ذَلِكَ وَ عُرِضَ عَلَى الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ كَانُوا مِنْ قَبْلِنَا. (بصائر، ص394، ح10؛ مشابه همین متن ح6؛ مشابه سند و با تفاوت در متن (!): ص111، ح13)

👈انتهای این روایت که سخن از عرضه بر امامان دارد، همسو با انتهای روایت ضریس است، و منظور آگاهی امام پس از نافذ شدن بدا، و نه پیش از آن است. (روشن است که گمانه علم امام به بدا پیش از وقوعش هم بر خلاف انتهای روایت و هم تقسیم دوگانه ابتدای روایت و هم خلاف دیگر روایات بدا است؛ بلکه در فرض علم امام به آن، بدا بی‌معنا می‌شود.)

گفتنی است روایات «إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ» به سه سند متمایز صحیح از فضیل بن یسار (بصائر، ص110، ح5؛ ص112، ح14، 16؛ الکافي ج ۱، ص ۱۴۷) و به سه طریق از حنان بن سدیر (بصائر، ص109، ح1؛ ص111، ح12؛ ص113، ح1و2؛ الکافي ج ۱، ص۲۵۶) و مجموعه اسنادی دیگر نیز گزارش شده است.

نمونه خبر فضیل چنین است:
حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ يَزِيدَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عِلْماً لَا يَعْلَمُهُ غَيْرُهُ وَ عِلْماً قَدْ أَعْلَمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ رُسُلَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُهُ ثُمَّ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ. (ص110)

نموداری از تقسیم علم امام بر اساس روایات مرتبط.

#علم_غیب
@gholow2

BY غلوپژوهی