tgoop.com/gholow2/2605
Last Update:
٦. نمونه هفتم: مجعولات مفسر استرآبادی
پیش‌تر با دلائل متعدد نشان داده‌ایم که تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) ساخته و پرداخته محمد بن القاسم الجرجانی مشهور به مفسر استرآبادی است.
همچنین گفته‌ایم مجعولات مفسر استرآبادی به این تفسیر خلاصه نمی‌شود؛ بلکه روایات متعدد دیگری را نیز دقیقاً به همان سبک و ادبیات ساخته است؛ به گونه‌ای که اگر سندهای ابتدای آن را برداریم و متونش را در کنار متن تفسیر بگذاریم، هیچ تفاوتی احساس نمی‌شود. این ادبیات کاملاً یکسان، به روشنی نشان می‌دهد که همگی به یک قلم نوشته شده است و نقش محمد بن القاسم الأسترآبادی، نه در حد یک راوی بلکه در حد نویسنده متن و پردازنده داستان است.
مفسر استرآبادی نیز مانند اکثر قصّاصین به نسبت دادنِ احادیث به بزرگان اهل سنت، حرص و ولع داشته است که در خود تفسیر نیز نشانه‌هایی از آن دیده می‌شود (برای نمونه: تفسیر استرآبادی منسوب به امام حسن عسکری (ع)، ص٢٥، ٣٥٥، ٦٠٧).
در غیر تفسیر نیز این رویکرد را به جد پیگری کرده است؛ مثلاً روایاتی به سند عامی «محمد بن عبد الله بن یزید المقرئ از سفیان بن عیینة از زهری» نقل کرده است (علل الشرائع، ج١، ص٢٣٠، ح٣، ٤، ٥؛ أمالی الصدوق، ص٤٥٣).
یکی از این روایات داستان غریب، طولانی (حدود ٦٠٠ کلمه) و منفردی درباره امام سجاد (ع) با همان سبک و ادبیات همیشگی استرآبادی است. قالب كلی این داستان همان ماجرای «مروارید در شکم ماهی» است که از روزگاران کهن به صورت‌های مختلف درآمده است (برای نمونه نک: الفرج بعد الشدة، ٣/ ٢٣٨).
مفسر استرآبادی داستان غریب دیگری نیز با بیش از ٣٠٠ کلمه درباره فضیلت نگاه کردن به چهره امیرالمؤمنین (ع) نقل کرده (أمالي الصدوق، ص٣٦١) که سند آن نیز زنجیره‌ای از مشایخ سنی است:
«ابوهريرة ← ابو سلمة عبد الله بن عبد الرحمن بن عوف (د. حدود ٩٤ق) ← محمد بن عمرو بن علقمة اللیثی (د. ١٤٤ق) ← یزید بن هارون الواسطی (١١٨-٢٠٦ق) ← عمار بن رجاء التغلبی الأسترآبادی (د. ٢٦٧ق)»
طبعاً نمی‌توان پذیرفت که استرآبادی در انتساب این داستان‌ها به مشایخ سنی صادق بوده باشد. چنین داستان‌هایی با مذهب آنان سازگار نبوده و نه انگیزه‌ای برای نقل آن داشتند و نه در جای دیگری نمود پیدا کرده است. معقول نیست که در طول بیش از سه قرن محدثان سنی بدون توجه به این ناسازگاری این داستان‌ها را به صورت شفاهی نقل کنند تا تنها به یک نویسنده جعّال (مفسر استرآبادی) در قرن ٤ ق برسد و او برای نخستین بار آن‌ها را با ادبیات و سبکِ نوشتاری خود مکتوب کند و بعد از آن هم از میراث بشری محو شود!
#ترکیب_اسناد_متون
#تفسیر_استرآبادی
@Gholow2
BY غلوپژوهی
Share with your friend now:
tgoop.com/gholow2/2605