tgoop.com/fl_sisi/1045
Last Update:
با صدور فتوای میرزا و در اولین سالگرد امضای عهدنامه ترکمانچای، بازار تهران تعطیل و سیل جمعیت روانه نمایندگی روسیه در محله باغ ایلچی شده و ساختمان نمایندگی توسط جمعیت محاصره گردید. اما تیراندازی محافظان نمایندگی به مردم و کشته شدن کودکی ۱۴ ساله که در میان معترضین حضور داشت؛ باعث حمله مردم به نمایندگی و منجر به کشته شدن گریبایدوف وزیر مختار روسیه تزاری در روز چهارشنبه ششم شعبان (۱۲۴۴) قمری برابر با یازدهم فوریه (۱۸۲۹) میلادی و بیست و دوم دلو/بهمن (۱۲۰۷) شمسی شد. متعاقب کشته شدن گریبایدوف، با اصرار تزار نیکلای اول مقرر شد تا میرزا مسیح به عتبات عالیات تبعید شود. لکن از آنجایی که اولاً روسیه درگیر جنگ بالکان با عثمانی بود و تمایلی به درگیری مجدد با ایران نداشت و از طرفی نیز دبیر اول سفارت "مالتسف" که از این واقعه جان سالم به در برده بود به تزار گزارش بدرفتاری گریبایدوف با ایرانی ها را ارسال نموده بود؛ لذا تزار ترجیح داد با قرار تبعید میرزا مسیح به نجف و پذیرفتن هیأت دیپلماتیک به سرپرستی خسرو میرزا، هفتمین پسر عباس میرزا، ماجرای قتل گریبایدوف خاتمه یابد.
اما پیش از تبعید میرزا مسیح که حدود شش ماه و تا روز جمعه بیستم ماه صفر سال (۱۲۴۵) قمری برابر با سی ام امرداد/اسد (۱۲۰۸) شمسی به تعویق افتاد، در همان بهمن/دلو (۱۲۰۷) خورشیدی و بلافاصله بعد از قتل گریبایدوف در تهران، هیأتی دیپلماتیک به سرپرستی خسرومیرزا به روسیه سفر کرد تا پیام عذرخواهی و دوستی شاه ایران را به امپراتور روسیه نیکلای یکم تسلیم نموده و از بروز خصومت تازه جلوگیری نماید. این هیأت در بهار سال ۱۲۰۸ خورشیدی به روسیه رسید و به گرمی مورد استقبال قرار گرفت و مأموریتش قریب یک سال به طول انجامید.
در این مدت اعضای هیأت دیپلماتیک ایرانی که دو تن از اولین تحصیل‌کردگان ایرانی یعنی میرزا صالح شیرازی و میرزا بابا افشار، در فرنگ نیز در بین آنان بودند در شهرهای مختلف از مؤسسات آموزشی و کارگاه‌های صنعتی روسیه بازدید کردند.
ماحصل این سفر برای ایرانیان سفرنامه‌ای دیپلماتیک به نام سفرنامهٔ خسرو میرزا بود که به قلم منشی هیئت میرزا مصطفی خان افشار به تحریر درآمد. در این سفرنامه علاوه بر جزئیات بازدیدها و ملاقات‌ها، پیشرفت‌های کشور روسیه و سیستم آموزشی و مدارس آن نیز شرح داده شده و لزوم ایجاد مؤسسات مشابه در ایران بحث شده است. جالب تر اینکه میرزا تقی‌خان فراهانی ۲۲ ساله که بعدها به نام امیرکبیر شناخته شد در این سفر در مقام منشی حضور داشت و بیست سال بعد زمانی‌که به مقام صدارت عظمی رسید طرح مدرسهٔ نظامی جدید یعنی دارالفنون را مشابه آنچه در این سفرنامه پیشنهاد شده بود عملی ساخت. سفر هیأت دیپلماتیک به روسیه را می توان نوعی توفیق اجباری و نطفه آغازین شکل‌گیری، ایدهٔ اصلاحات امیرکبیر تلقی نمود. در این سفر بود که الماس شاه، الماسی گران‌بهایی که از غنائم نادرشاه بزرگ از جنگ هندوستان به شمار می رفت به نیکلای یکم تزار روسیه پیشکش شد.
#عباس_ترابی حقوقدان و دانشجوی دکتری روابط بین الملل، گرایش سیاست و امنیت بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
BY اندیشه | taraneh.T
Share with your friend now:
tgoop.com/fl_sisi/1045