الله رافراموش نکنید

.
🔷 عنوان: حکم شرعی نماز فرد مبتلا به آلزایمر یا اختلال تعادل عقلانی

🔶 چه می‌فرمایند علماء محترم در این مسئله:
زنی ۶۶ ساله به بیماری آلزایمر مبتلا شده و حافظه و تعادل ذهنی خود را از دست داده است؛ به‌گونه‌ای که گاه نماز را به‌طور کلی فراموش می‌کند و گاه تنها در صورت همراهی و کمک دیگران نماز می‌خواند. حال سؤال این است که:
۱- آیا در چنین شرایطی نماز بر او واجب است؟
۲- و آیا فرزندانش باید برای نمازهای فوت‌شده او در سه سال گذشته کفاره بدهند؟

                  الجواب باسم ملهم الصواب

🔶 بر اساس قواعد فقه اسلامی در صورتی که فرد به‌گونه‌ای دچار اختلال ذهنی و زوال عقل شده باشد که قدرت درک احکام شریعت، تمییز حلال و حرام یا تشخیص زمان و حالت عبادت را از دست بدهد، تکلیف شرعی (نماز، روزه و...) از او ساقط است. در این حالت، قضا و فدیه نیز بر او واجب نخواهد بود، حتی اگر در ایام بیماری، نماز نخوانده باشد.

اما اگر بیمار هنوز در حدی از شعور و آگاهی قرار دارد که نماز را واجب می‌داند ولی به علت بیماری، توان انجام کامل آن را ندارد، در این صورت:
ادای نماز همچنان بر او واجب است.
خانواده موظف‌اند در هر وقت نماز، با همراهی عملی (مانند ایستادن همراه او) یا دستورات لفظی (مانند گفتن: اکنون رکوع کن) او را یاری دهند.
نماز با این شکل از همکاری و تقلید، معتبر است.

🔶 در خصوص نمازهایی که بیمار در سه سال گذشته خوانده و خانواده‌اش از اختلال تدریجی ذهنی او آگاه شده‌اند:
اگر گمان غالب آن است که نمازهای آن دوره، ولو با اشتباه، انجام شده‌اند، قضا یا فدیه لازم نیست.
اما اگر یقین حاصل شود که برخی نمازها فوت شده و بیمار تا زمان فوت توانایی قضا نداشته، وصیت فدیه برای هر نماز (نصف صاع گندم از ثلث ترکه) لازم خواهد بود.

📚 دلایل: في فتاوى بنوری ٹاؤن:
دماغی توازن کھوئے ہوئے انسان کی نماز کا حکم

جواب
صورتِ مسئولہ میں اگر مذکورہ خاتون دماغی توازن  اس حد تک کھوچکی ہوں کہ انہیں احکام ِشریعت کا احساس بالکل باقی نہ ہو اورسمجھ بوجھ ختم ہوگئی ہو تو نماز روزے ودیگر تمام احکامِ شرع ان سے ساقط ہوچکے ہیں، ایسی صورت میں اگر نمازیں رہ جائیں تو انتقال کی صورت میں ان کا فدیہ لازم نہ ہوگا۔
لیکن اگر ابھی اتنی سمجھ ہوکہ نماز اور روزہ کووہ فرض سمجھتی ہوں، ان احکامات کا انہیں علم ہو، لیکن عمل میں غلطی ہوجاتی ہو تو نماز کے سلسلے میں مذکورہ خاتون کے گھر والے ان کی مدد کریں، یعنی نماز کے وقت گھر کا کوئی ایک فرد ان کے قریب بیٹھ کر انہیں ہدایات دیتا رہے کہ اب رکوع کریں، اب سجدہ کریں یا گھر کے افراد میں سے کوئی فرد نماز کے وقت انہیں اپنے ساتھ شامل کرلے اور وہ ان کی دیکھا دیکھی نماز ادا کریں،لہذا اس بات کا اہتمام کریں کہ نماز کے وقت میں ان کےساتھ کوئی نہ کوئی ہو جو انہیں نماز کا طریقہ بتائے،جب تک احکامات کا علم ہو اور حواس مکمل طور پر ختم نہ ہوں اس وقت تک ان پر نماز کی ادائیگی مذکورہ طریقے کے مطابق لازمی رہے گی، اس وقت تک مذکورہ خاتون کی طرف سے نمازوں کا فدیہ ادا نہیں کیا جائے گا، اس صورت میں اگر نمازیں رہ گئیں اور مذکورہ خاتون اپنی زندگی میں ان کی قضابھی نہ کرسکیں، تو ان نمازوں کے فدیہ کی وصیت کرناان پر لازم ہوگا۔
سنن الکبری للبیهقي میں ہے:
"عن عائشة، عن النبي صلى الله عليه وسلم: " رفع القلم عن ثلاثة: ‌عن ‌الصبي ‌حتى ‌يحتلم، وعن المعتوه حتى يفيق، وعن النائم حتى يستيقظ."
(كتاب الإقرار، ج:6، ص:139، ط: دار الكتب العلمية)
فتاوی شامی میں ہے:
"(ولو مات وعليه صلوات فائتة وأوصى بالكفارة يعطى لكل صلاة نصف صاع من بر).
(قوله وعليه صلوات فائتة إلخ) أي بأن كان يقدر على أدائها ولو بالإيماء، فيلزمه الإيصاء بها وإلا فلا يلزمه وإن قلت، بأن كانت دون ست صلوات، لقوله عليه الصلاة والسلام «فإن لم يستطع فالله أحق بقبول العذر منه» وكذا حكم الصوم في رمضان إن أفطر فيه المسافر والمريض وماتا قبل الإقامة والصحة، وتمامه في الإمداد."
(‌‌كتاب الصلاة، باب قضاء الفوائت،ج:2، ص:72، ط:دار الفکر)
أیضاً:
"(ولو مات وعليه صلوات فائتة وأوصى الكفارة يعطى لكل صلاة نصف صاع من بر) كالفطرة  (وكذا حكم الوتر) والصوم، وإنما يعطي (من ثلث ماله).
(قوله: وإنما يعطي من ثلث ماله) أي فلو زادت الوصية على الثلث لايلزم الولي إخراج الزائد إلا بإجازة الورثة".
(کتاب الصلاۃ، باب قضاء الفوائت، ج:2، ص:72/73، ط:سعید)
فقط والله أعلم
فتوی نمبر : 144612101463
دارالافتاء : جامعہ علوم اسلامیہ علامہ محمد یوسف بنوری ٹاؤن
والله أعلم بالصواب


🔺 دارالإفتاء دارالعلوم اسلامی ریزه

جهت ارتباط با دارالإفتاء با یکی از شماره‌های زیر تماس حاصل نمایید یا سؤالات خود را از طریق پیامک ارسال فرمایید:
09159271650
09159271644
09033925611
الله را فراموش نکنید
@Faghadkhada9
               🌹نشر خیر، صدقه‌ی جاریه🌹

👌1

www.tgoop.com/faghadkhada9/78218

117 viewsedited  Aug 16 at 17:06

.
🔷 عنوان: حکم شرعی نماز فرد مبتلا به آلزایمر یا اختلال تعادل عقلانی

🔶 چه می‌فرمایند علماء محترم در این مسئله:
زنی ۶۶ ساله به بیماری آلزایمر مبتلا شده و حافظه و تعادل ذهنی خود را از دست داده است؛ به‌گونه‌ای که گاه نماز را به‌طور کلی فراموش می‌کند و گاه تنها در صورت همراهی و کمک دیگران نماز می‌خواند. حال سؤال این است که:
۱- آیا در چنین شرایطی نماز بر او واجب است؟
۲- و آیا فرزندانش باید برای نمازهای فوت‌شده او در سه سال گذشته کفاره بدهند؟

                  الجواب باسم ملهم الصواب

🔶 بر اساس قواعد فقه اسلامی در صورتی که فرد به‌گونه‌ای دچار اختلال ذهنی و زوال عقل شده باشد که قدرت درک احکام شریعت، تمییز حلال و حرام یا تشخیص زمان و حالت عبادت را از دست بدهد، تکلیف شرعی (نماز، روزه و...) از او ساقط است. در این حالت، قضا و فدیه نیز بر او واجب نخواهد بود، حتی اگر در ایام بیماری، نماز نخوانده باشد.

اما اگر بیمار هنوز در حدی از شعور و آگاهی قرار دارد که نماز را واجب می‌داند ولی به علت بیماری، توان انجام کامل آن را ندارد، در این صورت:
ادای نماز همچنان بر او واجب است.
خانواده موظف‌اند در هر وقت نماز، با همراهی عملی (مانند ایستادن همراه او) یا دستورات لفظی (مانند گفتن: اکنون رکوع کن) او را یاری دهند.
نماز با این شکل از همکاری و تقلید، معتبر است.

🔶 در خصوص نمازهایی که بیمار در سه سال گذشته خوانده و خانواده‌اش از اختلال تدریجی ذهنی او آگاه شده‌اند:
اگر گمان غالب آن است که نمازهای آن دوره، ولو با اشتباه، انجام شده‌اند، قضا یا فدیه لازم نیست.
اما اگر یقین حاصل شود که برخی نمازها فوت شده و بیمار تا زمان فوت توانایی قضا نداشته، وصیت فدیه برای هر نماز (نصف صاع گندم از ثلث ترکه) لازم خواهد بود.

📚 دلایل: في فتاوى بنوری ٹاؤن:
دماغی توازن کھوئے ہوئے انسان کی نماز کا حکم

جواب
صورتِ مسئولہ میں اگر مذکورہ خاتون دماغی توازن  اس حد تک کھوچکی ہوں کہ انہیں احکام ِشریعت کا احساس بالکل باقی نہ ہو اورسمجھ بوجھ ختم ہوگئی ہو تو نماز روزے ودیگر تمام احکامِ شرع ان سے ساقط ہوچکے ہیں، ایسی صورت میں اگر نمازیں رہ جائیں تو انتقال کی صورت میں ان کا فدیہ لازم نہ ہوگا۔
لیکن اگر ابھی اتنی سمجھ ہوکہ نماز اور روزہ کووہ فرض سمجھتی ہوں، ان احکامات کا انہیں علم ہو، لیکن عمل میں غلطی ہوجاتی ہو تو نماز کے سلسلے میں مذکورہ خاتون کے گھر والے ان کی مدد کریں، یعنی نماز کے وقت گھر کا کوئی ایک فرد ان کے قریب بیٹھ کر انہیں ہدایات دیتا رہے کہ اب رکوع کریں، اب سجدہ کریں یا گھر کے افراد میں سے کوئی فرد نماز کے وقت انہیں اپنے ساتھ شامل کرلے اور وہ ان کی دیکھا دیکھی نماز ادا کریں،لہذا اس بات کا اہتمام کریں کہ نماز کے وقت میں ان کےساتھ کوئی نہ کوئی ہو جو انہیں نماز کا طریقہ بتائے،جب تک احکامات کا علم ہو اور حواس مکمل طور پر ختم نہ ہوں اس وقت تک ان پر نماز کی ادائیگی مذکورہ طریقے کے مطابق لازمی رہے گی، اس وقت تک مذکورہ خاتون کی طرف سے نمازوں کا فدیہ ادا نہیں کیا جائے گا، اس صورت میں اگر نمازیں رہ گئیں اور مذکورہ خاتون اپنی زندگی میں ان کی قضابھی نہ کرسکیں، تو ان نمازوں کے فدیہ کی وصیت کرناان پر لازم ہوگا۔
سنن الکبری للبیهقي میں ہے:
"عن عائشة، عن النبي صلى الله عليه وسلم: " رفع القلم عن ثلاثة: ‌عن ‌الصبي ‌حتى ‌يحتلم، وعن المعتوه حتى يفيق، وعن النائم حتى يستيقظ."
(كتاب الإقرار، ج:6، ص:139، ط: دار الكتب العلمية)
فتاوی شامی میں ہے:
"(ولو مات وعليه صلوات فائتة وأوصى بالكفارة يعطى لكل صلاة نصف صاع من بر).
(قوله وعليه صلوات فائتة إلخ) أي بأن كان يقدر على أدائها ولو بالإيماء، فيلزمه الإيصاء بها وإلا فلا يلزمه وإن قلت، بأن كانت دون ست صلوات، لقوله عليه الصلاة والسلام «فإن لم يستطع فالله أحق بقبول العذر منه» وكذا حكم الصوم في رمضان إن أفطر فيه المسافر والمريض وماتا قبل الإقامة والصحة، وتمامه في الإمداد."
(‌‌كتاب الصلاة، باب قضاء الفوائت،ج:2، ص:72، ط:دار الفکر)
أیضاً:
"(ولو مات وعليه صلوات فائتة وأوصى الكفارة يعطى لكل صلاة نصف صاع من بر) كالفطرة  (وكذا حكم الوتر) والصوم، وإنما يعطي (من ثلث ماله).
(قوله: وإنما يعطي من ثلث ماله) أي فلو زادت الوصية على الثلث لايلزم الولي إخراج الزائد إلا بإجازة الورثة".
(کتاب الصلاۃ، باب قضاء الفوائت، ج:2، ص:72/73، ط:سعید)
فقط والله أعلم
فتوی نمبر : 144612101463
دارالافتاء : جامعہ علوم اسلامیہ علامہ محمد یوسف بنوری ٹاؤن
والله أعلم بالصواب


🔺 دارالإفتاء دارالعلوم اسلامی ریزه

جهت ارتباط با دارالإفتاء با یکی از شماره‌های زیر تماس حاصل نمایید یا سؤالات خود را از طریق پیامک ارسال فرمایید:
09159271650
09159271644
09033925611
الله را فراموش نکنید
@Faghadkhada9
               🌹نشر خیر، صدقه‌ی جاریه🌹

BY الله رافراموش نکنید