دکتر محمدرضا راشد محصّل

فرهنگ خرد در شاهنامه
محمّدرضا راشدمحصّل ـ بهروز طالبی


#شاهنامه اثری شگفتی‏ انگیز و دقیق است؛ مجموعه‏ ای است فراهم آمده از داستانهای مستقل که در عین حال به پیوندهای موضوعی آراسته شده و در بستری شبه تاریخی شکل گرفته است.
فردوسی، حکیم همه آگاه، با ژرف بینی کم مانند خود گوهرهای یگانه را به رشته کشیده و کتابش را جلوه گاه ارجمند هویت ایرانی ساخته است. این جذابیت هاست که ارزش های آرمانی و ویژگی های معنایی اثر سترگ او را در طول هزارسال از هرگونه گزند و تباهی نگاهبانی کرده است. هنوز هم با نگرش‏های ژرف در هزارتوی این مجموعۀ ارزشمند می‏ توان لایه‏ های ناشناخت ه‏ای از افسانه‏ های آغازین و حماسه‏ های پسین یافت که البته در بادی امر ممکن است به نظر نیاید اما با بررسی‏ های تطبیقی و مقایسه‏ ای قابل دریافت است.
از جملۀ پربسامدترین این اصطلاح‏ها در شاهنامه «خرد» است که بیانگر گسترده‏ ترین مفهوم‏ ها، معیار نیکی و بدی و بن مایۀ‏شخصیت انسانی است.

البته عصر #فردوسی نیز دورۀ #خردگرایی است؛ بدین معنی که دو جامعۀ نامتجانس از جهات فرهنگی و اجتماعی، پس از چند قرن برخوردهای سختگیرانۀ رقابت آمیز احساس می‏ کنند برای تعامل با یکدیگر نیازمند محورهای منطقی و استواری هستند که بتواند آنها را از همۀ ظرفیت های موجود فکری و فیزیکی در جهت سامان بخشیدن به جامعۀ جدید اسلامی بهره مند سازد؛ از این رو گرایش‏ های منطقی بر کانون‏ های قدرت حاکم شده و مفهوم حیات بخشی خرد در شکل دادن به جامعه و نگاهبانی از پایه‏ های آن مورد توجه قرار گیرد.

در بخشی از مقدمۀ این کتاب آمده است:
«در متون کهن #خرد دارای گونه‏ های مختلف و بخشیدۀ اهورامزدا است، اما خویشکاری و وظیفۀ هریک خاص و با آفریدگان مشخص در پیوند است. فردوسی گرچه این همۀ این انواع را زیر عنوان خرد معرفی می‏ کند، اما مفهوم‏ های متعددی که برای این دادۀ خدایی به کار می‏ گیرد، نمایانگر شناخت کامل وی از این گونه‏ های خاص و معرفت بر خویشکاری آنهاست. همین ژرف‏ بینی و دقت است که او را در میان کوشندگان ادب فارسی، پاسداران زبان و شناسندگان قابلیت های آن ممتاز کرده است.»

در این اثر مفهوم‏ ها و تعبیرهای مختلف از خرد که فردوسی در اثر گرانقدر خود ـ شاهنامه ـ به کار گرفته است، یاد می‏ شود. هر مفهوم با ارایه شاهد یا شواهد مختلف تأکید می‏ گردد تا علاوه بر گسترهٔ فرهنگی خرد گوشه‏ هایی از دقت، ظرافت و هویّت‏ شناسی فردوسی نیز بازگو شده است.

@dr_rashed_moamadreza

www.tgoop.com/dr_rashed_moamadreza/242

316 viewsOct 14, 2023 at 19:45

فرهنگ خرد در شاهنامه
محمّدرضا راشدمحصّل ـ بهروز طالبی


#شاهنامه اثری شگفتی‏ انگیز و دقیق است؛ مجموعه‏ ای است فراهم آمده از داستانهای مستقل که در عین حال به پیوندهای موضوعی آراسته شده و در بستری شبه تاریخی شکل گرفته است.
فردوسی، حکیم همه آگاه، با ژرف بینی کم مانند خود گوهرهای یگانه را به رشته کشیده و کتابش را جلوه گاه ارجمند هویت ایرانی ساخته است. این جذابیت هاست که ارزش های آرمانی و ویژگی های معنایی اثر سترگ او را در طول هزارسال از هرگونه گزند و تباهی نگاهبانی کرده است. هنوز هم با نگرش‏های ژرف در هزارتوی این مجموعۀ ارزشمند می‏ توان لایه‏ های ناشناخت ه‏ای از افسانه‏ های آغازین و حماسه‏ های پسین یافت که البته در بادی امر ممکن است به نظر نیاید اما با بررسی‏ های تطبیقی و مقایسه‏ ای قابل دریافت است.
از جملۀ پربسامدترین این اصطلاح‏ها در شاهنامه «خرد» است که بیانگر گسترده‏ ترین مفهوم‏ ها، معیار نیکی و بدی و بن مایۀ‏شخصیت انسانی است.

البته عصر #فردوسی نیز دورۀ #خردگرایی است؛ بدین معنی که دو جامعۀ نامتجانس از جهات فرهنگی و اجتماعی، پس از چند قرن برخوردهای سختگیرانۀ رقابت آمیز احساس می‏ کنند برای تعامل با یکدیگر نیازمند محورهای منطقی و استواری هستند که بتواند آنها را از همۀ ظرفیت های موجود فکری و فیزیکی در جهت سامان بخشیدن به جامعۀ جدید اسلامی بهره مند سازد؛ از این رو گرایش‏ های منطقی بر کانون‏ های قدرت حاکم شده و مفهوم حیات بخشی خرد در شکل دادن به جامعه و نگاهبانی از پایه‏ های آن مورد توجه قرار گیرد.

در بخشی از مقدمۀ این کتاب آمده است:
«در متون کهن #خرد دارای گونه‏ های مختلف و بخشیدۀ اهورامزدا است، اما خویشکاری و وظیفۀ هریک خاص و با آفریدگان مشخص در پیوند است. فردوسی گرچه این همۀ این انواع را زیر عنوان خرد معرفی می‏ کند، اما مفهوم‏ های متعددی که برای این دادۀ خدایی به کار می‏ گیرد، نمایانگر شناخت کامل وی از این گونه‏ های خاص و معرفت بر خویشکاری آنهاست. همین ژرف‏ بینی و دقت است که او را در میان کوشندگان ادب فارسی، پاسداران زبان و شناسندگان قابلیت های آن ممتاز کرده است.»

در این اثر مفهوم‏ ها و تعبیرهای مختلف از خرد که فردوسی در اثر گرانقدر خود ـ شاهنامه ـ به کار گرفته است، یاد می‏ شود. هر مفهوم با ارایه شاهد یا شواهد مختلف تأکید می‏ گردد تا علاوه بر گسترهٔ فرهنگی خرد گوشه‏ هایی از دقت، ظرافت و هویّت‏ شناسی فردوسی نیز بازگو شده است.

@dr_rashed_moamadreza

BY دکتر محمدرضا راشد محصّل