خردسرای فردوسی یزد

رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰

📝 پشیمانی #رضاشاه از ساخت راه‎آهن و افسوس او تا پایان زندگی برای منهدم نکردن #پل_ورسک!


راه آهن سازوکار بسیار کارآمد در ترابری از نخستین سویه‌ها و نمادهای توسعه هر کشور است. فکر تأسیس خط ­آهن برای اولین بار در دوره ناصرالدین شاه پدید آمد. وی در سفر­های خود به اروپا راه­آهن و مزایای آن شناخت و در پی دادن امتیازاتی به انگلیس برای تأسیس خط آهن در ایران برآمد که شاید مهمترین آن امتیاز #رویتر باشد که امتیاز ساختن هرگونه راه­آهن از دریای مازندران تا خلیج فارس به رویتر واگذار شد. اما با الغای قرارداد، این امکان به طور کلی منتفی گردید.
روسیه رقیب سیاسی انگلیس چنین امتیازی را مغایر با منافع سیاسی خود دیده و با آن مخالفت می‌کرد. این موضوع به قدری برای روسیه حائز اهمیت بود که طی قراردادهایی و در ازای پرداخت وام از ایران تضمین می­گرفت که بدون اجازه این کشور اقدام به تأسیس راه­آهن نکند!
درواقع می­توان گفت، رقابت سیاسی روسیه و انگلیس تحت عنوان «بازی بزرگ» و بیم و هراس آن­ها از یکدیگر عامل بسیار مهمی در تعویق احداث راه­آهن در ایران دوره قاجار بود.
با فروکش کردن این رقابت­ها در دوره رضاشاه، شرایط برای تحقق این آرزو مهیا شد و تلاش رضاشاه برای تأسیس اولین خط آهن سراسری کشور به بار نشست.
البته تأسیس این ره آهن بیش از آنکه مطابق با نیازهای اقتصادی کشور باشد، در راستای سیاست­های مدرنیزاسیون رضاشاه بوده و در عمل بیش از آنکه به توسعه و حمل و نقل کشورر کمک نماید، در جنگ جهانی دوم به خدمت متفقین بویژه انگلیس درآمد.

رضاشاه که در سال ۱۳۰۴ به قدرت رسید، سودای توسعه ایران را در سر می‌پروراند. در این راه به شدت نیازمند همکاری قدرتهای خارجی بود. از همین روی برای رسیدن به رویای خود پس از به قدرت رسیدن به آلمانها نزدیک شد. آلمانها نیز که از این نزدیکی اهداف خود را دنبال می‌کردند از این مواضع رضاشاه استقبال و زمینه همکاریهای کلان دو کشور در ابعاد مختلف را فراهم نمودند.

بدین‌ترتیب دوران نوینی از روابط ایران و آلمان آغاز که با حمله متفقین و اشغال ایران این مرحله به پایان خود نزدیک شد. دوره‌ای که در آن رهبران دو کشور به هر مناسبت پیامهایی برای یکدیگر می‌فرستادند. پیامهایی که اهداف سیاسی خاصی را در نظر داشت. از آن میان می‌توان به پیام تبریک آدولف هیتلر به مناسبت افتتاح خط راه آهن شمال به جنوب اشاره کرد: «به مناسبت اختتام خط آهن شمال به جنوب ایران که یکی از شاهکارهای بزرگ مهندسی و برای ایران فوق‌العاده مفید است، بهترین تبریکات قلبی خود را تقدیم می‌دارد.» [۱]

البته این مسیر ریلی در نهایت منافع متفقین را در جنگ تامین کرد.

#هیتلر -که از قصد متفقین برای اشغال ایران آگاه شده بود!- در پیامی در امرداد ۱۳۲۰ از رضاشاه می‌خواهد -با قید : دستورجنگی- که پل‌ها و تونلهای احداث‌شده بر مسیر راه‌آهن سراسری را منفجر و غیر قابل استفاده کند تا به دست نیروهای متفقین نیفتد!
رضاشاه از این خواست هیتلر سرمی‌پیچد و پاسخ می‌دهد که : «خطری ایران را تهدید نمی‌کند! ما بی‌طرف هستیم و متفقین نمی‌توانند برخلاف منشور ملل متحد ما را مورد حمله قرار دهند!» [۲]

رضاشاه -به گواه یادداشتهایش!- هشدار آلمان‌ها مبنی بر قصد متفقین به اشغال ایران را باور نداشت و در پاسخ گفته بود: «اگر چنین بود، مأموران سرحدی ما مطلع می‌شدند!»! آلمانها در پاسخ گفتند : «مأموران شما معتاد به افیونند و در خواب غفلت!!» رضا شاه می‌نویسد : «گرچه خود را از این حرف ناراحت نشان دادم، اما از شهامت و راستگویی اعضای سفارت آلمان خوشم آمد. این حرف درست است! بیست سال است می‌خواهم این مملکت را درست کنم، نمی‌شود! یکی از بدبختی‌ها همین افیون است...» [۳]

#تاج‌الملوک -همسر رضاشاه و مادر محمدرضاشاه- می‌گوید : «رضاشاه دو سه روز بعد از اشعال ایران به من گفت : "تاجی‌جان، ما خبط بزرگی کردیم که #پل_ورسک را منهدم نساختیم. ما باید از همان اواسط مردادماه که زمزمه حمله به ایران را شنیده‌بودیم، اقدام به نابودساختن راه‌آهن می‌کردیم!"»[۴] و ادامه می‌دهد :

«رضا تا پایان عمرش همیشه غصه می‌خورد که چرا #پل_ورسک را خراب نکرده و راه متفقین را نبسته است!» [۵]


پ.ن.
[۱] عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران، انتشارات البرز، ۱۳۷۳، ص ۱۴۳.

[۲و۳و۴و۵] خاطرات ملکه پهلوی - ص ۲۸۹ ؛ ۲۹۰ و ۳۰۵ و ۳۰۶


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

❤6👍3👎2🔥2

www.tgoop.com/XeradsarayeFerdosiYazd/3985

2.04K viewsسیروس حامی, edited  Sep 2 at 08:33

رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰

📝 پشیمانی #رضاشاه از ساخت راه‎آهن و افسوس او تا پایان زندگی برای منهدم نکردن #پل_ورسک!


راه آهن سازوکار بسیار کارآمد در ترابری از نخستین سویه‌ها و نمادهای توسعه هر کشور است. فکر تأسیس خط ­آهن برای اولین بار در دوره ناصرالدین شاه پدید آمد. وی در سفر­های خود به اروپا راه­آهن و مزایای آن شناخت و در پی دادن امتیازاتی به انگلیس برای تأسیس خط آهن در ایران برآمد که شاید مهمترین آن امتیاز #رویتر باشد که امتیاز ساختن هرگونه راه­آهن از دریای مازندران تا خلیج فارس به رویتر واگذار شد. اما با الغای قرارداد، این امکان به طور کلی منتفی گردید.
روسیه رقیب سیاسی انگلیس چنین امتیازی را مغایر با منافع سیاسی خود دیده و با آن مخالفت می‌کرد. این موضوع به قدری برای روسیه حائز اهمیت بود که طی قراردادهایی و در ازای پرداخت وام از ایران تضمین می­گرفت که بدون اجازه این کشور اقدام به تأسیس راه­آهن نکند!
درواقع می­توان گفت، رقابت سیاسی روسیه و انگلیس تحت عنوان «بازی بزرگ» و بیم و هراس آن­ها از یکدیگر عامل بسیار مهمی در تعویق احداث راه­آهن در ایران دوره قاجار بود.
با فروکش کردن این رقابت­ها در دوره رضاشاه، شرایط برای تحقق این آرزو مهیا شد و تلاش رضاشاه برای تأسیس اولین خط آهن سراسری کشور به بار نشست.
البته تأسیس این ره آهن بیش از آنکه مطابق با نیازهای اقتصادی کشور باشد، در راستای سیاست­های مدرنیزاسیون رضاشاه بوده و در عمل بیش از آنکه به توسعه و حمل و نقل کشورر کمک نماید، در جنگ جهانی دوم به خدمت متفقین بویژه انگلیس درآمد.

رضاشاه که در سال ۱۳۰۴ به قدرت رسید، سودای توسعه ایران را در سر می‌پروراند. در این راه به شدت نیازمند همکاری قدرتهای خارجی بود. از همین روی برای رسیدن به رویای خود پس از به قدرت رسیدن به آلمانها نزدیک شد. آلمانها نیز که از این نزدیکی اهداف خود را دنبال می‌کردند از این مواضع رضاشاه استقبال و زمینه همکاریهای کلان دو کشور در ابعاد مختلف را فراهم نمودند.

بدین‌ترتیب دوران نوینی از روابط ایران و آلمان آغاز که با حمله متفقین و اشغال ایران این مرحله به پایان خود نزدیک شد. دوره‌ای که در آن رهبران دو کشور به هر مناسبت پیامهایی برای یکدیگر می‌فرستادند. پیامهایی که اهداف سیاسی خاصی را در نظر داشت. از آن میان می‌توان به پیام تبریک آدولف هیتلر به مناسبت افتتاح خط راه آهن شمال به جنوب اشاره کرد: «به مناسبت اختتام خط آهن شمال به جنوب ایران که یکی از شاهکارهای بزرگ مهندسی و برای ایران فوق‌العاده مفید است، بهترین تبریکات قلبی خود را تقدیم می‌دارد.» [۱]

البته این مسیر ریلی در نهایت منافع متفقین را در جنگ تامین کرد.

#هیتلر -که از قصد متفقین برای اشغال ایران آگاه شده بود!- در پیامی در امرداد ۱۳۲۰ از رضاشاه می‌خواهد -با قید : دستورجنگی- که پل‌ها و تونلهای احداث‌شده بر مسیر راه‌آهن سراسری را منفجر و غیر قابل استفاده کند تا به دست نیروهای متفقین نیفتد!
رضاشاه از این خواست هیتلر سرمی‌پیچد و پاسخ می‌دهد که : «خطری ایران را تهدید نمی‌کند! ما بی‌طرف هستیم و متفقین نمی‌توانند برخلاف منشور ملل متحد ما را مورد حمله قرار دهند!» [۲]

رضاشاه -به گواه یادداشتهایش!- هشدار آلمان‌ها مبنی بر قصد متفقین به اشغال ایران را باور نداشت و در پاسخ گفته بود: «اگر چنین بود، مأموران سرحدی ما مطلع می‌شدند!»! آلمانها در پاسخ گفتند : «مأموران شما معتاد به افیونند و در خواب غفلت!!» رضا شاه می‌نویسد : «گرچه خود را از این حرف ناراحت نشان دادم، اما از شهامت و راستگویی اعضای سفارت آلمان خوشم آمد. این حرف درست است! بیست سال است می‌خواهم این مملکت را درست کنم، نمی‌شود! یکی از بدبختی‌ها همین افیون است...» [۳]

#تاج‌الملوک -همسر رضاشاه و مادر محمدرضاشاه- می‌گوید : «رضاشاه دو سه روز بعد از اشعال ایران به من گفت : "تاجی‌جان، ما خبط بزرگی کردیم که #پل_ورسک را منهدم نساختیم. ما باید از همان اواسط مردادماه که زمزمه حمله به ایران را شنیده‌بودیم، اقدام به نابودساختن راه‌آهن می‌کردیم!"»[۴] و ادامه می‌دهد :

«رضا تا پایان عمرش همیشه غصه می‌خورد که چرا #پل_ورسک را خراب نکرده و راه متفقین را نبسته است!» [۵]


پ.ن.
[۱] عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران، انتشارات البرز، ۱۳۷۳، ص ۱۴۳.

[۲و۳و۴و۵] خاطرات ملکه پهلوی - ص ۲۸۹ ؛ ۲۹۰ و ۳۰۵ و ۳۰۶


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

BY خردسرای فردوسی یزد