tgoop.com/Theocosmology/45
Last Update:
🔰آیا «فضا» وجود دارد؟
🔺از ابتدایی‌ترین حقایقی که درباره عالم در می‌یابیم، این است که اشیائی که در پیرامون خود می‌بینیم همگی دارای مکانی هستند. (در اینجا مقصود ما از اشیاء هر چیزی است که دارای توزیع مکانی است و شامل مادّه، انرژی، میدان و... می‌شود.) در واقع اشیاء به نحو خاصی در عالم توزیع شده‌اند و هر یک نسبت به دیگر اشیاء موقعیت مکانی مشخّصی دارند. فواصل بین اشیاء نیز با یک متر مناسب قابل بیان کردن است.
♦️آیا به غیر از مجموعه تمام اشیاء، یک چیز دیگری نیز داریم به نام «فضا»؟ به عبارت دیگر، آیا به غیر از این اشیاء که هر یک دارای موقعیت مکانی مخصوصی هستند، یک موجود دیگری نیز در عالم تحت عنوان فضا هست که همه این‌ها را در در خود جای داده است؟ در پاسخ به این پرسش دو دیدگاه متفاوت وجود دارد:
🔹1- جوهری‌گرایی (Substantivalism): طبق این دیدگاه پاسخ پرسش فوق مثبت است. یعنی، موجودیتی به نام فضا در عالم هست که همه اشیاء را در بر گرفته است، و موقعیت مکانی همه اشیاء بستگی به جایگاهی دارد که در آن دارند. فضا در این دیدگاه، مانند ظرف همه چیز را در بر گرفته است، مشابه آب درون اقیانوس که همه ماهی‌ها در بر گرفته است. طبق این دیدگاه، اگر می‌گوییم شیء «الف» 10 متر از شیء «ب» فاصله دارد بدین معنی است که «الف» مکانی را در «فضا» اشغال کرده است که با مکانی که «ب» اشغال کرده است 10 متر فاصله دارد. مطابق جوهری‌گرایی، فضای خالی از اشیاء (خلأ محض) معنی‌دار است و می‌تواند موجود باشد. قائل بودن نیوتن به فضای مطلق مصداق مشهور یک دیدگاه جوهری‌گرایانه است.
🔸2- رابطه‌گرایی (Relationalism): این دیدگاه به پرسش مذکور پاسخ منفی می‌دهد. بنابراین، آنچه که وجود دارد، تنها اشیاء مادّی هستند که در موقعیت مکانی خاصی نسبت به یکدیگر قرار دارند. به عبارت دیگر، فضا چیزی فراتر و بیشتر از خود اشیاء نیست، و آنچه که اصطلاحاً فضا گفته می‌شود وابسته به خود اشیاء و نحوه رابطه بین آنهاست. طبق این دیدگاه، اگر می‌گوییم شیء «الف» 10 متر از شیء «ب» فاصله دارد، تنها در حال صحبت از نوع رابطه مکانی بین شیء الف و ب هستیم و نیازی نداریم تا موجود سومی را تحت عنوان فضا وارد کار کنیم. طبق این دیدگاه، صحبت از فضای مطلق، یا حرکت مطلق بی‌معنی است و فضای خالی از اشیاء نیز نمی‌تواند موجود باشد و اصولاً بی معنی است.
♦️این دو دیدگاه متفاوت از دوران باستان موجود بوده اند. امروزه نیز اگرچه با توجّه به تفسیر استاندارد از نسبیت عام، دیدگاه جوهری‌گرایی رایج است، امّا رابطه‌گرایی نیز در میان برخی از فیزیکدانان و فلاسفه فیزیک بزرگ، نظیر کارلو روولّی و جولیان باربور، مقبول است و استدلال‌هایی به نفع آن آورده می‌شود.
📚چند منبع خوب برای مطالعه بیشتر:🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
Absolute and Relational Space and Motion: Classical Theories
https://plato.stanford.edu/entries/spacetime-theories-classical/
Absolute and Relational Space and Motion: Post-Newtonian Theories
https://plato.stanford.edu/entries/spacetime-theories/
Substantivalism vs Relationalism About Space in Classical Physics
https://shamik.net/papers/dasgupta%20substantivalism%20vs%20relationalism.pdf
Substantivalist and Relationalist Approaches to Space
https://philsci-archive.pitt.edu/9055/1/srapproaches.pdf
🆔 @TheoCosmology
BY علم، فلسفه و الهیات
Share with your friend now:
tgoop.com/Theocosmology/45