عبدالکریم سروش و فلاسفه

🔴◾️ شرحی بر #اوصاف_پارسایان

بخش چهارم


■تربیت نفس


پارسایان در سختی و بلا چنان اند که گویی در آسایش و راحتی فرود آمده اند، و اگر اجل مقدری که خداوند برای آنان معین کرده است نبود، ارواح آنان از شوق ثواب و خوف عقاب یک لحظه هم در کالبدشان باقی نمی ماند.

اهل تقوا سختی پسند هستند و جانشان از دشواری ها نمی رمد. راز این دشواری این است که مفهوم سختی و آسانی اموری نسبی است. ممکن است این سختی ها برای عده ای سخت نباشد. لذا انسان چنان ظرفیت فراخ و گسترده ای دارد که می تواند آب دریاها را سر بکشد و هم چنان هل من مزید بگوید؛ از طرفی این انسان می تواند چنان فقیر و حقیر شود که با کم ترین وزش بادی بلرزد. ازهمین جهت دشواری و آسانی اموری مطلق نیستند. این ما هستیم که با دگرگون ساختن خودمان احکام را عوض می کنیم. خداوند در قرآن انسان را ضعیف و عجول و حریص و آزمند خطاب کرده است؛ وانگهی اگرچه این صفات مذموم می نماید اما انسان دارای استعداد است و می تواند با تقویت و تربیت خود شخصیت خودش را بسازد. ازطرفی باید به خاطر داشت که انسان به بدی ها هم گرایش دارد و آنها را مطلوب و شیرین می انگارد و اگر پیامبران نمی بودند معلوم نبود که وضعیت انسان چگونه می شد. لذا کسانی چون امام حسین(ع) و امام علی(ع) فداکاری و شهادت طلبی را امری آسان یافتند و اندوه به خود راه ندادند. اما چرا؟ برای اینکه آنها انسان های دیگری شده بودند و چنان عکس العمل نشان می دادند که با رفتار دیگران قرابت نداشت؛ و همین رفتار است که از انسان موجودی حقیر یا متعالی، ضعیف یا قوی می سازد. بنابراین تکامل یعنی اینکه امر قسری و تحمیلی به امر طبیعی مبدل شود و در این راه انسان شتابان پیش برود. انبیاء مبعوث شدند تا همین تغییر را در آدمی به وجود آورند. این یکی از بهترین راه های #خودشناسی است که انسان ببیند نسبت به گذشته دشواری بر او آسان شده است. لذا در این گفته امام نکته عمیقی نهفته است: اجل مکتوب و مقدر است و در تحقق آن هیچ تغییری به وجود نمی آید و اگر تقدیر برای انسان مقدر نبود جان پارسایان از بدنشان می گریخت. همه چیز در سایه تقدیر خداوند قرار دارد و انسان دائما از تقدیری به سوی تقدیر دیگر می رود. لذا تقدیر نیروی عالم نیست بلکه تفسیری از عالم است. آفرینش انسان آفرینش تقدیر او است.

دکتر سروش پس از این تحلیل به ارائه تفسیری از مرگ طبیعی و غیرطبیعی پرداخته و می گویند: آدمی هنگامی که خسته است بی اختیار به خواب می رود و زمانی که نیاز بدن به خواب مرتفع شد انسان بی اختیار برمی خیزد. نفسی که بالغ شده است وقتی که می بیند از بدن کامل استفاده کرده است رهایش می کند و پوسته بدن را می شکافد و راز این امر در این نکته نهفته است که خالق در نظر آنان بزرگ و غیر او در نظرشان کوچک است.بنابراین، این نکته ای است که به لحاظ اخلاقی و تربیتی باید به آن توجه شود. فلسفه های یونانی حامل این معنای اخلاقی نبودند و به نظرم کتاب گلستان سعدی با اینکه داعیه ای اخلاقی ندارد از کتاب مغلق اخلاق ناصری موثرتر افتاد. روح های بزرگ دنیا را حقیر نمی شمارند بلکه آن را حقیر می یابند. اما پس از این باید بدانیم که مقصود از کوچک شمردن دنیا از هرچه غیرخداست، چه معنایی دارد؟

ادامه دارد...


✍ #عبدالکریم_سروش
📚 #اوصاف_پارسایان

@Soroush_Philosopher

❤1

www.tgoop.com/Soroush_Philosopher/5871

3.41K viewsAug 23, 2020 at 09:13

🔴◾️ شرحی بر #اوصاف_پارسایان

بخش چهارم


■تربیت نفس


پارسایان در سختی و بلا چنان اند که گویی در آسایش و راحتی فرود آمده اند، و اگر اجل مقدری که خداوند برای آنان معین کرده است نبود، ارواح آنان از شوق ثواب و خوف عقاب یک لحظه هم در کالبدشان باقی نمی ماند.

اهل تقوا سختی پسند هستند و جانشان از دشواری ها نمی رمد. راز این دشواری این است که مفهوم سختی و آسانی اموری نسبی است. ممکن است این سختی ها برای عده ای سخت نباشد. لذا انسان چنان ظرفیت فراخ و گسترده ای دارد که می تواند آب دریاها را سر بکشد و هم چنان هل من مزید بگوید؛ از طرفی این انسان می تواند چنان فقیر و حقیر شود که با کم ترین وزش بادی بلرزد. ازهمین جهت دشواری و آسانی اموری مطلق نیستند. این ما هستیم که با دگرگون ساختن خودمان احکام را عوض می کنیم. خداوند در قرآن انسان را ضعیف و عجول و حریص و آزمند خطاب کرده است؛ وانگهی اگرچه این صفات مذموم می نماید اما انسان دارای استعداد است و می تواند با تقویت و تربیت خود شخصیت خودش را بسازد. ازطرفی باید به خاطر داشت که انسان به بدی ها هم گرایش دارد و آنها را مطلوب و شیرین می انگارد و اگر پیامبران نمی بودند معلوم نبود که وضعیت انسان چگونه می شد. لذا کسانی چون امام حسین(ع) و امام علی(ع) فداکاری و شهادت طلبی را امری آسان یافتند و اندوه به خود راه ندادند. اما چرا؟ برای اینکه آنها انسان های دیگری شده بودند و چنان عکس العمل نشان می دادند که با رفتار دیگران قرابت نداشت؛ و همین رفتار است که از انسان موجودی حقیر یا متعالی، ضعیف یا قوی می سازد. بنابراین تکامل یعنی اینکه امر قسری و تحمیلی به امر طبیعی مبدل شود و در این راه انسان شتابان پیش برود. انبیاء مبعوث شدند تا همین تغییر را در آدمی به وجود آورند. این یکی از بهترین راه های #خودشناسی است که انسان ببیند نسبت به گذشته دشواری بر او آسان شده است. لذا در این گفته امام نکته عمیقی نهفته است: اجل مکتوب و مقدر است و در تحقق آن هیچ تغییری به وجود نمی آید و اگر تقدیر برای انسان مقدر نبود جان پارسایان از بدنشان می گریخت. همه چیز در سایه تقدیر خداوند قرار دارد و انسان دائما از تقدیری به سوی تقدیر دیگر می رود. لذا تقدیر نیروی عالم نیست بلکه تفسیری از عالم است. آفرینش انسان آفرینش تقدیر او است.

دکتر سروش پس از این تحلیل به ارائه تفسیری از مرگ طبیعی و غیرطبیعی پرداخته و می گویند: آدمی هنگامی که خسته است بی اختیار به خواب می رود و زمانی که نیاز بدن به خواب مرتفع شد انسان بی اختیار برمی خیزد. نفسی که بالغ شده است وقتی که می بیند از بدن کامل استفاده کرده است رهایش می کند و پوسته بدن را می شکافد و راز این امر در این نکته نهفته است که خالق در نظر آنان بزرگ و غیر او در نظرشان کوچک است.بنابراین، این نکته ای است که به لحاظ اخلاقی و تربیتی باید به آن توجه شود. فلسفه های یونانی حامل این معنای اخلاقی نبودند و به نظرم کتاب گلستان سعدی با اینکه داعیه ای اخلاقی ندارد از کتاب مغلق اخلاق ناصری موثرتر افتاد. روح های بزرگ دنیا را حقیر نمی شمارند بلکه آن را حقیر می یابند. اما پس از این باید بدانیم که مقصود از کوچک شمردن دنیا از هرچه غیرخداست، چه معنایی دارد؟

ادامه دارد...


✍ #عبدالکریم_سروش
📚 #اوصاف_پارسایان

@Soroush_Philosopher

BY عبدالکریم سروش و فلاسفه