tgoop.com/Soroush_Philosopher/5836
Last Update:
◾️نقد #پیش_داوریها
شرط نخست روشن‌نگری کنار گذاشتن پیشداوریها و جزمیات سنتی است، کنار گذاشتن همه آن چیزهایی است که #فرانسیس_بیکن از پیشاهنگان روشنگری بر آنها نام «بُت» نهاده بود. بت ها چهار دسته‌اند:
●بت های طایفه‌ای
که نوع بشر به آنها گرایش دارد و از کاهلی عمومی فکری و شتابزدگی در نتیجه‌گیری برمی‌آیند،
●بت های شخصی
که در خصلت فردی ریشه دارند و مانع تفکر می‌شوند، اگر به خود نگرش انتقادی نداشته باشیم،
●بتهای بازار
که در جریان رابطه‌های انسانی و بر بستر زبان به‌عنوانِ وسیله اصلی ارتباط در جامعه شکل گرفته و #قداست می‌یابند و سر انجام
●بت های نمایشی
که خاستگاه و پرورشگاه آنها صحنه‌های بازیِ سنت های جهان‌بینی است.
◾️پیش‌داوری‌های روشنگری
همین استفاده از عنوان #بت برای مشخص کردنِ پیشداوریها نشان می‌دهد که روشنگران خود در آغاز اسیر برخی پیش‌داوری‌های دارای خاستگاه دینی بوده، به دین حقیقی می‌اندیشیدند، میان آن با خرافه مرز قاطعی می‌کشیدند و حقیقت را همچون خدای کوه طور و پیش‌داوری‌های خطاآور را همچون گوساله سامری می‌پنداشتند. گروهی از روشنگران در آغاز به یک الهیات استدلالی گرایش داشتند و در یک مذهب عقل، که آن را در برابر مذهب نقل و سنت می‌گذاشتند، مذهب حقیقی را متجلی می‌دیدند.
#کانت یک هدف خویش را از نوشتن کتاب «سنجش خرد ناب» این اعلام کرده بود که حد و مرز علم را مشخص کند تا جا برای ایمان باز شود. او این سخن را از سر ملاحظه‌کاری ننوشته و واقعا به آن اعتقاد داشته است. کتاب کانت کمکی به دینداران نکرد. یک نتیجه مستقیم کار او پایان کار هر گونه الهیات استدلالی بود.
کانت الهیات را آنگونه فرو افکند، که انقلاب فرانسه رژیم کهنه سلطنتی را سرنگون کرده بود. #هاینریش_هاینه، شاعر نامدار آلمانی، در نوشته‌ای با عنوان «درباره تاریخ دین و فلسفه در آلمان» کار کانت را با کار #روبسپیر مقایسه می‌کند. او کار کانت را کارستان و انقلاب کانتی در فلسفه را به ریشه‌زننده‌تر از انقلابی‌گری ژاکوبنیستی می‌داند.
@Soroush_Philosopher
BY عبدالکریم سروش و فلاسفه
Share with your friend now:
tgoop.com/Soroush_Philosopher/5836