عبدالکریم سروش و فلاسفه

عبدالکریم سروش و فلاسفه

🔴◾️ #روشنگری چیست؟ عصر جدید با شهامت پرسیدن و نقد کردن و طرح نو افکندن آغاز می‌شود. با بروز آن، #جدید و #قدیم در فرهنگ بشری معنای بی‌سابقه‌ای می‌یابند. جدید آنی است که از فکر برخیزد، طرح شفافی داشته باشد، با فکر دفاع‌پذیر باشد. و قدیم آنی است که از گذشته…

◾️انتقاد از دین

بینش روشنگری، بینش انتقادی است. سویه‌ مهمی از #نقد روشنگرانه، انتقاد از دین است. فرهنگی که در آن انتقاد از #دین جای شایسته‌ خود را پیدا نکرده باشد، هنوز در عصر پیش-از-روشنگری به سر می‌برد.
این هیچ ربطی به آن ندارد که در آن مدرنیزاسیون تا چه حد پیشرفته باشد. دین در هر جامعه‌ای انبان اصلی پیش‌داوری‌ها، خرافه‌ها و بطور مشخص باورهایی است که میان دو جنس به لحاظ جنسیتشان و افراد به لحاظ اعتقادهایشان و بعضاً به‌خاطر نژاد یا شأن اجتماعی‌شان تبعیض ایجاد می‌کنند.

بدیهی است که وقتی از انتقاد از دین سخن میگوییم، مرادمان همان انتقاد از #کتاب_مقدس است.


◾️خرافه‌ ستیزی

سویه‌ دیگری از مقابله‌ روشنگرانه با دین، دفاع از خرد و دانش در برابر خرافه و باورهای غلط سنتی بود. ماجرای #گالیله یکی از اولین برخوردهای بزرگ عصر جدید میان روشنگری تازه‌پا با یک نهاد دینی کهن است.
#کلیسا گالیله را بازخواست کرد چون او به این نظریه علمی رسیده بود که زمین به دور خورشید می‌چرخد.
لازم به یادآوری است که نحوه برخورد کلیسا با گالیله بسیار مدبرانه بود. چرا که کلیسائیان معتقد بودند گالیله تنها یک فرضیه ارائه داده است. و به واقع هم چنین است. تمامی نظریات علمی در در اصل فرضیه اند نه ببش از آن.
و آباء کلیسا گفتند اگر فرضیات گالیله درست باشد ما تاکنون بخش هایی از کتاب مقدس را درست نمی فهمیده ایم. وانگهی با همین سخن، پایه های علم هرمنوتیک بنیان نهاده شد.
روشنگری گام‌به‌گام خرافه‌زدایی کرد. به این خاطر بود که در اروپا دین مجبور شد قلمرو خود را از نو تعریف کند. بدون روشنگری، دین در همه‌ی امور دخالت می‌کرد، از پزشکی گرفته تا نجوم، از امور خصوصی گرفته تا امور عمومی.

◾️روشنگری عمومی و حوزه‌ای

روند روشنگری را هم حرکتی عمومی یعنی در کل اجتماع در نظر می‌گیرند و هم در حوزه‌ای معین. در ایران، به‌عنوان نمونه، می‌توانیم حوزه‌ای چون پزشکی و بهداشت را در نظر گیریم و با خرسندی از روشن‌گشتگی عموم در این حوزه سخن گوییم. بنیادگرایان و سنت گرایان دینی هم دیگر به دستاوردهای روشنگری بهداشتی و پزشکی ارج می‌نهند. آیت‌الله‌ها وقتی ناخوش می‌شوند به جای بستن خود به ضریح حضرت، به بهترین بیمارستانهای لندن و هانوفر متوسل می‌شوند.

روشنگران حوزه‌های دیگر موفقیت پزشکان را نداشته‌اند. هر چه به موضوع سلطه برخورد، با مقاومت بیشتری مواجه می‌شود. روشنگری در رابطه‌ دو جنس به کندی پیش می‌رود، چون در این حوزه یکی از دیرپاترین و سخت‌جان‌ترین شکل‌های سلطه برقرار است.


@Soroush_Philosopher

www.tgoop.com/Soroush_Philosopher/5835

2.6K viewsAug 15, 2020 at 03:41

◾️انتقاد از دین

بینش روشنگری، بینش انتقادی است. سویه‌ مهمی از #نقد روشنگرانه، انتقاد از دین است. فرهنگی که در آن انتقاد از #دین جای شایسته‌ خود را پیدا نکرده باشد، هنوز در عصر پیش-از-روشنگری به سر می‌برد.
این هیچ ربطی به آن ندارد که در آن مدرنیزاسیون تا چه حد پیشرفته باشد. دین در هر جامعه‌ای انبان اصلی پیش‌داوری‌ها، خرافه‌ها و بطور مشخص باورهایی است که میان دو جنس به لحاظ جنسیتشان و افراد به لحاظ اعتقادهایشان و بعضاً به‌خاطر نژاد یا شأن اجتماعی‌شان تبعیض ایجاد می‌کنند.

بدیهی است که وقتی از انتقاد از دین سخن میگوییم، مرادمان همان انتقاد از #کتاب_مقدس است.


◾️خرافه‌ ستیزی

سویه‌ دیگری از مقابله‌ روشنگرانه با دین، دفاع از خرد و دانش در برابر خرافه و باورهای غلط سنتی بود. ماجرای #گالیله یکی از اولین برخوردهای بزرگ عصر جدید میان روشنگری تازه‌پا با یک نهاد دینی کهن است.
#کلیسا گالیله را بازخواست کرد چون او به این نظریه علمی رسیده بود که زمین به دور خورشید می‌چرخد.
لازم به یادآوری است که نحوه برخورد کلیسا با گالیله بسیار مدبرانه بود. چرا که کلیسائیان معتقد بودند گالیله تنها یک فرضیه ارائه داده است. و به واقع هم چنین است. تمامی نظریات علمی در در اصل فرضیه اند نه ببش از آن.
و آباء کلیسا گفتند اگر فرضیات گالیله درست باشد ما تاکنون بخش هایی از کتاب مقدس را درست نمی فهمیده ایم. وانگهی با همین سخن، پایه های علم هرمنوتیک بنیان نهاده شد.
روشنگری گام‌به‌گام خرافه‌زدایی کرد. به این خاطر بود که در اروپا دین مجبور شد قلمرو خود را از نو تعریف کند. بدون روشنگری، دین در همه‌ی امور دخالت می‌کرد، از پزشکی گرفته تا نجوم، از امور خصوصی گرفته تا امور عمومی.

◾️روشنگری عمومی و حوزه‌ای

روند روشنگری را هم حرکتی عمومی یعنی در کل اجتماع در نظر می‌گیرند و هم در حوزه‌ای معین. در ایران، به‌عنوان نمونه، می‌توانیم حوزه‌ای چون پزشکی و بهداشت را در نظر گیریم و با خرسندی از روشن‌گشتگی عموم در این حوزه سخن گوییم. بنیادگرایان و سنت گرایان دینی هم دیگر به دستاوردهای روشنگری بهداشتی و پزشکی ارج می‌نهند. آیت‌الله‌ها وقتی ناخوش می‌شوند به جای بستن خود به ضریح حضرت، به بهترین بیمارستانهای لندن و هانوفر متوسل می‌شوند.

روشنگران حوزه‌های دیگر موفقیت پزشکان را نداشته‌اند. هر چه به موضوع سلطه برخورد، با مقاومت بیشتری مواجه می‌شود. روشنگری در رابطه‌ دو جنس به کندی پیش می‌رود، چون در این حوزه یکی از دیرپاترین و سخت‌جان‌ترین شکل‌های سلطه برقرار است.


@Soroush_Philosopher

BY عبدالکریم سروش و فلاسفه