عبدالکریم سروش و فلاسفه

Forwarded from شهروند سبز(رضا زمان)

یادآوری درس‌هایی برای دین و علم

کرونا، هرچه را که نشان داده باشد، دو درس مهم را در مورد دین و علم، که پیشتر بشر آموخته بود، «یادآوری» کرد:

در مورد دین؛ تجربه‌ی کرونا در ایران بار دیگر نشان داد که دین اگر از حد و حدود خود، خارج شود و در تمام عرصه‌ها و حوزه‌ها مداخله و همه‌جا را اشغال کند و در آرزوی ساختن سیاست و اقتصاد و علم باشد، خلاصه دینی که اکثری و متکبر باشد، چگونه می‌تواند مرگ و سیاهی برای انسان‌ها بیاورد و دولتی که دین می‌سازد، تا چه حد در کنترل بحران، ناتوان و ناکارآمد است. دین راهنمای معنویت است و بس.

در مورد علم؛ در تجربه‌ی جهانی می‌بینیم که تا امروز، بشر به یک تشخیص ثابت و قاطع در مورد رفتار ویروس کرونا و چگونگی آن، نرسیده است. ابتدا گمان بر این بود که چندان کُشنده نیست، جوانان و کودکان را خیلی تهدید نمی‌کند، برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند پرخطر است، با گرم شدن هوا تضعیف می‌شود و ایمنی جامعه بالا می‌رود. اما امروز می‌بینیم که هم بسیار کُشنده است، هم جوانان و کودکان را درگیر کرده است، هم افراد سالم را از بین برده است و با گرم شدن هوا وضع بهتر نشده است. و همین‌طور سخنان متفاوت در مورد علائم بیماری و راه‌های ابتلا و پیشگیری. در حقیقت، هرچه زمان گذشت، بسیاری از فرضیه‌ها و گزاره‌های پیشین رد و ابطال شدند و فرضیه‌ها و گزاره‌های جدید جای آنها نشستند. و این روند ممکن است ادامه داشته باشد.

کرونا این درس مهم را به یاد آورد که ما نباید در جست‌وجوی قطعیت، یقین و حتی اثبات در علم باشیم. علم، مجموعه‌ای از گزاره‌های ثابت و قاطع نیست. به تعبیر کارل پوپر «دانش تجربی ما معرفت قطعی و یقینی نیست بلکه گمانه‌ای است». نصیب عالمان، حدس و گمان است نه یقین. اما گمانه‌‌های علمی «لگامشان به دست آزمون‌های سنجیده و دقیق» است. بشر با تجربه و آزمون، پاسخ‌ها و گمانه‌های خود را تقویت، تازه و نو می‌کند. معرفت علمی، بشری است و خطاپذیر نه معصوم. و علم با «درس گرفتن از اشتباهات» و «نقد فرضیه‌ها» جلو می‌رود و حرکت می‌کند.

می‌بینیم که پس از ماه‌ها، درمان قطعی هم پیدا نشده است و این امر، زمان می‌برد. درس مهم دیگر همین است: علم قرار نیست به سرعت نتیجه دهد، علم سریع و تند قدم برنمی‌دارد. حرکت علم، تدریجی و آرام است و این درس هم، نتیجه‌ی درس پیشین است؛ علمی که با حدس و گمان، با آزمون و تجربه جلو می‌رود، حرکت‌اش هم تدریجی‌ست. قرار نیست که به سرعت، ما را به مقصد برساند.

با این همه اما، امید ما برای درمان و کنترل کرونا، به علم است و بس. در نهایت این علم است که ما را از این بیماری نجات می‌دهد و جز این هم نباید باشد.

@shahrvand_sabz

www.tgoop.com/Soroush_Philosopher/5832

2.75K viewsAug 14, 2020 at 02:37

یادآوری درس‌هایی برای دین و علم

کرونا، هرچه را که نشان داده باشد، دو درس مهم را در مورد دین و علم، که پیشتر بشر آموخته بود، «یادآوری» کرد:

در مورد دین؛ تجربه‌ی کرونا در ایران بار دیگر نشان داد که دین اگر از حد و حدود خود، خارج شود و در تمام عرصه‌ها و حوزه‌ها مداخله و همه‌جا را اشغال کند و در آرزوی ساختن سیاست و اقتصاد و علم باشد، خلاصه دینی که اکثری و متکبر باشد، چگونه می‌تواند مرگ و سیاهی برای انسان‌ها بیاورد و دولتی که دین می‌سازد، تا چه حد در کنترل بحران، ناتوان و ناکارآمد است. دین راهنمای معنویت است و بس.

در مورد علم؛ در تجربه‌ی جهانی می‌بینیم که تا امروز، بشر به یک تشخیص ثابت و قاطع در مورد رفتار ویروس کرونا و چگونگی آن، نرسیده است. ابتدا گمان بر این بود که چندان کُشنده نیست، جوانان و کودکان را خیلی تهدید نمی‌کند، برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند پرخطر است، با گرم شدن هوا تضعیف می‌شود و ایمنی جامعه بالا می‌رود. اما امروز می‌بینیم که هم بسیار کُشنده است، هم جوانان و کودکان را درگیر کرده است، هم افراد سالم را از بین برده است و با گرم شدن هوا وضع بهتر نشده است. و همین‌طور سخنان متفاوت در مورد علائم بیماری و راه‌های ابتلا و پیشگیری. در حقیقت، هرچه زمان گذشت، بسیاری از فرضیه‌ها و گزاره‌های پیشین رد و ابطال شدند و فرضیه‌ها و گزاره‌های جدید جای آنها نشستند. و این روند ممکن است ادامه داشته باشد.

کرونا این درس مهم را به یاد آورد که ما نباید در جست‌وجوی قطعیت، یقین و حتی اثبات در علم باشیم. علم، مجموعه‌ای از گزاره‌های ثابت و قاطع نیست. به تعبیر کارل پوپر «دانش تجربی ما معرفت قطعی و یقینی نیست بلکه گمانه‌ای است». نصیب عالمان، حدس و گمان است نه یقین. اما گمانه‌‌های علمی «لگامشان به دست آزمون‌های سنجیده و دقیق» است. بشر با تجربه و آزمون، پاسخ‌ها و گمانه‌های خود را تقویت، تازه و نو می‌کند. معرفت علمی، بشری است و خطاپذیر نه معصوم. و علم با «درس گرفتن از اشتباهات» و «نقد فرضیه‌ها» جلو می‌رود و حرکت می‌کند.

می‌بینیم که پس از ماه‌ها، درمان قطعی هم پیدا نشده است و این امر، زمان می‌برد. درس مهم دیگر همین است: علم قرار نیست به سرعت نتیجه دهد، علم سریع و تند قدم برنمی‌دارد. حرکت علم، تدریجی و آرام است و این درس هم، نتیجه‌ی درس پیشین است؛ علمی که با حدس و گمان، با آزمون و تجربه جلو می‌رود، حرکت‌اش هم تدریجی‌ست. قرار نیست که به سرعت، ما را به مقصد برساند.

با این همه اما، امید ما برای درمان و کنترل کرونا، به علم است و بس. در نهایت این علم است که ما را از این بیماری نجات می‌دهد و جز این هم نباید باشد.

@shahrvand_sabz

BY عبدالکریم سروش و فلاسفه