tgoop.com/Soroush_Philosopher/5804
Last Update:
🔴◾️ #روشنگری_کانتی
ایمانوئل #کانت نوشته کوتاه پرآوازه‌ای دارد به نام
«در پاسخ به پرسش روشنگری چیست؟"»
با خواندن صفحه آغازین این نوشته دوره قدیم را دوره‌ای می‌یابیم که انسان در آن شجاعت این را ندارد که نیروی فهم خویش را به کار گیرد.
او به مثابه فرد نابالغی است که قیمی برایش تعیین کرده‌اند تا به جای او فکر کند و تصمیم بگیرد. دوره‌ی پیش-از-روشنگری دوره قیمان است، دوره اولیاست، از جمله اولیای فقیه، زیر نامهایی چون پاپ، شیخ، مفتی، مرشد، کاهن و شَمَن.
◾️نابالغی ناشی از کاهلی
به نظر کانت این "تن‌آسایی و ترسویی است که سبب می‌شود بخش بزرگی از آدمیان، با آنکه طبیعت آنان را دیرگاه است به بلوغ رسانیده و از هدایت غیر رهایی بخشیده، با رغبت همه عمر نابالغ بمانند، و دیگران بتوانند چنین ساده و آسان خود را به مقام قیم ایشان برکشانند."
کانت در توضیح این نظرش که نابالغی از آسودگی‌خواهی برمی‌خیزد، می‌گوید:
«تا کتابی هست که برایم اسباب فهم است، تا کشیش غمگساری هست که در حکم وجدان من است و تا پزشکی هست که می‌گوید چه باید خورد و چه نباید خورد و ... دیگر چرا خود را به زحمت اندازم؟»
◾️کاربرد عقل در امور همگانی
پس دعوت به روشنگری دعوت به شجاعت است برای اندیشیدن، نه اندیشیدن حسابگرانه برای پیشبرد منافع خویش، بلکه به گفته کانت در همانجا «کاربرد عقل خویش در امور همگانی به تمام و کمال».
منظور از «امور همگانی» امور اجتماعی است. امروزه بر اثر پیشرفت آگاهی و دانش و رخنه علم و فناوری در زیست‌جهان، حتی #قبیله_فقیهان _این تعبیر از دکتر سروش است_ نیز با دانش‌اندوزی صرف مخالفتی ندارند. کاربست سودآور دانش برای فرد خود و برای نظام به شدت تشویق می‌شود.
●آنچه برای اولیا وحشت‌انگیز است، نه کاربرد ساده عقل،
بلکه کاربرد آن در امور همگانی است. در زمان کانت با این کار مخالفت می‌کردند، امروز نیز می‌کنند.
کانت پس از فراخواندن به کاربرد آزادانه عقل در جامعه می‌نویسد: «اما از همه سو می‌شنوم که فریاد برمی‌دارند که عقل نورزید! نظامی می‌گوید: عقل نورزید! مشق بکنید! مدیر مالیه می‌گوید: عقل نورزید! پول بسُلفید! کشیش می‌گوید: عقل نورزید! ایمان بیاورید!»
@Soroush_Philosopher
BY عبدالکریم سروش و فلاسفه
Share with your friend now:
tgoop.com/Soroush_Philosopher/5804