عبدالکریم سروش و فلاسفه

عبدالکریم سروش و فلاسفه

‍ 🔴◾️ #دیوید_هیوم [1711-1776م] فیلسوف اسکاتلندی و از مهمترین فیلسوفان مکتب تجربه‌گرایی [Empiricism] را به حق می‌توان فیلسوف شک نامید. وی استدلال‌های بسیار زیاد و موثری بر علیه شناخت، متافیزیک، دین و ... اقامه کرده است که می‌توان گفت تاکنون جوابهای کاملا قانع…

🔴◾️دو شک بزرگ #دیوید_هیوم و پاسخ به آنها

اولین شک هیوم به این امکان باز میگردد که حتی با وجود شواهد بسیار گسترده به نفع یک فرضیه، آن فرضیه میتواند برقرار نباشد. مثالهای واقعی از خطاهای پزشکی و قضائی تا خطاهای معرفتی درباره قوانین و وقایع طبیعت، نشان میدهد که این شک هیوم تنها یک امکان صرف ناشی از پرچانگی فلسفی نیست. شکست قانون بقای پاریته P و CP، مشاهده قوهای سیاه پس از قرنها مشاهده بدون استثنا قو سفید، تنها نمونه هائی اندک از خیل عظیم خطاهای ثابت شده در استدلال استقرائی است.

حال با این امکان خطا در حاصل استدلال استقرائی چه کنیم؟ آیا این شک هیوم استدلال استقرائی را از اعتبار ساقط میکند؟ اما پاسخ این شک در خود شک نهفته است. در استدلال استقرائی برخلاف استدلال منطقی، نمیتوانیم صدق نتیجه را بدست آوریم. و البته چنین قصدی نیز نداریم.
درصورتیکه استدلال استقرائی معطوف به صدق بکار گرفته شود، این اعتراض هیوم به خطاپذیری استقراء کاملا وارد است.
حال اگر بجای نسبت صدق دادن به نتیجه استدلال استقرائی، یک نسبت با قوت کمتر از صدق [همانند حمایت یا احتمال صدق] به نتیجه استقرا نسبت بدهیم که امکان خطا در نتیجه گیری بر اساس استدلال استقرائی را از بین نبرد، شک هیوم با این پذیرش خطاپذیری بی اثر میشود. همواره اصابت به هدف صدق، با اتخاذ «حمایت» یا «احتمال صدق مناسب فرضیه» بجای «صدق فرضیه»، الزامی نیست. این دقیقا همان کاری است که در نظریه های تایید [Confirmation theorys]، و همچنین توجیه باورها انجام میشود.

دومین شک هیوم به این نکته باز میگردد که آیا برای خود استدلال استقرائی، استدلال مناسبی میتوانیم بیابیم. یا هیچ توجیه عقلانی‌ای برای آن نمیتوانیم ارائه کنیم و در نتیجه باور ما به سودمندی استدلال استقرائی تنها یک ایمان کورکورانه است.
بطور خلاصه، اگر این استدلال برای استقراء، مبتنی بر استدلالی منطقی باشد، که دیگر استدلال استقرائی، استدلال استقرائی نیست. و اگر مبتنی بر یک استدلال استقرائی باشد بیانگر یک دور معرفتی است.
به شکل مفصلتر، هیوم استدلال میکند که ما نمیتوانیم برای باور خودمان به استدلال استقرائی دلیل مناسبی اقامه کنیم. وی میگوید که پیش فرض هرگونه اقامه دلیل به نفع استدلال استقرائی، فرض «یکنواختی طبیعت» است. کافی است تمامی استدلالهای استقرائی که در معرفت روزمره و همچنین معرفت علمی بکار میبریم را بیاد آوریم. در این استدلالهای استقرائی این فرض که «عناصر آزمایش نشده یک مجموعه-به لحاظ خصوصیات مورد بحث-، همان[یا شبیه] عناصر آزمایش شده آن مجموعه است.» بکار رفته است. حال آیا میتوان این فرض یکنواختی طبیعت را اثبات کرد؟
از آنجائیکه امکان وجود جهانی با عدم یکنواختی طبیعت را تصور-و فرض بدون همراهی تناقض- کنیم، اثبات منطقی برای فرض یکنواختی طبیعت وجود ندارد. از طرف دیگر به دنبال دلیل تجربی رفتن برای فرض یکنواختی طبیعت نیز بیفایده است. زیرا استدلالی از قبیل «فرض یکنواختی طبیعت تاکنون همواره صحیح بوده است، پس در آینده نیز صحیح خواهد بود.» تنها یک استدلال استقرائی دیگر، و در نتیجه یک مصادره به مطلوب است.
به عبارت دیگر صحت نتیجه یک استدلال استقرائی نه قابل اثبات و نه قابل توجیه مناسب است. به صورت دقیقتر، حکم استقراء مبنی بر حمایت یا افزایش احتمال صدق یک فرضیه، خود بر چه اساسی استوار است؟ آیا میتوان آن را اثبات کرد، یا احکام استقراء را تنها از روی ایمان کورکورانه میپذیریم؟
جواب این شک نیز همانند شک قبلی، به این نکته وابسته است که استقرا را با چه هدفی بکار میبندیم. در صورتیکه استدلال استقرائی معطوف به صدق باشد، این اعتراض هیوم کاملا وارد است. اما اگر استدلال استقرائی را معطوف به صدق بکار نبریم چه؟
درصورتیکه حکم استقرا، یک حکم کیفی باشد، باز هم پشتوانه‌ای برای اثبات حکم استقراء در دست نداریم. و اعتراض هیوم همچنان پابرجا خواهد ماند.
اما درصورتیکه حکم استقرا کمّی باشد، پشتوانه نظریه ریاضی احتمالات را برای اثبات حکم استقراء در دست داریم.
و بنابراین این امکان که بتوانیم یک حکم کمّی استقرا را اثبات کنیم برقرار است. و درصورتیکه بتوانیم واقعا به این اثبات دست پیدا کنیم، توجیه مناسبی برای استقرا خواهیم داشت. و اینچنین نخواهد بود که نتوانیم ارزش معرفتی استدلال استقرائی را اثبات کنیم و تنها یک باور کورکورانه به استقراء داریم.
اینجا است که ارزش شرط هفتم موفقیت نظریه‌های تایید خود را نمایان میکند. و نظریه‌های تاییدی که نمی‌توانند شرط هفتم موفقیت نظریه تایید را ارضا کنند، در مواجهه با شکهای هیوم با شکست روبه رو میشوند. و اگر نخواهیم روش «تحمل کردن و دم نزدن» را در برابر شک دوم هیوم پیش بگیریم، این نظریه های تایید به حق باید به کناری نهاده شوند.
👇👇👇

www.tgoop.com/Soroush_Philosopher/5707

1.88K viewsJul 14, 2020 at 06:28

🔴◾️دو شک بزرگ #دیوید_هیوم و پاسخ به آنها

اولین شک هیوم به این امکان باز میگردد که حتی با وجود شواهد بسیار گسترده به نفع یک فرضیه، آن فرضیه میتواند برقرار نباشد. مثالهای واقعی از خطاهای پزشکی و قضائی تا خطاهای معرفتی درباره قوانین و وقایع طبیعت، نشان میدهد که این شک هیوم تنها یک امکان صرف ناشی از پرچانگی فلسفی نیست. شکست قانون بقای پاریته P و CP، مشاهده قوهای سیاه پس از قرنها مشاهده بدون استثنا قو سفید، تنها نمونه هائی اندک از خیل عظیم خطاهای ثابت شده در استدلال استقرائی است.

حال با این امکان خطا در حاصل استدلال استقرائی چه کنیم؟ آیا این شک هیوم استدلال استقرائی را از اعتبار ساقط میکند؟ اما پاسخ این شک در خود شک نهفته است. در استدلال استقرائی برخلاف استدلال منطقی، نمیتوانیم صدق نتیجه را بدست آوریم. و البته چنین قصدی نیز نداریم.
درصورتیکه استدلال استقرائی معطوف به صدق بکار گرفته شود، این اعتراض هیوم به خطاپذیری استقراء کاملا وارد است.
حال اگر بجای نسبت صدق دادن به نتیجه استدلال استقرائی، یک نسبت با قوت کمتر از صدق [همانند حمایت یا احتمال صدق] به نتیجه استقرا نسبت بدهیم که امکان خطا در نتیجه گیری بر اساس استدلال استقرائی را از بین نبرد، شک هیوم با این پذیرش خطاپذیری بی اثر میشود. همواره اصابت به هدف صدق، با اتخاذ «حمایت» یا «احتمال صدق مناسب فرضیه» بجای «صدق فرضیه»، الزامی نیست. این دقیقا همان کاری است که در نظریه های تایید [Confirmation theorys]، و همچنین توجیه باورها انجام میشود.

دومین شک هیوم به این نکته باز میگردد که آیا برای خود استدلال استقرائی، استدلال مناسبی میتوانیم بیابیم. یا هیچ توجیه عقلانی‌ای برای آن نمیتوانیم ارائه کنیم و در نتیجه باور ما به سودمندی استدلال استقرائی تنها یک ایمان کورکورانه است.
بطور خلاصه، اگر این استدلال برای استقراء، مبتنی بر استدلالی منطقی باشد، که دیگر استدلال استقرائی، استدلال استقرائی نیست. و اگر مبتنی بر یک استدلال استقرائی باشد بیانگر یک دور معرفتی است.
به شکل مفصلتر، هیوم استدلال میکند که ما نمیتوانیم برای باور خودمان به استدلال استقرائی دلیل مناسبی اقامه کنیم. وی میگوید که پیش فرض هرگونه اقامه دلیل به نفع استدلال استقرائی، فرض «یکنواختی طبیعت» است. کافی است تمامی استدلالهای استقرائی که در معرفت روزمره و همچنین معرفت علمی بکار میبریم را بیاد آوریم. در این استدلالهای استقرائی این فرض که «عناصر آزمایش نشده یک مجموعه-به لحاظ خصوصیات مورد بحث-، همان[یا شبیه] عناصر آزمایش شده آن مجموعه است.» بکار رفته است. حال آیا میتوان این فرض یکنواختی طبیعت را اثبات کرد؟
از آنجائیکه امکان وجود جهانی با عدم یکنواختی طبیعت را تصور-و فرض بدون همراهی تناقض- کنیم، اثبات منطقی برای فرض یکنواختی طبیعت وجود ندارد. از طرف دیگر به دنبال دلیل تجربی رفتن برای فرض یکنواختی طبیعت نیز بیفایده است. زیرا استدلالی از قبیل «فرض یکنواختی طبیعت تاکنون همواره صحیح بوده است، پس در آینده نیز صحیح خواهد بود.» تنها یک استدلال استقرائی دیگر، و در نتیجه یک مصادره به مطلوب است.
به عبارت دیگر صحت نتیجه یک استدلال استقرائی نه قابل اثبات و نه قابل توجیه مناسب است. به صورت دقیقتر، حکم استقراء مبنی بر حمایت یا افزایش احتمال صدق یک فرضیه، خود بر چه اساسی استوار است؟ آیا میتوان آن را اثبات کرد، یا احکام استقراء را تنها از روی ایمان کورکورانه میپذیریم؟
جواب این شک نیز همانند شک قبلی، به این نکته وابسته است که استقرا را با چه هدفی بکار میبندیم. در صورتیکه استدلال استقرائی معطوف به صدق باشد، این اعتراض هیوم کاملا وارد است. اما اگر استدلال استقرائی را معطوف به صدق بکار نبریم چه؟
درصورتیکه حکم استقرا، یک حکم کیفی باشد، باز هم پشتوانه‌ای برای اثبات حکم استقراء در دست نداریم. و اعتراض هیوم همچنان پابرجا خواهد ماند.
اما درصورتیکه حکم استقرا کمّی باشد، پشتوانه نظریه ریاضی احتمالات را برای اثبات حکم استقراء در دست داریم.
و بنابراین این امکان که بتوانیم یک حکم کمّی استقرا را اثبات کنیم برقرار است. و درصورتیکه بتوانیم واقعا به این اثبات دست پیدا کنیم، توجیه مناسبی برای استقرا خواهیم داشت. و اینچنین نخواهد بود که نتوانیم ارزش معرفتی استدلال استقرائی را اثبات کنیم و تنها یک باور کورکورانه به استقراء داریم.
اینجا است که ارزش شرط هفتم موفقیت نظریه‌های تایید خود را نمایان میکند. و نظریه‌های تاییدی که نمی‌توانند شرط هفتم موفقیت نظریه تایید را ارضا کنند، در مواجهه با شکهای هیوم با شکست روبه رو میشوند. و اگر نخواهیم روش «تحمل کردن و دم نزدن» را در برابر شک دوم هیوم پیش بگیریم، این نظریه های تایید به حق باید به کناری نهاده شوند.
👇👇👇

BY عبدالکریم سروش و فلاسفه