tgoop.com/MahdiKolahi/2182
Last Update:
چرا حتی از نظر اقتصادی، پروژه‌های انتقال آب از هزار مسجد و خلیج فارس به مشهد همین حالا باید متوقف شود؟
مهدی کلاهی
پروژه‌های عظیم انتقال آب در ظاهر راهکاری برای رفع بحران کم‌آبی شهرها معرفی می‌شوند، اما بررسی دقیق داده‌ها نشان می‌دهد که نه تنها از نظر محیط‌زیستی، بلکه از منظر اقتصادی نیز این پروژه‌ها غیرعقلانی و پرهزینه‌اند. دو نمونه‌ی شاخص در این زمینه، انتقال آب از هزار مسجد به مشهد و شیرین‌سازی و انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به مشهد است.
برآورد هزینه و کارایی پروژه‌ها
• انتقال از هزار مسجد: بودجه مورد نیاز حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان برای تأمین تنها ۴۰ میلیون مترمکعب آب در سال.
• انتقال از خلیج فارس و عمان: بودجه‌ای حدود ۵۴۰ هزار میلیارد تومان برای انتقال ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب در سال.
به بیان ساده، جمعاً حدود ۵۶۳ هزار میلیارد تومان باید هزینه شود تا مجموعاً ۱۶۰ میلیون مترمکعب آب وارد مشهد شود.
مقایسه با ناترازی واقعی آب
• ناترازی کل کشور: ۱۱ میلیارد مترمکعب
• ناترازی خراسان رضوی: ۴ میلیارد مترمکعب
میزان انتقال این دو پروژه در برابر حجم ناترازی، حتی ۴ درصد نیاز استان را هم پوشش نمی‌دهد. یعنی با سرمایه‌ای سنگین، اثرگذاری بسیار ناچیز حاصل خواهد شد.
هدررفت آب در کشاورزی: معضل بزرگ‌تر
• مصرف سالانه آب در کشاورزی کشور: ۷۰ تا ۸۰ میلیارد مترمکعب
• ضایعات محصولات کشاورزی (۳۰ تا ۵۰ درصد): معادل ۲۱ میلیارد مترمکعب آب هدررفته
• در خراسان رضوی: ۱/۲ میلیارد مترمکعب آب صرف ضایعات می‌شود.
• در مشهد: از ۴۰۰ میلیون مترمکعب مصرف کشاورزی، دست‌کم ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب عملاً تلف می‌شود.
این رقم دقیقاً برابر با حجم آبی است که پروژه خلیج فارس قرار است با هزینه نجومی به مشهد بیاورد. به بیان دیگر، تنها با مدیریت ضایعات کشاورزی در مشهد، می‌توان همان مقدار آب را بدون صرف ۵۴۰ هزار میلیارد تومان به دست آورد.
ظرفیت بازچرخانی آب شهری در مشهد
• مصرف سالانه آب شهری مشهد: ۳۰۰ میلیون مترمکعب
• تبدیل به فاضلاب (نرخ علمی ۸۵٪): ۲۵۵ میلیون مترمکعب
• تبدیل به پساب تصفیه‌شده (نرخ علمی ۷۵٪): ۱۸۵ میلیون مترمکعب
• هزینه تأمین هر مترمکعب از این طریق: ۲۰ هزار تومان
• کل بودجه لازم: ۶ هزار میلیارد تومان (۶ همت) برای دستیابی به ۱۸۵ میلیون مترمکعب آب
یعنی با تنها 1٪ بودجه پروژه‌های انتقال آب می‌توان بیش از همان حجم آب مورد انتظار را در خود مشهد تأمین کرد؛ آن هم بدون تخریب گسترده محیط‌زیست و بدون نیاز به زیرساخت‌های پرهزینه انتقال.
محاسبه سود و زیان اجتماعی
• بودجه انتقال هزار مسجد + خلیج فارس: حدود ۵۶۳ همت
• هزینه بازچرخانی شهری: حدود ۶ همت
• نتیجه: با توقف این دو پروژه و تخصیص تنها 1٪ از بودجه آنها به بازچرخانی و مدیریت منابع موجود، بیش از ۵۵۵ همت صرفه‌جویی مستقیم اقتصادی به نفع جامعه خواهد بود.
این سودآوری صرفاً به جنبه مالی مربوط می‌شود. اگر هزینه‌های غیرقابل محاسبه محیط‌زیستی مانند نابودی اکوسیستم‌های دریایی و خشکی، فرونشست زمین، شوری خاک و تهدید سلامت مردم را هم در نظر بگیریم، و همچنین هزینه‌های به سختی قابل محاسبه اجتماعی مانند مهاجرت، حاشیه‌نشینی، بیکاری و بزه‌کار را برآورد کنیم، زیان واقعی این پروژه‌ها به مراتب سنگین‌تر و غیرقابل جبران است.
جمع‌بندی
پروژه‌های انتقال آب از هزار مسجد و خلیج فارس نه تنها از نظر محیط‌زیستی فاجعه‌بارند، بلکه حتی از نظر اقتصادی هم غیرمنطقی، ناکارآمد و ضدتوسعه‌ای هستند. راه‌حل پایدار برای مشهد و خراسان رضوی، در سه مسیر است:
1. بازچرخانی و تصفیه فاضلاب شهری
2. کاهش ضایعات و اصلاح الگوی کشت کشاورزی
3. افزایش بهره‌وری مصرف آب در صنعت و خدمات
مدیران استان، آب منطقه‌ای، و تصمیم‌گیران ملی اگر به خیر عمومی و عدالت نسلی پایبندند، باید همین امروز توقف این دو پروژه را مطالبه کنند و منابع مالی آن را به سمت راهکارهای عقلانی و پایدار هدایت نمایند.
@MahdiKolahi
BY برای شهروند متفکر متعهد
Share with your friend now:
tgoop.com/MahdiKolahi/2182