Professional "Yo‘q" deyish

Bilarmidingiz? Rahbaringiz aslida sizdan "Yo‘q" deyishingizni kutadi.

Har bir rahbar o‘z jamoasida "labbaychi", har bir topshiriqqa "xo‘p bo‘ladi" deydigan, savol bermasdan ishga kirishib ketadigan xodimlarni yoqtiradi, - deb o‘ylashadi. Yuzaki qaraganda shunday: kamroq muhokama, tezroq ishga kirishish. Lekin bu muvaffaqiyatsizlikka olib boradi.

Kitobda qiziq gap o‘qib qoldim. Erik ismli qahramon aytgan gapi bor, bu gap har bir rahbar ish stoliga yozib qo‘yishiga arziydi:

"Albatta, siz "Yo‘q" deyishingiz mumkin. Biz sizga fikrlashingiz uchun haq to‘laymiz, shunchaki ishni bajarish uchun emas."

"Of course you can say No. We pay you to think, not to do."


Nima uchun "Ha, xo‘p bo‘ladi"chi xodimlar xavfli?

Tasavvur qiling, men jamoaga yangi bir loyiha ustida ishlashni topshirdim. Dasturchi hech qanday savol bermasdan, darhol kod yozishni boshladi. Ikki haftadan so‘ng u ishni tugatdi. Ammo keyin ma’lum bo‘ladiki:

1. Bu ish boshqa bir modul bilan ziddiyat hosil qilgan.

2. Loyihani yaratishda qo‘llanilgan yondashuv kelajakda katta "texnik qarz" (technical debt) qoldirgan.

3. Aslida, bundan ancha samaraliroq va tezroq yechim mavjud edi, lekin hech kim bu haqda o‘ylab ko‘rmagan.

Natijada nima bo‘ldi?

Vaqt, pul va eng asosiysi - jamoaning ishtiyoqi behuda sarflandi. Agar o‘sha dasturchi yoki jamoa boshida "Yo‘q, bu yondashuv to‘g‘ri emas, chunki..." deb aytganida, biz bu isrofgarchilikning oldini olgan bo‘lardik.

Qanday qilib to‘g‘ri "Yo‘q" deyish mumkin?

"Yo‘q" deyish – bu qo‘pollik yoki bo‘ysunmaslik emas. Bu – professional mas’uliyat. Muhimi, buni to‘g‘ri yetkazib bera olish.

1. "Yo‘q, chunki..." formulasidan foydalaning.
Shunchaki "yo‘q, qilolmayman" demang. Sababini aniq va raqamlarga asoslanib tushuntiring.

Salbiy: "Yo‘q, bu vazifani bugun qila olmayman."

Ijobiy: "Yo‘q, bu vazifani bugun bajara olmayman, chunki hozirda men A loyihasining muhim qismi ustida ishlayapman. Agar chalg‘isam, ertangi reliz kechikishi mumkin. Bu esa korxonamiz uchun X miqdorida zarar keltirishi ehtimoli bor."

2. Muqobil yechim taklif qiling.
Siz muammoning bir qismi emas, yechimning bir qismi ekanligingizni ko‘rsating.

Salbiy: "Bu funksiyani ikki kunda qo‘shib bo‘lmaydi."

Ijobiy: "Bu funksiyani to‘liq hajmda ikki kunda qo‘shishning imkoni yo‘q. Lekin, biz eng muhim qismini (MVP) ertaga tayyor qilib berishimiz mumkin. Yoki, agar bizga to‘rt kun vaqt berilsa, uni barcha testlardan o‘tkazib, barqaror versiyasini taqdim etamiz. Qaysi biri biz uchun hozir muhimroq?"

3. Ustuvorliklarni (prioritetlarni) aniqlashtiring.

Ba’zida rahbariyat (yoki buyurtmachi) barcha vazifalar birdek muhim deb o‘ylaydi. Sizning vazifangiz - ularga haqiqiy vaziyatni ko‘rsatish.

Savol bering: "Tushundim, bu juda muhim. Hozir men ishlayotgan A va B vazifalar bilan solishtirganda, bu yangi topshiriqning ustuvorligi qanday? Agar buni boshlasam, qaysi birini kechiktirsam bo‘ladi?"


Xulosa

Sizning ishingiz – shunchaki kod yozish, dizayn chizish yoki jadval to‘ldirish emas. Sizning ishingiz - korxonaning umumiy maqsadiga erishish uchun o‘z tajribangiz va aqlingizni ishlatishdir.

Buning ichiga xavflarni oldindan ko‘ra bilish, noto‘g‘ri qarorlarni shubha ostiga olish va yaxshiroq yo‘llarni taklif qilish ham kiradi.

Agar sizga biror vazifa berilsa, bir zum to‘xtang. O‘zingizga savol bering:
* Bu vazifaning asl maqsadi nima?
* Nima uchun aynan shu yo‘l tanlandi?
* Bundan yaxshiroq, tezroq yoki arzonroq yechim yo‘qmi?
* Bu ish kelajakda qanday muammolarga olib kelishi mumkin?

Agar javoblaringiz sizni qoniqtirmasa, o‘z fikringizni aytishdan qo‘rqmang. Asosli dalillar bilan aytilgan "Yo‘q" — bu korxonaga qilingan eng katta yaxshilikdir.

Unutmang, siz shunchaki klaviaturani bosishingiz yoki qog‘ozlarni to‘ldirishingiz uchun oylik olmaysiz. Siz tajribangiz, bilimingiz va eng muhimi - fikrlash qobiliyatingiz uchun haq olasiz.

Shunday ekan, keyingi safar topshiriq olganingizda, o‘ylang.
Agar kerak bo‘lsa, o‘z professional lug‘atingizdagi eng qudratli so‘zni ishlating: "Yo‘q, chunki..."

10.09.2025 London
@DrAlgorithm