بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

‍ پنجم آذرماه سالروز درگذشت محمّدعلی فروغی

از نامه‌ای به محمد اسحاق
(ادیب و پژوهشگر هندی و استاد دانشگاه کلکته)

... دو چیز به نظر اینجانب محقّق است و از گفتن آن باک ندارم و خودداری نمی‌کنم؛ یکی اینکه شعر، هنر و صنعت ملّی ایرانی است. در گذشته ایرانیها در این صنعت مرتبۀ بلند به دست آورده‌اند و باید امیدوار بود که از این پس نیز همان مقام را دارا شوند و چنین می‌نماید که قوّه و استعداد همواره موجود است و اشعاری که در مجموعۀ سخنوران دیده می‌شود بر این مدّعا گواهی می‌دهد؛ هرچند پست و بلند بسیار دارد و همه به یک پایه بلکه در درجات نزدیک به یکدیگر هم نیستند.
دوم اینکه ایرانیها برای اینکه هنر ملّی خود را نگاهداری کنند و اعتباری را که گذشتگان ایشان در این صنعت دارا شده‌اند از دست ندهند کوشش بسیار در پیش دارند؛ چه نباید فراموش کرد که شعر و ادب در نزد هر قوم متناسب با معارف و تربیت آن قوم است و اگر از مائۀ چهارم تا مائۀ هشتم هجری در این رشته نیاکان ما مقامی بی‌نظیر دریافته‌اند غافل نباید شد که آنها در آن دوره از جهت تربیت و معرفت در میان همۀ ملل رتبۀ اوّل داشتند و شعر و ادب خلاصه و زبدۀ معارف و عواطف هر قوم را به زبان و بیان مخصوصی آشکار می‌سازد و شاعری تنها این نیست که کلامی را موزون و مقفّی کنند. شعری که درستی و زیبایی لفظ و عبارت و معانی لطیف بدیع که در هر زمان و هر مکان دلپذیر باشد در بر ندارد و خواندن و شنیدنش روح را با حالتی و عالمی بهتر و بالاتر از حالات و عوالم عادی آشنا نکند بی‌ارزش است و باقی نمی‌ماند و خواجه حافظ در این باب سخن را تمام کرده که فرموده است:

با عقل و فهم و دانش داد سخن توان داد
چون جمع شد معانی گوی بیان توان زد

به‌هرحال از دانشمندان خارجه امتنان کامل داریم که به‌واسطۀ عنایتی که به شعر و ادبیات ما می‌فرمایند مستعدّان را تشویق می‌کنند تا به پروردن صنعت و هنر ملّی ایرانی دلگرم باشند و آن را متروک نسازند و اگر از آنچه به آن اشاره کردیم غفلت نرود و نکات دیگر فن هم در نظر باشد امیدواری هست به اینکه در آینده نیز مانند گذشته شعر و ادبیات فارسی محلّ استفاده و مایۀ التذاذ کلّیۀ اهل ذوق و معرفت گردد و این افتخار ملّی برای ما پایدار بماند و حکیم بزرگوار طوسی می‌فرماید:

سخن ماند از تو همی یادگار
سخن را چنین خوارمایه مدار

اسفند ۱۳۱۴، فروغی

[نامه‌های محمدعلی فروغی، به کوشش محمد افشین‌وفایی و مهدی فیروزیان، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۲، ص ۳۸۶-۳۸۷]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

www.tgoop.com/AfsharFoundation/3894

5.27K viewsNov 25, 2024 at 06:59

‍ پنجم آذرماه سالروز درگذشت محمّدعلی فروغی

از نامه‌ای به محمد اسحاق
(ادیب و پژوهشگر هندی و استاد دانشگاه کلکته)

... دو چیز به نظر اینجانب محقّق است و از گفتن آن باک ندارم و خودداری نمی‌کنم؛ یکی اینکه شعر، هنر و صنعت ملّی ایرانی است. در گذشته ایرانیها در این صنعت مرتبۀ بلند به دست آورده‌اند و باید امیدوار بود که از این پس نیز همان مقام را دارا شوند و چنین می‌نماید که قوّه و استعداد همواره موجود است و اشعاری که در مجموعۀ سخنوران دیده می‌شود بر این مدّعا گواهی می‌دهد؛ هرچند پست و بلند بسیار دارد و همه به یک پایه بلکه در درجات نزدیک به یکدیگر هم نیستند.
دوم اینکه ایرانیها برای اینکه هنر ملّی خود را نگاهداری کنند و اعتباری را که گذشتگان ایشان در این صنعت دارا شده‌اند از دست ندهند کوشش بسیار در پیش دارند؛ چه نباید فراموش کرد که شعر و ادب در نزد هر قوم متناسب با معارف و تربیت آن قوم است و اگر از مائۀ چهارم تا مائۀ هشتم هجری در این رشته نیاکان ما مقامی بی‌نظیر دریافته‌اند غافل نباید شد که آنها در آن دوره از جهت تربیت و معرفت در میان همۀ ملل رتبۀ اوّل داشتند و شعر و ادب خلاصه و زبدۀ معارف و عواطف هر قوم را به زبان و بیان مخصوصی آشکار می‌سازد و شاعری تنها این نیست که کلامی را موزون و مقفّی کنند. شعری که درستی و زیبایی لفظ و عبارت و معانی لطیف بدیع که در هر زمان و هر مکان دلپذیر باشد در بر ندارد و خواندن و شنیدنش روح را با حالتی و عالمی بهتر و بالاتر از حالات و عوالم عادی آشنا نکند بی‌ارزش است و باقی نمی‌ماند و خواجه حافظ در این باب سخن را تمام کرده که فرموده است:

با عقل و فهم و دانش داد سخن توان داد
چون جمع شد معانی گوی بیان توان زد

به‌هرحال از دانشمندان خارجه امتنان کامل داریم که به‌واسطۀ عنایتی که به شعر و ادبیات ما می‌فرمایند مستعدّان را تشویق می‌کنند تا به پروردن صنعت و هنر ملّی ایرانی دلگرم باشند و آن را متروک نسازند و اگر از آنچه به آن اشاره کردیم غفلت نرود و نکات دیگر فن هم در نظر باشد امیدواری هست به اینکه در آینده نیز مانند گذشته شعر و ادبیات فارسی محلّ استفاده و مایۀ التذاذ کلّیۀ اهل ذوق و معرفت گردد و این افتخار ملّی برای ما پایدار بماند و حکیم بزرگوار طوسی می‌فرماید:

سخن ماند از تو همی یادگار
سخن را چنین خوارمایه مدار

اسفند ۱۳۱۴، فروغی

[نامه‌های محمدعلی فروغی، به کوشش محمد افشین‌وفایی و مهدی فیروزیان، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۲، ص ۳۸۶-۳۸۷]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

BY بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار