سقف خانه‌ی کلاه‌دوز یزد

عکس از صادق میری

.
نگهابانان دروازه ملل پارسه
زمستان ۱۴۰۳خورشیدی.
.

ویرانه های تخت جمشید در اواخر دوره قاجار

تصویری از حرم امام رضا حدود
۱۶۰ سال پیش. این تصویر منسوب
به «لوئیجی پشه» عکاس ایتالیایی
است و گمان می‌رود که بین سال‌های
۱۸۴۰ و ۱۸۶۰ به ثبت رسیده باشد.

تصویری تاریخی از نقشه هوایی تهران در دوره قاجار ، کاخ گلستان در مرکز شهر واقع شده است.

سال ۱۲۵۰ خورشیدی

🌸باغ فین کاشان

نمونه اعلای یک باغ ایرانی است. قدمت این باغ و شروع ساختش به دوره صفوی بر می‌گردد. در دوره قاجار و زمان حکومت فتحعلی شاه طرح توسعه این باغ به شکلی که امروز می‌توان آن را دید انجام شد. اما یک دلیل باعث شد تا نسبت مردم ایران با این باغ عوض شود. این اتفاق قتل صدراعظم، میرزا تقی خان مشهور به امیر کبیر به دستور ناصرالدین شاه بود که در حمامی واقع در همین باغ صورت گرفت. باغ و حمام فین به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

سرزمین ایران‌ویج با استناد به کتاب وندیداد

بر اساس اوستا، ایرانیان باستان خاستگاه خود را اَیریَنِم وَیجَ می‌نامیدند، برخی آن را به معنای «گسترهٔ آریاییان» یا «سرزمین رودهای آریایی» دانسته‌اند. البته این واژه بعدها در متون پهلوی تبدیل به ایران‌ویج شد. به معنی «آریایی (آزاده، نجیب و اصیل)» اما بنابر کتاب اوستا، این نام نخستین مسکن مردم آریایی بوده است.

ما باید در نظر داشته باشیم که این گسترهٔ سرزمین ایرانیانی است که در مرز این رود بزرگ زندگی می‌کرده‌اند و شامل سرزمین همهٔ ایرانیان از جمله تورَه ها، سَرم ها، ساینی ها و داهی ها نمی‌شود، بلکه به‌طور مشخص محدودهٔ جغرافیایی دین مزدیسنا آغازین است.

⚜️ شانزده سرزمین جغرافیای اوستایی:

① آریانَه وئیجَه (خوارزم یا آذربایجان)
② سوغدا (سُغد) / ③ مئورو (مرو)
④ بخدی (بَلخ) / ⑤ نیسایا (نِسا)
⑥ هَرَئیوو (هرات) / ⑦ وائیکریتا (کابلستان)
⑧ اوروا (غزنین) / ⑨ وِهْرْکانَه (هیرکانی)
⑩ هَرَخ‌وَیتی (رُخَج) / ⑪ هَئیتومَنت (هِلمَند)
⑫ راگاه (ری) / ⑬ چخرو-وَتی (شاهرود)
⑭ ورنه (پَتَشخوارگَر) / ⑮ هیپته هندو (پنجاب)
⑯ راسا (جنوب غربی هیپته هندو)

استان‌های ایران ساسانی

بنا بر سنگ نوشته شاپور یکم در بن خانک (کعبه زرتشت) در کنار نقش رستم، شاهنشاهی ساسانی به چندین استان بخش بندی می‌شد که نام آن‌ها در زیر آمده است:

1. پارس
2. پهلو (پارتیکان سپاهان)
3. هوزستان (خوزستان)
4. میشان (بصره و کویت)
5. آسورستان (سوریه)
6. نود اردخشیرگان (کردستان)
7. اربایستان (اربستان)
8. آدوربادگان (آذرپادگان)
9. آرمین (ارمنستان)
10. ویروزان (گرجستان)

11. آران (گنجه)
12. سگان (کرانه دریای سیاه)
13. بلاسگان (ورازگان، مغان)
14. کف کوف (کوه قاف، قفقاز)
15. پادیش خوارگر (گیلان و مازندران)
16. ماد (همدان)
17. گورگان (گرگان)
18. مرو
19. هری (هرات)
20. ابرشهر (خراسان)

21. کرمان
22. سکستان (سیستان)
23. تورگیستان (توران)
24. مکوران (مکران)
25. پردان (بلوچستان)
26. هیند (پیرامون رود سند)
27. کوشان شهر (کشمیر)
28. سغدیانا (تاجیکستان)
29. چاچ (تاشکند)
30. مازون شهر (عمان)