محمد بن اسماعیل بخاری (۲۵۶ هـ) در کتاب "الضعفاء الصغير" که راویان ضعیف و متروک را فهرست کرده است، نام ابو حنیفه(۱۵۰ هـ) پیشوای حنفیان را نیز ذکر کرده است. بخاری در این اثر خود به نقل از محدثان بزرگی همچون سفیان ثوری(۱۶۱ هـ) چند وصف شنیع درباره او نقل کرده است.از جمله آنکه ثوری گفته است: ابو حنیفه دو بار از کفر توبه داده شد! همچنین زمانی که خبر مرگ ابو حنیفه به ثوری رسید، شکرگویان به سجده رفت و گفت: ابوحنیفه اسلام را از بین برد و مولودی شوم‌تر از او در اسلام متولّد نشده است!¹
چند سال قبل در همین رابطه و نسخه این کتاب که در مکتبة الجامع الکبیر _ صنعاء نگه‌داری می‌شود، مطلبی اینجا منتشر شد.
کتابی که در تصویر شماره ۱ ملاحظه می‌کنید آخرین تصحیح از کتاب الضعفاء الصغير بخاری است که در سال ۱۴۴۱ هـ در مرکز احسان _ عربستان سعودی چاپ شده و اخیرا به کتابخانه رسیده است. محقق کتاب دکتر سالم بن صالح العمّاري با مقابله ۷ نسخه خطی و با مقدمه‌ای طولانی و عالمانه، این کتاب را تصحیح نموده است. (مقدمه تحقیق، ص۲۱۷ _۲۵۷)
نکته قابل توجه اینکه در مدخل ابو حنیفه نعمان بن ثابت در پاورقی می‌گوید:
"مدخل ابوحنیفه و مطالب در طعن وی تنها در نسخه کتابخانه لاله‌لی _ ترکیه موجود است و این بخش در سایر نسخ یا مخدوش است و یا بیاض(سفید رها شده است) ! " (ص ۳۷۰) تصویر شماره ۲
همچنین محقق در مقدمه نیز تصویر مدخل ابوحنیفه در چند نسخه را قرار داده است. (مقدمه تحقیق، ص ۲۷۲ _۲۷۳) تصاویر شماره ۳
برای اطلاعات بیشتر پیرامون جایگاه ابوحنیفه در میان محدثان و ائمه جرح و تعدیل عامه به کتاب " حدیث‌گرایی ابوحنیفه؛ گسست بین ابوحنیفه و ابوحنیفه‌ی متخیَّل " نوشته آقای عدنان فلاحی مراجعه شود.
-------------------------
۱. النعمان الثابت، أبو حنيفة الكوفي، مات سنة خمسين ومائة، حدّثنا نعیم بن حماد: ثنا یحیی بن سعید ومعاذ بن معاذ، سمعنا الثوري، يقول:
استتيب أبو حنيفة من الكفر مرتين.
حدثنا نعيم: ثنا الفزاري قال: كنت عند الثوري فنعي أبو حنيفة، فقال: الحمد لله، فسجد، وقال: وكان ينقض الإسلام عروة عروة، وقال_يعني الثوري_: ما ولد في الإسلام مولود أشأم منه. حدّثنا صاحب لنا عن حمدويه قال: قلت لمحمد بن مسلمة: ما لرأي النعمان دخل البلدان كلّها إلّا المدينة؟ قال: إنّ رسولَ الله_صلى الله عليه و آله و سلّم_ قال: لا يَدخلها الدجّالُ ولا الطاعون وهو دجّال من الدَّجاجِلة.
https://www.tgoop.com/rasullib
چند سال قبل در همین رابطه و نسخه این کتاب که در مکتبة الجامع الکبیر _ صنعاء نگه‌داری می‌شود، مطلبی اینجا منتشر شد.
کتابی که در تصویر شماره ۱ ملاحظه می‌کنید آخرین تصحیح از کتاب الضعفاء الصغير بخاری است که در سال ۱۴۴۱ هـ در مرکز احسان _ عربستان سعودی چاپ شده و اخیرا به کتابخانه رسیده است. محقق کتاب دکتر سالم بن صالح العمّاري با مقابله ۷ نسخه خطی و با مقدمه‌ای طولانی و عالمانه، این کتاب را تصحیح نموده است. (مقدمه تحقیق، ص۲۱۷ _۲۵۷)
نکته قابل توجه اینکه در مدخل ابو حنیفه نعمان بن ثابت در پاورقی می‌گوید:
"مدخل ابوحنیفه و مطالب در طعن وی تنها در نسخه کتابخانه لاله‌لی _ ترکیه موجود است و این بخش در سایر نسخ یا مخدوش است و یا بیاض(سفید رها شده است) ! " (ص ۳۷۰) تصویر شماره ۲
همچنین محقق در مقدمه نیز تصویر مدخل ابوحنیفه در چند نسخه را قرار داده است. (مقدمه تحقیق، ص ۲۷۲ _۲۷۳) تصاویر شماره ۳
برای اطلاعات بیشتر پیرامون جایگاه ابوحنیفه در میان محدثان و ائمه جرح و تعدیل عامه به کتاب " حدیث‌گرایی ابوحنیفه؛ گسست بین ابوحنیفه و ابوحنیفه‌ی متخیَّل " نوشته آقای عدنان فلاحی مراجعه شود.
-------------------------
۱. النعمان الثابت، أبو حنيفة الكوفي، مات سنة خمسين ومائة، حدّثنا نعیم بن حماد: ثنا یحیی بن سعید ومعاذ بن معاذ، سمعنا الثوري، يقول:
استتيب أبو حنيفة من الكفر مرتين.
حدثنا نعيم: ثنا الفزاري قال: كنت عند الثوري فنعي أبو حنيفة، فقال: الحمد لله، فسجد، وقال: وكان ينقض الإسلام عروة عروة، وقال_يعني الثوري_: ما ولد في الإسلام مولود أشأم منه. حدّثنا صاحب لنا عن حمدويه قال: قلت لمحمد بن مسلمة: ما لرأي النعمان دخل البلدان كلّها إلّا المدينة؟ قال: إنّ رسولَ الله_صلى الله عليه و آله و سلّم_ قال: لا يَدخلها الدجّالُ ولا الطاعون وهو دجّال من الدَّجاجِلة.
https://www.tgoop.com/rasullib
Telegram
مکتبة نفس الرسول المصطفی
|مکتبة نفس الرسول المصطفی مکتبة تخصصیة في العقائد والتاریخ وعلوم الحدیث والرجال والتراجم|
|مجالی برای معرفی جدیدترین کتب منتشر شده در حوزه مطالعات اسلامی و دین‌پژوهی|
|مجالی برای معرفی جدیدترین کتب منتشر شده در حوزه مطالعات اسلامی و دین‌پژوهی|
👍1
اشعاری در سوگ حضرت زهرا و مصیبت کربلا در پاپیروسی از حوالی قرن سوم
✍🏼 اخیراً مقاله‌ای تحت عنوان "پاپیروس‌های ادبی عربی و زهد اسلامی: زبور و حدیث در پاپیروس وین AP 1854a–b" نوشته اورسولا هَمِد و دیوید وی‌شاناف در شماره سوم مجله انجمن مطالعات آسیا (JRAS, Series 3, 2025) منتشر شده که به بررسی پاپیروس P.Vindob. AP 1854a–b از کتابخانه ملی اتریش در وین می‌پردازد. به گفته محققان این اثر، پاپیروس مورد مطالعه دو صفحه ناقص و آسیب‌دیده دارد که حاوی چهار متن است که در آن به مسائل مربوط به نزدیکی مرگ و قیامت و زهد پرداخته شده است. این متون شامل زبورهای ۳ تا ۱۳ از "زبور داوود"، روایات پیرامون پیامبر اسلام (ص)، سوگواری امیرالمؤمنین برای حضرت فاطمه و اشعاری در مورد کربلا و همچنین گفتگویی میان خداوند و جناب داوود در مورد پاداش‌های آخرت و... است.
🔹بر اساس آنچه در مقاله آمده، نویسنده پاپیروس به‌وضوح از متون مختلفی استفاده کرده و ترکیب آن‌ها را به‌طور منسجم برای تدریس و موعظه آماده کرده است. احتمالاً او در جلسات علمی مختلف شرکت کرده و از این منابع برای جمع‌آوری مطالب استفاده کرده است. وی احتمالاً قصد داشته مطالب آن را در موعظه‌ها یا تدریس‌های خود استفاده کند. تمرکز او بر مرگ، زندگی پس از مرگ و زهد نشان‌دهنده علاقه‌مندی به سنت زهد مسلمانان اولیه است که بر ترس از مرگ و قیامت تأکید دارد.
به‌‌گفته پژوهشگرانِ اثر، برخی مطالعات نشان می‌دهد که پاپیروس حاضر ممکن است توسط نویسنده‌ای مشابه نویسنده پاپیروس P. Dubl. Chest. Beatty Inv. Isl. Pap. 4–6، در همان دوره و منطقه نگاشته شده باشد. شباهت‌های دست‌نویسی این دو پاپیروس، که به قرن نهم میلادی (قرن سوم هجری) تعلق دارند، نشان می‌دهد که مواد موجود در پاپیروس وین تا اواسط قرن نهم میلادی (قرن سوم هجری) در گردش بوده است.
گفته شده پاپیروس مورد مطالعه (P.Vindob. AP 1854a–b) احتمالاً توسط نویسنده پاپیروس P. Dubl. Chest. Beatty Inv. Isl. Pap. 4–6 نوشته شده است. محققان اثر می‌گویند نگارنده آن متنی در مورد دعا از محدثی به نام خالدبن یزید، شاگرد ماجد‌بن بشر الخراسانی آموخته بوده است و در ادامه بیان می‌کنند که شباهت‌های دست‌نویسی این دو پاپیروس حاکی از آن است که احتمالاً کار یک نفر در همان منطقه و زمان مشابه هستند.
🔸از جمله نکات مهم و جالب توجه در این پاپیروس، وجود اشعاری است که به فراق میان حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) اشاره دارد. بخش‌هایی از این اشعار از زبان حضرت امیر به سوگ حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهما) و فقدان او پرداخته‌اند. از جمله بخشی‌هایی که در این متن آمده بر اساس خوانش محققان اثر و ترجمه آن‌ها چنین است:
🔹 در این پاپیروس، پس از اشعار امیرالمؤمنین در سوگ حضرت فاطمه، به واقعه کربلا و شهادت امام حسین (علیهم‌السلام) نیز اشاره شده است. در بخش‌هایی، ظاهراً ابیاتی وجود دارد که به مصیبت‌های وارد آمده بر اهل بیت در کربلا می‌پردازد.
https://www.tgoop.com/rasullib
✍🏼 اخیراً مقاله‌ای تحت عنوان "پاپیروس‌های ادبی عربی و زهد اسلامی: زبور و حدیث در پاپیروس وین AP 1854a–b" نوشته اورسولا هَمِد و دیوید وی‌شاناف در شماره سوم مجله انجمن مطالعات آسیا (JRAS, Series 3, 2025) منتشر شده که به بررسی پاپیروس P.Vindob. AP 1854a–b از کتابخانه ملی اتریش در وین می‌پردازد. به گفته محققان این اثر، پاپیروس مورد مطالعه دو صفحه ناقص و آسیب‌دیده دارد که حاوی چهار متن است که در آن به مسائل مربوط به نزدیکی مرگ و قیامت و زهد پرداخته شده است. این متون شامل زبورهای ۳ تا ۱۳ از "زبور داوود"، روایات پیرامون پیامبر اسلام (ص)، سوگواری امیرالمؤمنین برای حضرت فاطمه و اشعاری در مورد کربلا و همچنین گفتگویی میان خداوند و جناب داوود در مورد پاداش‌های آخرت و... است.
🔹بر اساس آنچه در مقاله آمده، نویسنده پاپیروس به‌وضوح از متون مختلفی استفاده کرده و ترکیب آن‌ها را به‌طور منسجم برای تدریس و موعظه آماده کرده است. احتمالاً او در جلسات علمی مختلف شرکت کرده و از این منابع برای جمع‌آوری مطالب استفاده کرده است. وی احتمالاً قصد داشته مطالب آن را در موعظه‌ها یا تدریس‌های خود استفاده کند. تمرکز او بر مرگ، زندگی پس از مرگ و زهد نشان‌دهنده علاقه‌مندی به سنت زهد مسلمانان اولیه است که بر ترس از مرگ و قیامت تأکید دارد.
به‌‌گفته پژوهشگرانِ اثر، برخی مطالعات نشان می‌دهد که پاپیروس حاضر ممکن است توسط نویسنده‌ای مشابه نویسنده پاپیروس P. Dubl. Chest. Beatty Inv. Isl. Pap. 4–6، در همان دوره و منطقه نگاشته شده باشد. شباهت‌های دست‌نویسی این دو پاپیروس، که به قرن نهم میلادی (قرن سوم هجری) تعلق دارند، نشان می‌دهد که مواد موجود در پاپیروس وین تا اواسط قرن نهم میلادی (قرن سوم هجری) در گردش بوده است.
گفته شده پاپیروس مورد مطالعه (P.Vindob. AP 1854a–b) احتمالاً توسط نویسنده پاپیروس P. Dubl. Chest. Beatty Inv. Isl. Pap. 4–6 نوشته شده است. محققان اثر می‌گویند نگارنده آن متنی در مورد دعا از محدثی به نام خالدبن یزید، شاگرد ماجد‌بن بشر الخراسانی آموخته بوده است و در ادامه بیان می‌کنند که شباهت‌های دست‌نویسی این دو پاپیروس حاکی از آن است که احتمالاً کار یک نفر در همان منطقه و زمان مشابه هستند.
🔸از جمله نکات مهم و جالب توجه در این پاپیروس، وجود اشعاری است که به فراق میان حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) اشاره دارد. بخش‌هایی از این اشعار از زبان حضرت امیر به سوگ حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهما) و فقدان او پرداخته‌اند. از جمله بخشی‌هایی که در این متن آمده بر اساس خوانش محققان اثر و ترجمه آن‌ها چنین است:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ قال [.....]
قال لما رجع علي بن أبي طالب، رضي الله عنه، من دفن زوجته من […] فاطمة [.....]
رسول الله عليه السلم من أهله فدخل علي بن أبي طالب، رضي الله عنه، [.....]
وان افتقادي واحدا بعد واحد
فانشأ وهو يقول لكل اجتماع من خليليّن فرقة ّ
الذي دون الممات قليل ّ لكل ّ وكل
دليل على أن لا يدوم خليل
وإن افتقادي واحداً بعد واحد....
🔹 در این پاپیروس، پس از اشعار امیرالمؤمنین در سوگ حضرت فاطمه، به واقعه کربلا و شهادت امام حسین (علیهم‌السلام) نیز اشاره شده است. در بخش‌هایی، ظاهراً ابیاتی وجود دارد که به مصیبت‌های وارد آمده بر اهل بیت در کربلا می‌پردازد.
....
۱۵. فيا كربلا الكرب وك[..]ي[..]ر فتاكلهم السبع الط[.ت.]يرل [...]و[.......]
ترجمه:
ای کربلا، ای مصیبت‌ها و دردها،
پس وحشیان آن‌ها را خوردند...
۱۶. فقال [...] الكر[...]ي [- - - - - -] رڡرا ما اجابو[ا نب]يهم الى [.]ب[...]ورىان فاكرموا
ترجمه:
و سپس [...] کر [...]
و پاسخ ندادند پیامبرشان را به [...] و او به‌شدت ناراحت شد.
۱۷. لكنني بحب المسلمين و[..]هن [[[..]طلوا]] وجيههم اڡرها وا[.]ار غموا
ترجمه:
اما من محبت مسلمانان را دارم، و رئیس آن‌ها [...] که باعث ناراحتی شدند،
اما خدا می‌داند...
۱۸. ما كان فيهم ما جرا وحڡىـ[.....]ان فيهم يوم ذلك [.]سلموا
ترجمه:
چه اتفاقی میان آن‌ها افتاد، آنچه در آن روز رخ داد،
و در آن روز آن‌ها تسلیم شدند...
۱۹. سا الحسين وره[.....] خذلوا يوم الجمعه [ ]ـیه عصل[.....]
ترجمه:
آن‌ها حسین (علیه‌السلام) و همراهانش را در روز جمعه رها کردند،
و آنان را در محاصره قرار دادند...
۲۰. وا [ا]ن يشربوا او[ ] لون اس[...]ا [......] ىىرىه فم[......]
ترجمه:
آیا می‌خواهند بنوشند یا رنگ خون‌ها را [....] ببینند؟
۲۱. وباتوا [..]اه بالبقيع لياليا تراهن فيها سباع وقسموا]
ترجمه:
و شب‌ها را در بقیع سپری کردند،
وحشیانی در آنجا بودند، و آن‌ها گوشت را تقسیم کردند.
https://www.tgoop.com/rasullib
❤5
RasulLib.apk
46.9 MB
ثبت کتاب‌ها از مرز پنجاه هزار مجلد گذشت.
عزیزان می‌توانند یا از طریق برنامه اندرویدی بالا یا لینک سامانه زیر فعلاً به صورت کاربر مهمان در کتابخانه تخصصی نفس الرسول(کتابخانه امیرالمومنین علیه‌السلام) وارد شوند.
مجموعه ما ثبت اولیه را بر روی سامانه کتابا شروع کرده و هم زمان در سامانه سُها نیز حضور دارد که در آینده لینک سایت سُها نیز معرفی خواهد شد.
lib.hkashani.com
عزیزان می‌توانند یا از طریق برنامه اندرویدی بالا یا لینک سامانه زیر فعلاً به صورت کاربر مهمان در کتابخانه تخصصی نفس الرسول(کتابخانه امیرالمومنین علیه‌السلام) وارد شوند.
مجموعه ما ثبت اولیه را بر روی سامانه کتابا شروع کرده و هم زمان در سامانه سُها نیز حضور دارد که در آینده لینک سایت سُها نیز معرفی خواهد شد.
lib.hkashani.com
❤2