چند نکته کاربردی فارماکولوژی گوارش از نلسون ۲۰۲۴ که در مقایسه با چاپ قبلی تغییر یافته‌اند

سن مجاز استفاده از اندانسترون برای کنترل استفراغ در گاستروانتریت حاد به وزن ۸ کیلوگرم کاهش یافته است

پودر پلی اتیلن گلیکول از سن یک سالگی و شربت سنا از سن یک سالگی و شیاف گلیسیرین از شیرخوارگی مجاز شمرده می‌شود

لوپرامید از درمان اسهال مسافرتی کودکان حذف شده است

از یک ماهگی اجازه تجویز امپرازول را داریم. در نلسون قبلی سن مجاز مصرف امپرازول ۲ سالگی عنوان شده بود

برخی مطالعات حاکی از آنند که مصرف زینک به میزان ۵ یا ۱۰ میلی‌گرم روزانه  از سن ۶ ماهگی در اسهال‌حاد اثری معادل ۲۰ میلی‌گرم روزانه دارد.


✍️ آقای دکتر حسین علیمددی ( فوق تخصص گوارش کودکان)

#کیس دارویی
شرح مشکل بیمار: بیمارآقای 18 ساله‌ای هستند که حدود یک ماه پیش دچار سرماخوردگی شدند. 2 روز پیش به علت ادامه‌دار شدن سرفه‌ها و خس خس سینه به پزشک عمومی مراجعه می‌کنند. برای ایشان ایروکاست 10(روزی 1)، فکسوفنادین 120(روزی 1)، شربت تیوفیلین جی (هر 8 ساعت یک قاشق غذاخوری) و اسپری فلوتیکازون دهانی تجویز می‌شود. یک روز پس از شروع دارو، بیمار دچار گرفتگی ماهیچه پا و سینه راست می‌شود. در روز دوم مصرف داروها گرفتگی ماهیچه فک ایجاد می‌شود. آیا عارضه داروئیست؟ مربوط به کدام دارو می‌باشد؟
پاسخ: در مطالعات پست مارکتینگ، عوارضی از جمله گرفتگی عضله با مصرف داروی مونته‌لوکاست گزارش شده است.
توصیه نهایی به بیمار: داروی مونته‌لوکاست بهتر است قطع شود و در صورت ادامه علائم با یک متخصص داخلی مشورت بشود. توصیه شد برای کاهش گرفتگی از کمپرس گرم و قرص‌ متوکاربامول (1000 میلی‌گرم هر 6 ساعت) استفاده شود.
منابع: مقاله Montelukast ADR in Children & Adults
دکتر آناهیتا توکلی‌فر

علاوه بر رعایت قوانین و مقررات، مسئول فنی داروخانه باید به نکات زیر نیز توجه کند: رعایت اصول علمی و حرفه‌ای، نظارت بر اصالت و کیفیت داروها، جلوگیری از عرضه داروهای غیرمجاز، رسیدگی به نیازهای بیماران و ارائه مشاوره دارویی. 
در ادامه، به تفصیل به این نکات و نکات دیگر مرتبط با مسئولیت‌های فنی داروخانه می‌پردازیم:
۱. رعایت اصول علمی و حرفه‌ای:
بررسی نسخ:
مسئول فنی باید نسخه‌های تجویز شده را از نظر علمی و قانونی بررسی کند و با داروهای تحویل داده شده به بیماران مطابقت دهد. 
ارائه داروهای بدون نسخه:
در صورتی که دارویی بدون نسخه (OTC) تجویز می‌شود، باید با رعایت اصول علمی و با توجه به نیازهای بیمار ارائه شود. 
نظارت بر ثبت اطلاعات:
مسئول فنی موظف است بر ثبت و مستندسازی اطلاعات مربوط به داروها در سامانه‌های مربوطه (مانند سامانه TTAC) نظارت کند. 
۲. نظارت بر اصالت و کیفیت داروها:
اطمینان از اصالت:
مسئول فنی باید بر اصالت کلیه اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی که در داروخانه نگهداری و عرضه می‌شوند، نظارت کند.
جلوگیری از عرضه اقلام تقلبی و غیرمجاز:
مسئول فنی باید از عرضه هرگونه داروی قاچاق، تقلبی و غیرمجاز در داروخانه جلوگیری کند. 
۳. رسیدگی به نیازهای بیماران:
مشاوره دارویی:
مسئول فنی باید به سؤالات و دغدغه‌های بیماران در مورد داروها و نحوه مصرف آنها پاسخ دهد و مشاوره دارویی ارائه کند.
ارائه اطلاعات در مورد تداخلات دارویی:
مسئول فنی باید بیماران را در مورد تداخلات دارویی احتمالی با سایر داروها، غذاها یا شرایط خاص (مانند بارداری و شیردهی) راهنمایی کند.
نظارت بر شرایط نگهداری داروها:
مسئول فنی باید بر شرایط نگهداری داروها در داروخانه نظارت داشته باشد تا از فاسد شدن و کاهش کیفیت آنها جلوگیری شود. 
۴. سایر نکات:
حضور فعال در داروخانه:
مسئول فنی باید در ساعات تعیین شده در قرارداد، در داروخانه حضور فعال داشته باشد. 
نظارت بر حسن انجام کار پرسنل:
مسئول فنی باید بر حسن انجام کار سایر پرسنل داروخانه نظارت کند و در صورت لزوم آموزش‌های لازم را ارائه دهد. 
همکاری با سایر ارگان‌ها:
مسئول فنی باید در صورت نیاز با ارگان‌های ذی‌ربط (مانند سازمان غذا و دارو) همکاری لازم را داشته باشد. 
رعایت نظم و نظافت:
مسئول فنی باید بر نظافت و نظم قفسه‌ها و چیدمان داروها در داروخانه نظارت کند. 

چرا در برخی مناطق تهران، همزمان با جنگ 12 روزه، قرص «ید» توزیع شد؟
روز گذشته، چندی از مخاطبین فکت‌نامه سلامت، با ارسال خبرهایی مدعی شدند، در برخی مناطق کشور و تهران، همزمان با جنگ 12 روزه، قرص ید توزیع شد.
قرص ید در تشعشعات هسته‌ای با اشباع تیروئید از ید پایدار، مانع جذب ید رادیواکتیو شده و در نتیجه از بروز سرطان تیروئید که شاخص‌ترین نتیجه انتشار آلودگی است، جلوگیری می‌کند. در بحبوحه جنگ، نگرانی‌های زیادی درباره احتمال حمله به مراکز هسته‌ای و خطر‌های پیرامونی آن، از جمله تشعشعات رادیواکتیو وجود داشت.

براساس اعلام روابط عمومی وزارت بهداشت «مهم است مردم تفاوت بین نیروگاه هسته‌ای و رآکتور‌های آزمایشگاهی هسته‌ای را بدانند. آنچه مردم همواره از آن هراس دارند، اتفاقی است که برای شهر‌های هیروشیما و ناکازاکی رخ داد. با توجه به تبعات شدید محیط‌زیستی و انسانی چنین حملاتی، کشور‌ها دیگر سراغ تکرار جنایت‌های جنگی در این سطح نمی‌شوند. اما نگرانی دوم درباره رآکتور‌های آزمایشگاهی است که در ایران دو عدد از آنها وجود دارند؛ یکی در تهران و دیگری در بوشهر».
کرمان‌پور با توضیح پروتکل‌های جهانی درباره خطرات مرتبط با هدف انفجار قرار‌گرفتن این رآکتور‌ها ادامه می‌دهد: «در‌صورتی‌که کشوری رآکتور هسته‌ای کشور دیگری را هدف قرار دهد، نگرانی از انتشار تشعشعات هسته‌ای ایجاد می‌شود، در‌این‌صورت و بر‌اساس پروتکل‌های جهانی توزیع قرص ید بین مردم را آغاز می‌کنند.
وی میگوید این قرص‌ها به افرادی که در شعاع هزارو ۵۰۰ تا دو هزار متری این مراکز باشند، داده می‌شود. نیرو‌های بهداشتی وزارت بهداشت هم پیرو همین مسئولیت، با آغاز جنگ و تهدیدات مرتبط با مراکز هسته‌ای، توزیع این قرص را در محله امیرآباد و یوسف‌آباد تهران آغاز کردند.
همچنین، این قرص‌ها در مراکز بهداشت و برخی درمانگاه‌های این مناطق نیز توزیع شد تا افرادی که در خانه‌های خود حضور نداشتند، با مراجعه به مراکز  و ارائه کارت ملی قرص ید دریافت کنند. همین کار در شهر بوشهر و برای ساکنان نزدیک این مرکز نیز انجام شد».
مصرف این قرص ها بایستی طبق دستور مراکز بهداشتی در صورت وجود خطر احتمالی انجام پذیرد. در نتیجه نیاز به استفاده از این قرص به صورت عمومی نیست.

تا حالا حتما داروهایی دیدین که اسماشون آخرش یه حرف داره مثل تئوفیلین جی یا دکسترومتورفان پی شاید از خودتون پرسیده باشین که این جی و پی چی هستن اینا اول اسم داروهایی هستن که با دارویی که اسمش کامل نوشته میشه ترکیب شده اند مثل:

Theophylline G(تئوفیلین جی)💊
تئوفیلین +گایافنزین

Dextromethorphan P(دکسترومتورفان پی)💉
دکسترومتورفان+پسودوافدرین

Lidocaine P(لیدوکائین پی)💊
لیدوکائین+پریلوکائین

Belladonna Pb(بلادونا پی بی)💉
بلادونا +فنوباربیتال

Lidocaine H(لیدوکائین اچ)💊
لیدوکائین+ هیدروکورتیزون

Ergotamin C(ارگوتامین سی)💉
ارگوتامین + کافئین

Clidinium C(کلیدینیوم سی)💊
کلیدینیوم +کلردیازپوکساید

Acetagel C(استاژل سی)💉
استامینوفن +کدئین

Levodopa C(لوودوپا سی)💊
لوودوپا +کربی دوپا

Levodopa B(لوودوپا بی)💉
لوودوپا +بنسرازید

Farmentin BD(فارمنتین بی دی)💊
آموکسی سیلین + کلاولانیک اسید

Losartan H(لوزارتان اچ)💉
لوزارتان +هیدروکلرتیازید

Triamterene H(تریامترن اچ)💊
تریامترن +هیدروکلرتیازید

Calcium D(کلسیم دی)💉
کلسیم +ویتامین د

Calamin D(کالامین دی)💊
کالامین +دیفن هیدرامین

Triamcinolone NN(تریامسینولون ان ان)💉
تریامسینولون + نیستاتین + نئومایسین

اطلاعات کاربردی در داروخانه
ويژه داروسازان

 فشار خون :
⬅ آتنولولول، آملودیپین، کاپتوپریل، انالا پریل، کلروتیازید، دیلتیازم، پروپرانولول، پرازوسین، متیل دوپا، لازیکس

💊 ضد اضطراب :
⬅ آلپرازولام، کلر دیازپوکساید، کلونازپام

💊 ضد افسردگی :
⬅ سیتا لوپرام، ایمی پرامین، هالو پریدول، نورتریپتیلین

💊 درد گوارشی :
⬅ سایمتیدین، رانیتیدین، بلادونا، کلینیدیوم سی، امپرازول

💊 کاهش چربی خون :
⬅ آترو استاتین، سری واستادین، جم فیبروزول

💊 اسهال و دل پیچه :
⬅ بیسموت، دیفنوکسیلات، هیوسین

💊 ضد تشنج :
⬅ کاربامازپین، دیازپام، فنو باربیتال

💊 حساسیت فصلی :
⬅ لوراتادین، آنتی هیستامین، سیترزین

💊 آنتی بیوتیک :
⬅ ایمی پنم، سفازولین، سفتریاکسون، سفتازیدیم، جنتامایسن، پنی سیلین ها

💊 ضد خارش :
⬅ کالامین دی، پرو متازین، آنتی هیستامین ها

💊 تنظیم ضربانات قلبی :
⬅ پروپرانولول، دیگوکسین

💊 ضد تهوع :
⬅ آندانسترون ، پرومتازین، دیفن هیدرامین، ب 6، ، پلازیل، بیسموت

💊ضد سرفه :
⬅ دیفن هیدرامین، کتوتیفن، اکسپکتورانت، سیتریزین

💊 دیابت :
⬅ گلی بن گلامید، انسولین، متفورمین
  

#کیس_دارویی

شرح مشکل بیمار: بیمار کودک 7 ساله‌ای است که به دلیل سرماخوردگی در حال مصرف فارمنتین 643 هر 12 ساعت بوده است. دو روز است که دارو در یخچال نگهداری نشده است. از دیشب ناحیه کمر دچار کهیر و دانه‌های قرمز شده و به مرور این ضایعات به گردن، پاها  و دست‌ها کشیده شده است. آیا این مورد ارتباطی به یخچال نگذاشتن دارو دارد؟
پاسخ: در صورتی که کوآموکسی کلاو در یخچال نگهداری نشود، گرما سبب رخداد یک واکنش شیمیایی شده و حلقه بتالاکتام به حلقه هاپتن تبدیل می‌شود. به دنبال این تغییر واکنش حساسیتی ایجاد می‌شود. این اتفاق در صورتی که هنگام آماده‌سازی دارو از آب جوش یا گرم استفاده شود، نیز رخ می‌دهد. بنابراین این حالت‌ها می‌تواند به خاطر شرایط نگهداری دارو باشد. ایشان حتما باید داروی جدید تهیه کنند. بیمار به توصیه پزشک در حال مصرف انتی هیستامین و کالامین بودند.
توصیه نهایی به بیمار:  حتما یک فارمنتین جدید تهیه شود و به مصرف انتی هیستامین ادامه داده شود. در صورت بهتر نشدن علائم در عرض 1 الی 2 روز مراجعه به پزشک ضروری است.
منابع:  Uptodate
 دکتر سپیده سبحانی

❓خانم ۳۵ ساله ای به علت سردرد و قاعدگی نامنظم مراجعه کرده است.
جواب آزمایشات به شرح زیر است:
T4=10(4/5-12)                               
TSH=2/5(0.4-4/5) , PRL=55(2-25)
Cr=0.8

💊اطلاعات دارویی داروی وُنوپرازان (وُنزیتو)

مکانیسم

مهار‌کننده رقابتی سیستم آنزیمی H+/K+/ ATPase

اندیکاسیون‌ها

ازوفاژیت مخرب (Erosive)
بیماری رفلاکس
درمان H.pylori در کنار آنتی‌بیوتیک

دوزینگ
10 to 20mg once or twice daily
اگر با غذای پرچرب مصرف شود شروع اثر به تعویق می‌افتد
در نارسایی کبدی و کلیوی نیاز به تنظیم دوز دارد

عوارض شایع

افزایش فشار خون
سردرد
درد شکمی
یبوست و اسهال و تهوع

عوارض نادر

عوارض پوستی خطرناک مثل SJS‌و TEN
کمبود ویتامین B12
آسیب کبدی
هایپومگنزمیا
عوارض کلیوی
استئوپروز در مصرف طولانی مدت

تداخلات مهم

مهارکننده‌های CYP34A
آزو‌ل‌ها
متوتروکسات

مطالعات نشان داده‌اند که ونوپرازان در درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری، در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها اثربخش‌تر از سایر داروها عمل می‌کند. این به دلیل بالا نگه داشتن سطح pH معده در حد مطلوب برای عملکرد بهتر آنتی‌بیوتیک‌هاست.

داروی ریسپریدون (Risperidone)

🔸️ نام تجاری: ریسپردول، ریسیدون

▫️ دسته دارویی: ضد روانپریشی

▪️ اشکال دارویی: قرص، پودر تزریقی

🔹️ دوزهای دارویی: ۱، ۲، ۳ و ۴ میلی‌گرم

🧬 مکانیسم: ریسپریدون یه داروی آنتی سایکوتیکه که با مهار گیرنده های دوپامینی D2 و سرتونینی 5HT2A باعث کاهش علائم اسکیزوفرنی می­شه

🚑 کاربرد: ریسپریدون برای درمان اختلالات روانی مثل اسکیزوفرنی، بی‌قراری در مبتلایان به اوتیسم، مانیا در اختلال دوقطبی، وسواس و علائم روانپریشی در بیماران آلزایمری استفاده میشه

🩸 عوارض: افزایش وزن، خواب‌آلودگی، افت فشارخون و عوارض خارج هرمی مثل لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکت از عوارض مصرف این دارو هستن

⚠️ تداخلات: ریسپریدون با داروهای سرکوب‌کننده CNS، ضد پارکینسون، SSRIها و بتابلاکرها تداخل داره

📋 نحوه تجویز: معمولا با دوز ۲ تا ۸ میلی‌گرم بصورت خوراکی و یکبار در روز تجویز میشه

🚫 موارد منع مصرف: حساسیت به دارو، نارسایی قلبی یا MI اخیر

🔥 مصرف در بارداری: جزء داروهای کلاس C هست و باید با احتیاط مصرف بشه

💊 داروهای مشابه: آری‌پیپرازول، کوئتیاپین، آسناپین

سیلدنافیل (Sildenafil)، که با نام تجاری ویاگرا نیز شناخته می‌شود، می‌تواند با داروهای ضد فشار خون خاصی تداخل داشته باشد. مهم‌ترین تداخل آن با داروهای نیترات‌دار است که برای درمان درد قفسه سینه (آنژین صدری) استفاده می‌شوند. مصرف همزمان سیلدنافیل با این داروها می‌تواند منجر به افت شدید فشار خون و عوارض جدی شود. 
تداخلات دارویی سیلدنافیل با داروهای ضد فشار خون:
داروهای نیترات‌دار:
این داروها، مانند نیتروگلیسیرین، رگ‌های خونی را گشاد می‌کنند و فشار خون را کاهش می‌دهند. مصرف همزمان با سیلدنافیل می‌تواند افت شدید فشار خون ایجاد کند و خطرناک باشد.
مهارکننده‌های آلفا:
برخی از داروهای ضد فشار خون که به عنوان مهارکننده‌های آلفا عمل می‌کنند، می‌توانند با سیلدنافیل تداخل داشته باشند و باعث افت فشار خون شوند. از جمله این داروها می‌توان به تامسولوسین اشاره کرد.
سایر داروهای مشابه:
داروهای مشابه سیلدنافیل که برای درمان اختلال نعوظ یا فشار خون ریوی استفاده می‌شوند، مانند تادالافیل و واردنافیل، نیز با سیلدنافیل تداخل دارند و نباید همزمان مصرف شوند. 
توصیه‌ها:
اگر از داروهای ضد فشار خون استفاده می‌کنید، قبل از مصرف سیلدنافیل حتماً با پزشک خود مشورت کنید. 
از مصرف همزمان سیلدنافیل با داروهای نیترات‌دار خودداری کنید. 
در صورت مشاهده هرگونه علائم ناشی از افت فشار خون (مانند سرگیجه، سردرد، غش) پس از مصرف سیلدنافیل، فوراً به پزشک مراجعه کنید.