🐍 Mukofot evaziga muammo yoxud “Kobra effekti”
Hindistonda inglizlar hukmronlik qilgan davrda kobra ilonlari haddan tashqari ko‘payib ketgan. Hukumat bu muammoni hal qilish uchun har bir o‘ldirilgan kobraning boshi uchun mukofot to‘lashni e’lon qilgan. Yuzlab odamlar kobralarni tutishga kirishgan. Ilonlar soni kamayib, mukofotlar ham kamaygan.
Ammo kutilmagan holat yuz beradi: odamlar kobralarni faqat tutish bilan cheklanib qolmaydi — ularni maxsus ko‘paytirib, boshi uchun pul olishni biznesga aylantiradi. Hukumat bu holatni payqab, mukofot dasturini to‘xtatadi. Foyda ko‘rmay qolgan odamlar minglab kobralarni tabiatga qaytarib yuboradi. Natijada vaziyat avvalgidan ham yomonlashadi — ilonlar soni yana oshadi.
Bu hodisa keyinchalik butun dunyoda “Kobra effekti” deb ataladigan ijtimoiy-iqtisodiy fenomenga aylandi.
📌 Kobra effekti muammoni yechishga qaratilgan qarorlar noto‘g‘ri rag‘batlar tufayli vaziyatni yanada og‘irlashtirib yuborishidir.
🔹 Telegram 🔸 Instagram
♦️ Youtube ▪️ Facebook
Hindistonda inglizlar hukmronlik qilgan davrda kobra ilonlari haddan tashqari ko‘payib ketgan. Hukumat bu muammoni hal qilish uchun har bir o‘ldirilgan kobraning boshi uchun mukofot to‘lashni e’lon qilgan. Yuzlab odamlar kobralarni tutishga kirishgan. Ilonlar soni kamayib, mukofotlar ham kamaygan.
Ammo kutilmagan holat yuz beradi: odamlar kobralarni faqat tutish bilan cheklanib qolmaydi — ularni maxsus ko‘paytirib, boshi uchun pul olishni biznesga aylantiradi. Hukumat bu holatni payqab, mukofot dasturini to‘xtatadi. Foyda ko‘rmay qolgan odamlar minglab kobralarni tabiatga qaytarib yuboradi. Natijada vaziyat avvalgidan ham yomonlashadi — ilonlar soni yana oshadi.
Bu hodisa keyinchalik butun dunyoda “Kobra effekti” deb ataladigan ijtimoiy-iqtisodiy fenomenga aylandi.
📌 Kobra effekti muammoni yechishga qaratilgan qarorlar noto‘g‘ri rag‘batlar tufayli vaziyatni yanada og‘irlashtirib yuborishidir.
🔹 Telegram 🔸 Instagram
♦️ Youtube ▪️ Facebook
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
❗️ Bu shunchaki tarix emas, bu ruhiy kurash tarixidir. Davomi
Behbudiy bir paytlar u chet elga jo‘namoqchi bo‘lgani. Biroq bu niyatini oshkor qilmagan. Afsuski, josuslar buni sezib qolgan… va muftiy qamoqqa olingan.
U o‘z taqdiriga bo‘yin egdi. Ammo o‘limni kutmasdi. Axir uni... Amerika prezidenti kutayotgan edi-ku!
Behbudiy nafaqat mustamlakachilarning, balki mahalliy johil ulamolarning ham nishoniga aylangan edi. Jadid maktablari, matbuot, kutubxona, nashriyot — bularning bari uni dushman qilgan edi. Eng achinarlisi, 1914-yilda ayrim mutaassiblar juma namozida “jadid maktabiga bola bergan kishi kofir bo‘ladi” degan fatvo ham chiqarishgan!
📰 Behbudiy bu johillik va tuhmatlarga qarshi «Oyina» jurnalida «Favqulodda takfir» maqolasi bilan javob qaytargan. Chunki u bilardi: avomni ilm bilan qurollantirmaslik — xalqni asrlar davomida zulmatda ushlab turish demakdir.
💭 Oylab ko'ring, Behbudiy kimlar uchun xavfli edi?
Aslida u bizning ertangi kunimiz uchun yashagan edi-ku!
🔹 Telegram 🔸 Instagram
♦️ Youtube ▪️ Facebook
Behbudiy bir paytlar u chet elga jo‘namoqchi bo‘lgani. Biroq bu niyatini oshkor qilmagan. Afsuski, josuslar buni sezib qolgan… va muftiy qamoqqa olingan.
U o‘z taqdiriga bo‘yin egdi. Ammo o‘limni kutmasdi. Axir uni... Amerika prezidenti kutayotgan edi-ku!
Behbudiy nafaqat mustamlakachilarning, balki mahalliy johil ulamolarning ham nishoniga aylangan edi. Jadid maktablari, matbuot, kutubxona, nashriyot — bularning bari uni dushman qilgan edi. Eng achinarlisi, 1914-yilda ayrim mutaassiblar juma namozida “jadid maktabiga bola bergan kishi kofir bo‘ladi” degan fatvo ham chiqarishgan!
📰 Behbudiy bu johillik va tuhmatlarga qarshi «Oyina» jurnalida «Favqulodda takfir» maqolasi bilan javob qaytargan. Chunki u bilardi: avomni ilm bilan qurollantirmaslik — xalqni asrlar davomida zulmatda ushlab turish demakdir.
💭 Oylab ko'ring, Behbudiy kimlar uchun xavfli edi?
Aslida u bizning ertangi kunimiz uchun yashagan edi-ku!
🔹 Telegram 🔸 Instagram
♦️ Youtube ▪️ Facebook
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
💥 "Askari bor, siyosati yo‘q” – Buxoroning qudrati nima sabab zaiflashgan?
📜 Muhammad Ali Baljuvoniyning “Tarixi Nafoiy” asarida Buxoro amirligining harbiy-siyosiy qudrati haqida achchiq haqiqatlar ochib berilgan. Buxoro armiyasi ko‘rinishidan katta – 200 ming askar, 500 mingdan ortiq miltiq va to‘pponcha, hatto 40 ta to‘p va 100 dan ortiq pulemyot bilan jihozlangan. Ammo bu ko‘z-ko‘z qudrat ortida siyosiy tafakkur yo‘qligi, ilmning etishmovchiligi va boshqaruv zaifligi yashiringan edi.
🔍 Baljuvoniy bu fojiali haqiqatni shunda
“Askar bor-u, ammo siyosat yo‘q! Qurol bor-u, ammo jasorat yo‘q!”
💬 U Buxoroning tanazzulini faqat qurol-yarog‘ bilan emas, ilm va siyosat bilan qurollanmagan rahbarlar fojiaviy holatga tushirib qo‘yganini ochiq tan olgan. O‘tmishda ilmda peshqadam bo‘lgan Buxoro, zamonaviy taraqqiyot – siyosat, sanoat va fan bo‘yicha orqada qolib, ziynat va hashamat ortidan quvgan hukmdorlar tufayli xorlik va tobelikka yuz tutgan.
Ilmsizlik, siyosiy yetakchilikning tanazzuli, boshqaruvdagi isrofgarchilik – bular Baljuvoniy nazarida Buxoroni kuchli davlatdan zaif holatga tushirgan asosiy omillar.
“Oqil insonlar kam, ziynat esa ortiq.”
Uning ushbu jumlasi bugungi o‘quvchini ham chuqur o‘ylantiradi. Chunki har qanday davrda, har qanday davlat uchun eng yengilmas qurol – bu ilm va siyosatdir.
Bugungi kun yetakchilari uchun bu saboq bo‘lishi shart: davlatni yurak emas, ong bilan boshqarish kerak.
🔹 Telegram 🔸 Instagram
♦️ Youtube ▪️ Facebook
📜 Muhammad Ali Baljuvoniyning “Tarixi Nafoiy” asarida Buxoro amirligining harbiy-siyosiy qudrati haqida achchiq haqiqatlar ochib berilgan. Buxoro armiyasi ko‘rinishidan katta – 200 ming askar, 500 mingdan ortiq miltiq va to‘pponcha, hatto 40 ta to‘p va 100 dan ortiq pulemyot bilan jihozlangan. Ammo bu ko‘z-ko‘z qudrat ortida siyosiy tafakkur yo‘qligi, ilmning etishmovchiligi va boshqaruv zaifligi yashiringan edi.
🔍 Baljuvoniy bu fojiali haqiqatni shunda
“Askar bor-u, ammo siyosat yo‘q! Qurol bor-u, ammo jasorat yo‘q!”
💬 U Buxoroning tanazzulini faqat qurol-yarog‘ bilan emas, ilm va siyosat bilan qurollanmagan rahbarlar fojiaviy holatga tushirib qo‘yganini ochiq tan olgan. O‘tmishda ilmda peshqadam bo‘lgan Buxoro, zamonaviy taraqqiyot – siyosat, sanoat va fan bo‘yicha orqada qolib, ziynat va hashamat ortidan quvgan hukmdorlar tufayli xorlik va tobelikka yuz tutgan.
Ilmsizlik, siyosiy yetakchilikning tanazzuli, boshqaruvdagi isrofgarchilik – bular Baljuvoniy nazarida Buxoroni kuchli davlatdan zaif holatga tushirgan asosiy omillar.
“Oqil insonlar kam, ziynat esa ortiq.”
Uning ushbu jumlasi bugungi o‘quvchini ham chuqur o‘ylantiradi. Chunki har qanday davrda, har qanday davlat uchun eng yengilmas qurol – bu ilm va siyosatdir.
Bugungi kun yetakchilari uchun bu saboq bo‘lishi shart: davlatni yurak emas, ong bilan boshqarish kerak.
🔹 Telegram 🔸 Instagram
♦️ Youtube ▪️ Facebook
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM