💠 السَّلامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا خَلِيلَ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نَبِيَّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا صَفِيَّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا رَحْمَةَ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا خِيَرَةَ اللّٰهِ، ...

#نسخه_خوانی

یا سیّد الانام! درودِ جناب تو
وِرد زبان ماست مَه و سال و صبح و شام

نزدیکتر چه تحفه فرستیم ما ز دور
در دستِ ما همین صلوات است والسّلام¹

🌺 اَلّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد و عجل فرجهم🌺

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: بیت دوم از کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی است. ممکن است بیت اولین نیز از خود او باشد.
بیت مطلع این شعر کمال‌الدین چنین است:
ای جز به احترام، خدایت نبرده نام
وی سلک انبیا ز وجود تو با نظام

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس

✍️ ¹- در برخی منابع مانند مجموعۀ مترادفات، بدین گونه آمده‌است:
در دست ما همین صلوات است و أَلسّلام

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

گفته‌اند که «قضا» بر دو قِسم است:

- « قضای جازم» که قبولِ ردّ و تعویق نمی‌کند؛

- و «قضای معلّق»، و آن این است که الله تعالی حُکم می‌کند چیزی را که واقع می‌شود مادامی که عایقی آن را برنگردانَد؛ و این عایق اگر یافت شود، آن نیز از قدر مقضی الهی است.

... و اما احادیث وارده در این باب، از آن جمله حدیث حضرت رسالت‌پناه صلّی‌الله و علیه و آله و سلّم که:
- «صلّت الرّحِم تزید فی العُمر» یعنی نیکویی کردن با خویشان و ذوی الارحام، خود زیاد می‌گردانَد عُمر را.
و از آن جمله قول آن حضرت است ایضا [که] فرموده:
- صدقه برمی‌گردانَد بلاها را و زیاد می‌گردانَد عُمرها را...

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مؤلف: محمد هادی ابن محمد صالح شیرازی، (متوفای 1135ق)، مشهور به «آقا هادى» و «هادى مترجم»، مؤلّف، خوش‌نويس و مترجم اواخر دوره صفوى است كه در زمره علما و زهّاد بوده است.

📕 رسالۀ چشمۀ زندگانی (یا زندگی)، از مجموعه خطی 6887 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

ای تازه‌جوان! بشنو از این پیر کهن
یک نکته که هست جملگی مغز سخن

یاری که در او معرفتی نیست، مگیر
کاری که از او منفعتی نیست، مکن

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شعر از: روزبهان بقلی فسایی، «ابومحمد روزبهان بقلی فسایی» معروف به «شیخ شطاح» (۶۰۶-۵۵۲ ق)، عارف، مفسر، محدث، متکلم، فقیه و شاعر ایرانی در قرن ۶ قمری است.

📕 جنگ خطی ( Or 4110 ) کتابخانه بریتانیا.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

عالَمِ عشق اگر هست، کسی را غم نیست
هرکه را نشئه‌ی عشقی‌ست، غمِ عالَم نیست

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: حیدر هروی، حیدرهروی کلوچ شاعر قرن دهم ق.

📕 از یک نسخۀ خطی دیوان حیدر هروی.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 امان از بی‌نوائی!

#نسخه_خوانی

دست در دهان مار کردن و از شیر گرسنه لقمه ربودن و با پلنگ خشم‌آلوده هم‌کاسه بودن، آسان‌تر است از خواریِ سؤال و خاکساریِ گدائی؛ چه، حکما می‌گویند:
- راحتِ [طلب کردنِ] بخشش [دیگران]، به محنتِ خواستن نیرزد؛ و لذّتِ عمل[مانند ریاست]، به سختیِ عزل، کِرا [کرایه] نکند [یعنی نمی‌ارزد].

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مؤلّف: اَبوالْفَضْلِ عَلامی (۹۵۸-۱۰۱۱ ق)، مورخ، ادیب، اندیشمند فارسی‌زبان و صدراعظم نامدار اکبرشاه، امپراتور مغول هند.

📕 نسخۀ خطی عیار دانش ، به شمارۀ 8163 مجلس.
( این کتاب در واقع تحریر و اختصار داستانهایی است از انوار سهیلی که اَبوالْفَضْلِ عَلامی نگارش آن را در ۹۹۶ ق به پایان رسانیده است. ر.ک منبع)

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

بیکار مباش؛ کار مردم شدن است
در خاطر قطره، شورِ قلزم شدن است

دریاب که عین معرفت، نادانی است
بشتاب که مغز یافتن، گم شدن است

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: نورالدین محمد ظهوری جمندی ترشیزی (حدود ۹۴۴ ق - ۱۰۲۵ ق)، متخلص به ظهوری. ملقب به ملک الشعراء، اهل ترشیز (کاشمر، خراسان رضوی) بود. او مدت زیادی در هند سکونت داشت و شهرت وی در هند بیشتر از ایران است.

📕 یک جنگ خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 قرآن کریم می‌فرماید: «فَأَتِمُّوا إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى‏ مُدَّتِهِم» عهدی که با کفار بستید، وفا کنید «فَمَا اسْتَقامُوا لَکُمْ فَاسْتَقیمُوا لَهُمْ» و تا آنها پایدار به عهد هستند، شما هم پایدار باشید.¹

#نسخه_خوانی

با هرکه عهد بستی اگر زانکِ کافر است
تا نشکنی وگرنه خدا بشکند تو را

شاخی‌ بُوَد وجودِ تو و عذر چون تَبَر
با عذر دم مزن که ز بُن بَرکَنَد تو را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 نسخۀ خطی بساتین العرفا، تالیف غیاث الدین حموی (قرن هشتم هـ.ق)، محفوظ در کتابخانۀ ملی.

✍️ ¹- برای توضیح بیشتر اینجا را مطالعه فرمایید.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

بند از دلِ خود گشاده‌ام تا چه شود
در دست عنانْش داده‌ام تا چه شود

سر در پِیِ دلدار نهاده دلِ من
سر در پِیِ دل نهاده‌ام تا چه شود

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: امامی هروی، رضی الدین عبدالله بن محمد بن علی (درگذشت: ۶۸۶ق)، معروف به امامی هروی.
لازم به ذکر است که این رباعی با اختلاف جزئی، در عرفات العاشقین به نام «مولانا ناقدی گیلانی»، و در خلاصة الاشعار ، به نام «شیخ رباعی مشهدی» آمده است.

📕 یک مجموعه خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 خوش بُوَد گر محکِ تجربه آید به میان...

#نسخه_خوانی

خردمندان گفته‌اند، آزمایش چهار گروه، در چهار زمانه است:

- دلیری و مردانگی مردم مردانۀ زمانه، در روز جنگ توان دانست؛
- و دیانت و امانت امینان، در روز داد و ستد معلوم شود؛
- و مهر و وفای زن و فرزند را در روزگار تنگدستی و بینوایی توان فهمید؛
- و حقیقت و وفاداری دوستان، در روز محنت و زمان مشقّت روشن گردد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مؤلّف: اَبوالْفَضْلِ عَلامی (۹۵۸-۱۰۱۱ ق)، مورخ، ادیب، اندیشمند فارسی‌زبان و صدراعظم نامدار اکبرشاه، امپراتور مغول هند.

📕 نسخۀ خطی عیار دانش ، به شمارۀ 8163 مجلس.
( این کتاب در واقع تحریر و اختصار داستانهایی است از انوار سهیلی که اَبوالْفَضْلِ عَلامی نگارش آن را در ۹۹۶ ق به پایان رسانیده است. ر.ک منبع)

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

ای عهدِ تو عهدِ دوستانِ سَرِ پُل
از مِهر تو کین زاید و از عِزِّ تو ذُل

پُر وِلوِله و میان‌تُهی همچو دُهُل
ای یکشبه همچو شمع و یک روزه چو گل

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: حکیم سنایی غزنوی.

📕 اللآلی البهیه عن الملتقاط الفتحیه [(از فتحعلی زند شیرازی نواده کریم خان زند (ز 1241ق.) ، ش 17341 ، مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

در لابلای اسناد کتابخانه مرکزی
از کیست؟
https://www.tgoop.com/UT_Central_Library
گنجور » ملک‌الشعرا بهار » قصاید » شمارهٔ ۴۲ - حب الوطن
https://ganjoor.net/bahar/ghasidebk/sh42

💠 تغییر جنسیت طبیعی در قرن هفتم ق.

#نسخه_خوانی

حکایتی غریب

صاحب کتاب حیات الحیوان از ابن اثیر نقل کرده که در کتاب کامل التواریخ گفته‌است که:

- در حوادث سال ششصد و بیست و سه هجری، همسایه‌ای داشتم که او را دختری بود صفیّه نام. چون عمر آن دختر به پانزده سالگی رسید، روئید برای او آلت رجولیّت و ریش به‌هم رسانید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 از یک مجموعۀ خطی محفوظ در کتابخانۀ دانشگاه کلمبیا ( تاریخ کتابت: سال 1161 هـ.ق ).

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

نَردی است جهان، که بُردَنَش باختن است!
نَرّادیِ آن، به عیشِ کم ساختن است

دنیا به مَثَل، چو کعبَتَینِ نَرد است
برداشتنش برای انداختن است

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شکیبی اصفهانی، محمدرضا بن عبدالله اصفهانی متخلص به شکیبی از شاعران فارسی‌زبان ایرانی قرن دهم و یازدهم هجری در دربار مغولی هند.

📕 نسخه خطی گوهر شب‌چراغ (کتاب الاوصاف) از: شیخ حسن جابری انصاری ، مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ...
تفسیر بخشی از آیۀ 25 سورۀ مبارکۀ بقره.

#نسخه_خوانی

... در تفسیر آورده که:
- در بهشت، چهار «جوی» روان است: آب و شیر و شَهد و خًمر. و هر یکی را جوی‌های مذکور جداگانه [در] جریان است.

- و بعضی گویند که جوی آب است ولی به حَسَبِ «آرزو» مبدّل شود:
وقتِ آرزوی آب، آب بُوَد،
و وقتِ آرزوی شیر، شیر بُوَد؛
و وقتِ آرزویِ شَهد، شَهد بُوَد؛
و وقتِ آرزویِ خَمر، خَمر گردد.

- و بعضی گویند [که] یک جوی است که چهار خاصیّت دارد:
زندگانی، که خاصیّتِ آب است؛
و پرورش، که خاصیّت شیر است؛
و حلاوت، که خاصیّت شَهد است؛
و نشاط، که خاصیّت خَمر است، پیدا می‌آرَد.
یک جوی را به اعتبار تعدّد خواص، به لفظ جمع ذکر کرده و آنها را به صیغۀ جمع آورده[اند].

[والله اعلم]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 مفسّر و مؤلف: شهاب الدين دولت آبادى، فقیه، قاضی و ادیب قرن نهم در دولت‌آباد دهلی.

📕 نسخۀ خطی تفسیر بحرالامواج، محفوظ در کتابخانۀ نورعثمانیه ترکیه به شماره 234 .

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

یا رب، دلکی مِهرفزایت بدهاد
بِهْ زین، نظری به این گدایت بدهاد

خوبیّ و خوشیّ و دلفریبیّ و جمال
داری همه جز وفا، خدایت بدهاد!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: اثیرالدین اخسیکتی

📕 نسخه خطی خلاصة الافکار؛ تألیف ابوطالب خان بن محمد تبریزی اصفهانی، مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

💠 از حکایات البسۀ اهدائی به شاعران!

#نسخه_خوانی

جامه‌ای بخشید شیخ‌اسلامِ اعظم بنده را
وَه مبارک‌جامه‌ای سالِ فراوان یافته!

رشته حوّا از برای مریمش¹ در بَدوِ حال
فاطمه گشته رفوگر هرکجا بشکافته

وانگَه از مفتولِ پشم ناقۀ پیغمبرش
مریمش در کارگاه از بهر عیسی بافته

من چه حد دارم که پوشم جامه‌ای را کاندر آن
آفتابِ طلعتِ چندین پیمبر تافته

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: ملّا محمّد عصار تبریزی، شمس‌الدین محمد عَصّار تبریزی (درگذشتۀ ۷۹۲ قمری) از شاعران ایرانی سده هشتم هجری.

📕 نسخۀ خطی زبدة المنتخبین، محفوظ در دانشگاه میشیگان.

✍️ ¹- در عرفات العاشقین به جای مریمش، آدَمَش ثبت کرده و صحیح‌تر به نظر می‌رسد. (عرفات العاشقین، ذیل تذکرۀ مولانا محمد عصار تبریزی)

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

کـارفـرمـا گـر شـود شیـرین‌لبی
من به مژگان می‌کَنَم صد بیستون

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: در این نسخه، نامشخص است.

📕 یک نسخۀ خطی.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

ابیات مشابه که یکی از عزیزان همیشه همراه کانال، ارسال فرمودند. با تشکر از ایشان:

حُسن سعیِ کوهکن از نقش شیرین ظاهر است
کار چون نیکو بود، خود کارفرما می‌شود

میرزا محمد موسوی

شیرین‌لبی به بختم گردیده کارفرما
من تیشه‌خورده‌کوهم فرهاد می‌شناسد

صاحب کاشانی


بیستون را به فلاخن نهم از قدرت عشق

کارفرما اگر اندیشۀ شیرین منست

قصاب کاشانی


نبودی کوه کندن کار فرهاد
گرش شیرین نبودی کارفرما

غبار همدانی
@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

اگـر گِردِ کسی بسیـار گَـردی
اگرچه بس عزیزی، خوار گردی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: عطار نیشابوری (اسرارنامه).

📕 یک مجموعه خطی کتابخانه استانبول ترکیه.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺

#نسخه_خوانی

(غریبه)

یکی از دوستان حکایت می‌کرد که در مدینۀ منوّره که مجاور بودم، نخلستانی را اجاره کرده‌بودم. درخت ماده‌ای نزدیک به دیوار نخلستان بود [که] وقت تلقیح آن را فراموش کرده القاح ننموده‌اند [ننموده‌بودند]. روزی باغبان مرا صدا کرد و درخت مذکور را به‌من نشان داد، دیدم که این درختِ ماده، به درخت نَرِ همسایه که در آن‌طرف دیوار بود و از یکدیگر سه ذرع دوری [فاصله] داشتند، کج شده و درخت نَرِ همسایه هم، به این درخت، میل کرده یکدیگر را معانقه و القاح نموده‌اند. دو ساعت نگذشت که هر دو درخت از یکدیگر جدا شدند، اما درخت ما در همان سال نسبت به سایر درختان، بار زیادی داد؛ جلّ‌الخالق!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 از یک نسخۀ خطی کتابخانه مجلس ( تاریخ کتابت: قرن 13 و 14 هـ.ق )

@manuscript_ir

〰️🍃🌺