🗓️1 траўня ў 142 краінах сьвету адзначаюць Дзень салідарнасьці працоўных — сьвята, якое нагадвае пра барацьбу за справядлівыя ўмовы працы. Але чаму менавіта гэтая дата стала сымбалем адзінства рабочых?
🇺🇸Усё пачалося ў 1886 годзе ў ЗША. Рабочыя Чыкага выйшлі на мірны мітынг, каб патрабаваць 8-гадзінны рабочы дзень. У адказ паліцыя расстраляла дэманстрантаў, а пасьля судовы працэс над арганізатарамі завяршыўся сьмяротным прысудам для чацьвёрах анархістаў. Гэтыя падзеі, вядомыя як ”Бунт на Хеймаркет”, сталі каталізатарам для міжнароднага рабочага руху. Ужо праз 3 гады, у 1889 годзе, Другі Інтэрнацыянал абвясьціў 1 траўня Днём салідарнасьці працоўных у гонар загінулых чыкаскіх актывістаў.
🚩У СССР сьвята ператварылася ў маштабны ідэалягічны праект: дэманстрацыі з партрэтамі лідэраў, афіцыйныя прывітаньні й адпачынак. Пасьля распаду Савецкага Саюза многія постсацыялістычныя краіны захавалі гэту дату як ”Сьвята працы”.
#Роднаягісторыя #Міжнароднаяпадзея
🇺🇸Усё пачалося ў 1886 годзе ў ЗША. Рабочыя Чыкага выйшлі на мірны мітынг, каб патрабаваць 8-гадзінны рабочы дзень. У адказ паліцыя расстраляла дэманстрантаў, а пасьля судовы працэс над арганізатарамі завяршыўся сьмяротным прысудам для чацьвёрах анархістаў. Гэтыя падзеі, вядомыя як ”Бунт на Хеймаркет”, сталі каталізатарам для міжнароднага рабочага руху. Ужо праз 3 гады, у 1889 годзе, Другі Інтэрнацыянал абвясьціў 1 траўня Днём салідарнасьці працоўных у гонар загінулых чыкаскіх актывістаў.
🚩У СССР сьвята ператварылася ў маштабны ідэалягічны праект: дэманстрацыі з партрэтамі лідэраў, афіцыйныя прывітаньні й адпачынак. Пасьля распаду Савецкага Саюза многія постсацыялістычныя краіны захавалі гэту дату як ”Сьвята працы”.
#Роднаягісторыя #Міжнароднаяпадзея
⛪️ Касьцёл Сьвятога Войцеха ў Менску: страчаны скарб барока
У сэрцы Менску калісьці ўзвышаўся кляштар бэнэдыктынак з касьцёлам Сьвятога Войцеха — сапраўдны шэдэўр віленскага барока, заснаваны ў XVІІ ст. Гэты архітэктурны ансамбаль быў цэнтрам духоўнага жыцьця, дзе манахіні займаліся асьветніцкай дзейнасьцю, а храм прыцягваў вернікаў вытанчанымі алтарамі й фрэскамі.
Аднак у 1964 годзе савецкія ўлады зьнішчылі касьцёл і кляштар, як і сотні іншых культавых будынкаў Беларусі. На месцы помніка засталіся толькі фотаздымкі й успаміны — сымбаль страты нацыянальнай спадчыны.
Гэтая трагедыя — частка большай гісторыі: за савецкім часам Менск страціў больш за 90% сваіх гістарычных славутасьцяў.
#ГісторыяБеларусі #Менск #Спадчына
У сэрцы Менску калісьці ўзвышаўся кляштар бэнэдыктынак з касьцёлам Сьвятога Войцеха — сапраўдны шэдэўр віленскага барока, заснаваны ў XVІІ ст. Гэты архітэктурны ансамбаль быў цэнтрам духоўнага жыцьця, дзе манахіні займаліся асьветніцкай дзейнасьцю, а храм прыцягваў вернікаў вытанчанымі алтарамі й фрэскамі.
Аднак у 1964 годзе савецкія ўлады зьнішчылі касьцёл і кляштар, як і сотні іншых культавых будынкаў Беларусі. На месцы помніка засталіся толькі фотаздымкі й успаміны — сымбаль страты нацыянальнай спадчыны.
Гэтая трагедыя — частка большай гісторыі: за савецкім часам Менск страціў больш за 90% сваіх гістарычных славутасьцяў.
#ГісторыяБеларусі #Менск #Спадчына
⚔️Людвік Тэадоравіч Нарбут (1832–1863) — адзін з найбольш трагічных і мужных герояў паўстаньня 1863–1864 гадоў супраць Расейскай імпэрыі. Сын знакамітага гісторыка Тэадора Нарбута, аўтара ”Гісторыі літоўскага народу”, ён успадкаваў бацькаву любоў да свабоды й беларуска-літоўскай спадчыны.
📌Шлях барацьбы
Узначаліў паўстанцкі атрад на Лідчыне, дзе вёў актыўныя дзеяньні супраць царскіх войскаў. Яго адзьдзел быў адным з самых дысцыплінаваных — Нарбут выкарыстоўваў ваенны досьвед, атрыманы ў польскім легіёне. Загінуў у баі 5 мая 1863 году пад Дубічамі, адмовіўшыся здацца нават пасьля цяжкага раньненьня.
📌Людвік Нарбут стаў сымбалем адвагі й адданасьці беларускай справе. Яго лёс — прыклад таго, як інтэлігенцыя й шляхта змагаліся за незалежнасьць краю, які яны лічылі сваім. Сёньня яго імя ўзгадваецца ў кантэксьце агульнага антыкаляніяльнага супраціву XІX стагодзьдзя.
#ГісторыяБеларусі #Паўстаньне1863 #Нарбут
📌Шлях барацьбы
Узначаліў паўстанцкі атрад на Лідчыне, дзе вёў актыўныя дзеяньні супраць царскіх войскаў. Яго адзьдзел быў адным з самых дысцыплінаваных — Нарбут выкарыстоўваў ваенны досьвед, атрыманы ў польскім легіёне. Загінуў у баі 5 мая 1863 году пад Дубічамі, адмовіўшыся здацца нават пасьля цяжкага раньненьня.
📌Людвік Нарбут стаў сымбалем адвагі й адданасьці беларускай справе. Яго лёс — прыклад таго, як інтэлігенцыя й шляхта змагаліся за незалежнасьць краю, які яны лічылі сваім. Сёньня яго імя ўзгадваецца ў кантэксьце агульнага антыкаляніяльнага супраціву XІX стагодзьдзя.
#ГісторыяБеларусі #Паўстаньне1863 #Нарбут
🗓 5 траўня 1543 году вялікі князь Жыгімонт Аўгуст, будучы кароль польскі й кіраўнік ВКЛ, ажаніўся з Альжбетай Габсбург — дачкой імпэратара Сьвятай Рымскай імпэрыі. Гэты шлюб быў не рамантычным выбарам, а стратэгічным крокам для ўмацаваньня сувязяў ВКЛ з галоўнымі эўрапэйскімі дынастыямі.
👸Альжбета, хоць і не стала каралевай (яна памерла ў 16 гадоў, праз 2 гады пасьля вясельля), адзначылася як асьветніца. У яе двары ў Вільні сабраліся вучоныя, мастакі й музыкі, што спрыяла культурнаму абмену. Гэты зьвяз падкрэсьліў эўрапэйскі вэктар разьвіцьця ВКЛ, дзе беларускія землі былі адным з цэнтраў палітыкі й адукацыі.
🫅Жыгімонт Аўгуст, апошні з дынастыі Ягелонаў, праз гэтае шлюбнае злучэньне імкнуўся супрацьстаяць экспансыі Маскоўскай дзяржавы й узмацніць пазыцыі ВКЛ у рэгіёне. Аднак раньняя сьмерць Альжбеты не дазволіла рэалізаваць усё пляны, але гэты эпізод застаецца прыкладам дыпляматычнага майстэрства эпохі Рэнэсансу.
#ГісторыяБеларусі #ВКЛ #Ягелоны
👸Альжбета, хоць і не стала каралевай (яна памерла ў 16 гадоў, праз 2 гады пасьля вясельля), адзначылася як асьветніца. У яе двары ў Вільні сабраліся вучоныя, мастакі й музыкі, што спрыяла культурнаму абмену. Гэты зьвяз падкрэсьліў эўрапэйскі вэктар разьвіцьця ВКЛ, дзе беларускія землі былі адным з цэнтраў палітыкі й адукацыі.
🫅Жыгімонт Аўгуст, апошні з дынастыі Ягелонаў, праз гэтае шлюбнае злучэньне імкнуўся супрацьстаяць экспансыі Маскоўскай дзяржавы й узмацніць пазыцыі ВКЛ у рэгіёне. Аднак раньняя сьмерць Альжбеты не дазволіла рэалізаваць усё пляны, але гэты эпізод застаецца прыкладам дыпляматычнага майстэрства эпохі Рэнэсансу.
#ГісторыяБеларусі #ВКЛ #Ягелоны
🗓 5 traŭnia 1543 hodu vialiki kniaź Žyhimont Aŭhust, budučy karol polski j kiraŭnik VKŁ, ažaniŭsia z Alžbietaj Habsburh — dačkoj imperatara Śviataj Rymskaj imperyi. Hety šlub byŭ nie ramantyčnym vybaram, a stratehičnym krokam dla ŭmacavańnia suviaziaŭ VKŁ z hałoŭnymi eŭrapejskimi dynastyjami.
👸Alžbieta, choć i nie stała karalevaj (jana pamierła ŭ 16 hadoŭ, praz 2 hady paśla viasiella), adznačyłasia jak aśvietnica. U jaje dvary ŭ Vilni sabralisia vučonyja, mastaki j muzyki, što spryjała kulturnamu abmienu. Hety źviaz padkreśliŭ eŭrapejski vektar raźvićcia VKŁ, dzie biełaruskija ziemli byli adnym z centraŭ palityki j adukacyi.
🫅Žyhimont Aŭhust, apošni z dynastyi Jahiełonaŭ, praz hetaje šlubnaje złučeńnie imknuŭsia supraćstajać ekspansyi Maskoŭskaj dziaržavy j uzmaćnić pazycyi VKŁ u rehijonie. Adnak rańniaja śmierć Alžbiety nie dazvoliła realizavać usio plany, ale hety epizod zastajecca prykładam dyplamatyčnaha majsterstva epochi Renesansu.
#HistoryjaBiełarusi #VKŁ #Łacinkaj
👸Alžbieta, choć i nie stała karalevaj (jana pamierła ŭ 16 hadoŭ, praz 2 hady paśla viasiella), adznačyłasia jak aśvietnica. U jaje dvary ŭ Vilni sabralisia vučonyja, mastaki j muzyki, što spryjała kulturnamu abmienu. Hety źviaz padkreśliŭ eŭrapejski vektar raźvićcia VKŁ, dzie biełaruskija ziemli byli adnym z centraŭ palityki j adukacyi.
🫅Žyhimont Aŭhust, apošni z dynastyi Jahiełonaŭ, praz hetaje šlubnaje złučeńnie imknuŭsia supraćstajać ekspansyi Maskoŭskaj dziaržavy j uzmaćnić pazycyi VKŁ u rehijonie. Adnak rańniaja śmierć Alžbiety nie dazvoliła realizavać usio plany, ale hety epizod zastajecca prykładam dyplamatyčnaha majsterstva epochi Renesansu.
#HistoryjaBiełarusi #VKŁ #Łacinkaj
🗓5 траўня 1933 году савецкія ўлады стварылі «Палітычную камісыю для перагляду расейска-беларускага слоўніка й новых правілаў правапісу беларускай мовы» — інструмэнт сыстэматычнай русыфікацыі, які назаўсёды зьмяніў лёс нашай мовы
❌️У камісыю не ўвайшоў ніводны прафэсыйны мовазнаўца — яе склалі выключна партыйныя чыноўнікі: Аляксандар Чарвякоў(1), Мікалай Галадзед(2), Васіль Шаранговіч(3) і іншыя. Іх задачай было не разьвіваць мову, а максымальна зблізіць яе з расейскай, зьнішчыўшы ўнікальныя рысы.
❗️Мэтай дадзенай камісыі было ператварыць беларускую мову ў «рэгіянальны дыялект» расейскай, зьнішчыўшы яе як сродак нацыянальнай самаідэнтыфікацыі.
#БеларускаяМова #ГісторыяБеларусі #СССР
❌️У камісыю не ўвайшоў ніводны прафэсыйны мовазнаўца — яе склалі выключна партыйныя чыноўнікі: Аляксандар Чарвякоў(1), Мікалай Галадзед(2), Васіль Шаранговіч(3) і іншыя. Іх задачай было не разьвіваць мову, а максымальна зблізіць яе з расейскай, зьнішчыўшы ўнікальныя рысы.
❗️Мэтай дадзенай камісыі было ператварыць беларускую мову ў «рэгіянальны дыялект» расейскай, зьнішчыўшы яе як сродак нацыянальнай самаідэнтыфікацыі.
#БеларускаяМова #ГісторыяБеларусі #СССР
🗓6 траўня 1589 году кароль польскі й вялікі князь літоўскі Жыгімонт Ваза падпісаў гістарычны дакумэнт: Пружанам надавалася Магдэбурскае права й уласны герб. Яны сталі ў адзін шэраг беларускіх гарадоў (разам зь Менскам, Гародняй, Наваградкам), якія ў XVІ–XVІІ стст. станавіліся асяродкамі самастойнасьці й культурнага росквіту.
Места атрымала магчымасьць выбіраць орган мясцовай улады — магістрат, што спрыяла разьвіцьцю гандлю, а таксама паводле правоў, жыхары вызваляліся ад некаторых падаткаў, маглі ладзіць кірмашы, што прыцягвала купцоў з суседніх рэгіёнаў.
🫅Жыгімонт Ваза, як кіраўнік ВКЛ, падтрымліваў урбанізацыю й эўрапэйскія традыцыі, што ўзбагаціла беларускія землі. На жаль, пазьнейшыя войны й падзелы Рэчы Паспалітай прывялі да страты многіх прывілеяў, але памяць пра гэтыя часы застаецца часткай нашай ідэнтычнасьці.
Сёньня Пружаны — гэта ня толькі горад з багатай мінуўшчынай, але й напамін пра тое, як беларускія землі былі інтэграваны ў шырокі кантэкст эўрапэйскай гісторыі.
#ГісторыяБеларусі #ВКЛ
Места атрымала магчымасьць выбіраць орган мясцовай улады — магістрат, што спрыяла разьвіцьцю гандлю, а таксама паводле правоў, жыхары вызваляліся ад некаторых падаткаў, маглі ладзіць кірмашы, што прыцягвала купцоў з суседніх рэгіёнаў.
🫅Жыгімонт Ваза, як кіраўнік ВКЛ, падтрымліваў урбанізацыю й эўрапэйскія традыцыі, што ўзбагаціла беларускія землі. На жаль, пазьнейшыя войны й падзелы Рэчы Паспалітай прывялі да страты многіх прывілеяў, але памяць пра гэтыя часы застаецца часткай нашай ідэнтычнасьці.
Сёньня Пружаны — гэта ня толькі горад з багатай мінуўшчынай, але й напамін пра тое, як беларускія землі былі інтэграваны ў шырокі кантэкст эўрапэйскай гісторыі.
#ГісторыяБеларусі #ВКЛ
🗓6 traŭnia 1589 hodu karol polski j vialiki kniaź litoŭski Žyhimont Vaza padpisaŭ histaryčny dakument: Pružanam nadavałasia Mahdeburskaje prava j ułasny hierb. Jany stali ŭ adzin šerah biełaruskich haradoŭ (razam ź Mienskam, Harodniaj, Navahradkam), jakija ŭ XVI–XVII stst. stanavilisia asiarodkami samastojnaści j kulturnaha roskvitu.
Miesta atrymała mahčymaść vybirać orhan miascovaj ułady — mahistrat, što spryjała raźvićciu handlu, a taksama pavodle pravoŭ, žychary vyzvalalisia ad niekatorych padatkaŭ, mahli ładzić kirmašy, što pryciahvała kupcoŭ z susiednich rehijonaŭ.
🫅Žyhimont Vaza, jak kiraŭnik VKŁ, padtrymlivaŭ urbanizacyju j eŭrapejskija tradycyi, što ŭzbahaciła biełaruskija ziemli. Na žal, paźniejšyja vojny j padzieły Rečy Paspalitaj pryviali da straty mnohich pryvilejaŭ, ale pamiać pra hetyja časy zastajecca častkaj našaj identyčnaści.
Siońnia Pružany — heta nia tolki horad z bahataj minuŭščynaj, ale j napamin pra toje, jak biełaruskija ziemli byli intehravany ŭ šyroki kantekst eŭrapejskaj historyi.
#HistoryjaBiełarusi #VKŁ #Łacinkaj
Miesta atrymała mahčymaść vybirać orhan miascovaj ułady — mahistrat, što spryjała raźvićciu handlu, a taksama pavodle pravoŭ, žychary vyzvalalisia ad niekatorych padatkaŭ, mahli ładzić kirmašy, što pryciahvała kupcoŭ z susiednich rehijonaŭ.
🫅Žyhimont Vaza, jak kiraŭnik VKŁ, padtrymlivaŭ urbanizacyju j eŭrapejskija tradycyi, što ŭzbahaciła biełaruskija ziemli. Na žal, paźniejšyja vojny j padzieły Rečy Paspalitaj pryviali da straty mnohich pryvilejaŭ, ale pamiać pra hetyja časy zastajecca častkaj našaj identyčnaści.
Siońnia Pružany — heta nia tolki horad z bahataj minuŭščynaj, ale j napamin pra toje, jak biełaruskija ziemli byli intehravany ŭ šyroki kantekst eŭrapejskaj historyi.
#HistoryjaBiełarusi #VKŁ #Łacinkaj
🗓6 traŭnia 1686 hodu padpisany «Viečny mir» pamiž Maskoŭskaj dziaržavaj i Rečču Paspalitaj — dakument, jaki na stahodździ vyznačyŭ los biełaruskich ziemlaŭ.
Što straciła Reč Paspalitaja?
📌Smalenščyna, Kijeŭ, Čarnihaŭ: Ziemli, jakija stahodździami ŭvachodzili ŭ skład VKŁ, aficyjna pierajšli pad uładu Maskvy.
📌Palityčny ŭpłyŭ: Reč Paspalitaja, asłablenaja vojnami, straciła kantrola nad uschodnimi rehijonami, što pryśpiašyła jaje budučyja padzieły.
❗️Damova stała prykładam dyplamatyčnaha cisku na VKŁ. Biełaruskija ziemli, jakija ličylisia «buferam» pamiž dziaržavami, apynulisia raźmiennaj manetaj u intaresach vialikich imperyj. Asabliva trahičnym było stračeńnie Kijeva — duchoŭnaha centra ŭschodniesłavianskaj kultury.
📄Padpisańnie miru pryśpiašyła intehracyju biełaruskich terytoryj u rasiejskuju administracyjnuju systemu. Miascovaja šlachta j miaščanie stračvali aŭtanomiju, a pravasłaŭnaja carkva padviarhałasia ŭciskam na karyść maskoŭskaj patryjaršyi.
#HistoryjaBiełarusi #VKŁ #Łacinkaj
Što straciła Reč Paspalitaja?
📌Smalenščyna, Kijeŭ, Čarnihaŭ: Ziemli, jakija stahodździami ŭvachodzili ŭ skład VKŁ, aficyjna pierajšli pad uładu Maskvy.
📌Palityčny ŭpłyŭ: Reč Paspalitaja, asłablenaja vojnami, straciła kantrola nad uschodnimi rehijonami, što pryśpiašyła jaje budučyja padzieły.
❗️Damova stała prykładam dyplamatyčnaha cisku na VKŁ. Biełaruskija ziemli, jakija ličylisia «buferam» pamiž dziaržavami, apynulisia raźmiennaj manetaj u intaresach vialikich imperyj. Asabliva trahičnym było stračeńnie Kijeva — duchoŭnaha centra ŭschodniesłavianskaj kultury.
📄Padpisańnie miru pryśpiašyła intehracyju biełaruskich terytoryj u rasiejskuju administracyjnuju systemu. Miascovaja šlachta j miaščanie stračvali aŭtanomiju, a pravasłaŭnaja carkva padviarhałasia ŭciskam na karyść maskoŭskaj patryjaršyi.
#HistoryjaBiełarusi #VKŁ #Łacinkaj
🗓6 траўня 1686 году падпісаны «Вечны мір» паміж Маскоўскай дзяржавай і Рэччу Паспалітай — дакумэнт, які на стагодзьдзі вызначыў лёс беларускіх земляў.
Што страціла Рэч Паспалітая?
📌Смаленшчына, Кіеў, Чарнігаў: Землі, якія стагодзьдзямі ўваходзілі ў склад ВКЛ, афіцыйна перайшлі пад уладу Масквы.
📌Палітычны ўплыў: Рэч Паспалітая, аслабленая войнамі, страціла кантроля над усходнімі рэгіёнамі, што прысьпяшыла яе будучыя падзелы.
❗️Дамова стала прыкладам дыпляматычнага ціску на ВКЛ. Беларускія землі, якія лічыліся «буфэрам» паміж дзяржавамі, апынуліся разьменнай манэтай у інтарэсах вялікіх імпэрый. Асабліва трагічным было страчэньне Кіева — духоўнага цэнтра ўсходнеславянскай культуры.
📄Падпісаньне міру прысьпяшыла інтэграцыю беларускіх тэрыторый у расейскую адміністрацыйную сыстэму. Мясцовая шляхта й мяшчане страчвалі аўтаномію, а праваслаўная царква падвяргалася ўціскам на карысьць маскоўскай патрыяршыі.
#ГісторыяБеларусі #ВКЛ #ВечныМір
Што страціла Рэч Паспалітая?
📌Смаленшчына, Кіеў, Чарнігаў: Землі, якія стагодзьдзямі ўваходзілі ў склад ВКЛ, афіцыйна перайшлі пад уладу Масквы.
📌Палітычны ўплыў: Рэч Паспалітая, аслабленая войнамі, страціла кантроля над усходнімі рэгіёнамі, што прысьпяшыла яе будучыя падзелы.
❗️Дамова стала прыкладам дыпляматычнага ціску на ВКЛ. Беларускія землі, якія лічыліся «буфэрам» паміж дзяржавамі, апынуліся разьменнай манэтай у інтарэсах вялікіх імпэрый. Асабліва трагічным было страчэньне Кіева — духоўнага цэнтра ўсходнеславянскай культуры.
📄Падпісаньне міру прысьпяшыла інтэграцыю беларускіх тэрыторый у расейскую адміністрацыйную сыстэму. Мясцовая шляхта й мяшчане страчвалі аўтаномію, а праваслаўная царква падвяргалася ўціскам на карысьць маскоўскай патрыяршыі.
#ГісторыяБеларусі #ВКЛ #ВечныМір
🗓7 траўня 1794 году падчас паўстаньня Тадэвуша Касьцюшкі быў выдадзены Паланецкі ўнівэрсал — адзін з найбольш прагрэсыўных дакумэнтаў у гісторыі Беларусі. Гэты акт абвяшчаў асабістую волю для сялянаў, якія далучыліся да паўстанцкага руху, што стала рэвалюцыйным крокам для тагачаснага грамадзтва.
Чаму гэта важна?
📌Першая спроба вызваленьня: Унівэрсал гарантаваў сялянам свабоду ад прыгоннага права, калі яны ўступалі ў паўстанцкія атрады. Гэта быў адзін зь першых выпадкаў у Эўропе, калі сяляне атрымлівалі такія правы.
📌Беларускія землі ў цэнтры падзей: На тэрыторыі сучаснай Беларусі дзейнічала 19 з 23 павятовых камісыяў паўстанцаў, а сяляне складалі да траціны войска Касьцюшкі.
📌Рэакцыя эліты: Шляхта, якая не хацела страчваць прыгонных, сабатажавала выкананьне ўнівэрсала, што паказала глыбокія супярэчнасьці ў тагачасным грамадзтве.
📄Паланецкі ўнівэрсал застаецца сымбалем барацьбы за справядлівасьць і нацыянальнае адраджэньне.
#ГісторыяБеларусі #Паўстаньне1794 #Касьцюшка
Чаму гэта важна?
📌Першая спроба вызваленьня: Унівэрсал гарантаваў сялянам свабоду ад прыгоннага права, калі яны ўступалі ў паўстанцкія атрады. Гэта быў адзін зь першых выпадкаў у Эўропе, калі сяляне атрымлівалі такія правы.
📌Беларускія землі ў цэнтры падзей: На тэрыторыі сучаснай Беларусі дзейнічала 19 з 23 павятовых камісыяў паўстанцаў, а сяляне складалі да траціны войска Касьцюшкі.
📌Рэакцыя эліты: Шляхта, якая не хацела страчваць прыгонных, сабатажавала выкананьне ўнівэрсала, што паказала глыбокія супярэчнасьці ў тагачасным грамадзтве.
📄Паланецкі ўнівэрсал застаецца сымбалем барацьбы за справядлівасьць і нацыянальнае адраджэньне.
#ГісторыяБеларусі #Паўстаньне1794 #Касьцюшка
🗓7 traŭnia 1794 hodu padčas paŭstańnia Tadevuša Kaściuški byŭ vydadzieny Pałaniecki ŭniversał — adzin z najbolš prahresyŭnych dakumentaŭ u historyi Biełarusi. Hety akt abviaščaŭ asabistuju volu dla sialanaŭ, jakija dałučylisia da paŭstanckaha ruchu, što stała revalucyjnym krokam dla tahačasnaha hramadztva.
Čamu heta važna?
📌Pieršaja sproba vyzvaleńnia: Universał harantavaŭ sialanam svabodu ad pryhonnaha prava, kali jany ŭstupali ŭ paŭstanckija atrady. Heta byŭ adzin ź pieršych vypadkaŭ u Eŭropie, kali sialanie atrymlivali takija pravy.
📌Biełaruskija ziemli ŭ centry padziej: Na terytoryi sučasnaj Biełarusi dziejničała 19 z 23 paviatovych kamisyjaŭ paŭstancaŭ, a sialanie składali da traciny vojska Kaściuški.
📌Reakcyja elity: Šlachta, jakaja nie chacieła stračvać pryhonnych, sabatažavała vykanańnie ŭniversała, što pakazała hłybokija supiarečnaści ŭ tahačasnym hramadztvie.
📄Pałaniecki ŭniversał zastajecca symbalem baraćby za spraviadlivaść i nacyjanalnaje adradžeńnie.
#HistoryjaBiełarusi #Paŭstańnie1794 #Kaściuška
Čamu heta važna?
📌Pieršaja sproba vyzvaleńnia: Universał harantavaŭ sialanam svabodu ad pryhonnaha prava, kali jany ŭstupali ŭ paŭstanckija atrady. Heta byŭ adzin ź pieršych vypadkaŭ u Eŭropie, kali sialanie atrymlivali takija pravy.
📌Biełaruskija ziemli ŭ centry padziej: Na terytoryi sučasnaj Biełarusi dziejničała 19 z 23 paviatovych kamisyjaŭ paŭstancaŭ, a sialanie składali da traciny vojska Kaściuški.
📌Reakcyja elity: Šlachta, jakaja nie chacieła stračvać pryhonnych, sabatažavała vykanańnie ŭniversała, što pakazała hłybokija supiarečnaści ŭ tahačasnym hramadztvie.
📄Pałaniecki ŭniversał zastajecca symbalem baraćby za spraviadlivaść i nacyjanalnaje adradžeńnie.
#HistoryjaBiełarusi #Paŭstańnie1794 #Kaściuška
🗓7 траўня 2011 году адыйшла ад нас Ядвіга Юльянаўна Раманоўская — выдатны беларускі музэйны дзеяч, плямяньніца Янкі Купалы й галоўны захавальнік яго літаратурнай спадчыны. Яе жыцьцё было прысьвечана служэньню беларускай культуры, а дзейнасьць застаецца ўзорам адданасьці нацыянальнай памяці.
📌 Як блізкая сваячка Янкі Купалы, яна зь дзяцінства знаходзілася ў асяродзьдзі беларускай інтэлігенцыі. У жніўні 1941 году, падчас Другой сусьветнай вайны, Купала асабіста дапамог ёй з дачкой эвакуавацца ў Новасібірск — гэта была іх апошняя сустрэча.
📌З 1960 па 2002 год Ядвіга Юльянаўна працавала ў Літаратурным музэі Янкі Купалы, зь якіх 26 гадоў — галоўным захавальнікам фондаў. Дзякуючы яе намаганьням былі сабраны ўнікальныя матэрыялы: рукапісы, фотаздымкі, асабістыя рэчы паэта, якія знаходзіліся па-за межамі Беларусі.
🙏Дзякуючы Раманоўскай мы маем магчымасьць дакрануцца да аўтэнтычнай спадчыны Купалы, разумець яго творчасьць у кантэксьце эпохі.
#Беларусь #Гісторыя #Купала #Раманоўская
📌 Як блізкая сваячка Янкі Купалы, яна зь дзяцінства знаходзілася ў асяродзьдзі беларускай інтэлігенцыі. У жніўні 1941 году, падчас Другой сусьветнай вайны, Купала асабіста дапамог ёй з дачкой эвакуавацца ў Новасібірск — гэта была іх апошняя сустрэча.
📌З 1960 па 2002 год Ядвіга Юльянаўна працавала ў Літаратурным музэі Янкі Купалы, зь якіх 26 гадоў — галоўным захавальнікам фондаў. Дзякуючы яе намаганьням былі сабраны ўнікальныя матэрыялы: рукапісы, фотаздымкі, асабістыя рэчы паэта, якія знаходзіліся па-за межамі Беларусі.
🙏Дзякуючы Раманоўскай мы маем магчымасьць дакрануцца да аўтэнтычнай спадчыны Купалы, разумець яго творчасьць у кантэксьце эпохі.
#Беларусь #Гісторыя #Купала #Раманоўская
🗓8 траўня 1945 году — дата, якая паклала канец самай разбуральнай вайне ў гісторыі Эўропы. У гэты дзень Нацыстоўская Нямеччына падпісала безумоўную капітуляцыю, што азначала перамогу над нацызмам. За шэсьць гадоў Другой сусьветнай вайны загінула больш за 60 мільёнаў чалавек, а Эўропа ляжала ў руінах. Капітуляцыя Нямеччыны стала фіналам агульнага высілка дзясяткаў краінаў — ад ЗША і Вялікабрытаніі да СССР і партызанскіх рухаў у краінах Эўропы.
На вуліцах Лёндану, Парыжа, Нью-Ёрка, Масквы й іншых гарадоў, людзі плакалі ад радасьці, абдымаліся з салдатамі. Але для многіх гэта была й глыбокая асабістая трагедыя: мільёны сем’яў страцілі блізкіх, а Эўропа сутыкнулася з наступствамі Халакосту й разбурэньнямі.
🕯Сёньня 8 траўня — дзень памяці пра мільёны загінулых і падзякі ўсім, хто змагаўся супраць нацызму. Важна памятаць: мір быў дасягнуты дзякуючы салідарнасьці краінаў, якія пакінулі ў баку ідэалягічныя рознагалосьсі. Няхай гэты дзень нагадвае: ніводная нацыя не магла б перамагчы нацызм у адзіночку.
На вуліцах Лёндану, Парыжа, Нью-Ёрка, Масквы й іншых гарадоў, людзі плакалі ад радасьці, абдымаліся з салдатамі. Але для многіх гэта была й глыбокая асабістая трагедыя: мільёны сем’яў страцілі блізкіх, а Эўропа сутыкнулася з наступствамі Халакосту й разбурэньнямі.
🕯Сёньня 8 траўня — дзень памяці пра мільёны загінулых і падзякі ўсім, хто змагаўся супраць нацызму. Важна памятаць: мір быў дасягнуты дзякуючы салідарнасьці краінаў, якія пакінулі ў баку ідэалягічныя рознагалосьсі. Няхай гэты дзень нагадвае: ніводная нацыя не магла б перамагчы нацызм у адзіночку.
Блытаніна й спэчкі з 8 і 9 траўня:
📌Вясной 1945 году зьвязьнікі з захаду й Чырвоная Армія з усходу акружылі Бэрлін. 2 мая сталіца Трэцяга рэйха здалася, а днямі раней Гітлер скончыў жыцьцё самагубствам. Але да канца вайны заставаліся гадзіны: 7 траўня ў Рэймсе (Францыя) нямецкі генэрал Альфрэд Ёдль падпісаў акт капітуляцыі перад хаўрусьнікамі.
📌Аднак Сталін настаяў на другім падпісаньні — у акупаваным Бэрліне. 8 траўня ў поўнач маршал Жукаў (СССР) і генэрал Кейтэль (Нямеччына) пацьвердзілі капітуляцыю. Другое падпісаньне адбылося 8 траўня а 22:43 па цэнтральнаэўрапейскім часе. Але ў СССР ужо наступіла поўнач — так зьявілася дата 9 траўня.
📌Вось так розьніца ў часавых зонах прывяла да таго, што ў СССР сьвяткавалі 9 траўня, а Эўропа й ЗША — 8-га.
📌Вясной 1945 году зьвязьнікі з захаду й Чырвоная Армія з усходу акружылі Бэрлін. 2 мая сталіца Трэцяга рэйха здалася, а днямі раней Гітлер скончыў жыцьцё самагубствам. Але да канца вайны заставаліся гадзіны: 7 траўня ў Рэймсе (Францыя) нямецкі генэрал Альфрэд Ёдль падпісаў акт капітуляцыі перад хаўрусьнікамі.
📌Аднак Сталін настаяў на другім падпісаньні — у акупаваным Бэрліне. 8 траўня ў поўнач маршал Жукаў (СССР) і генэрал Кейтэль (Нямеччына) пацьвердзілі капітуляцыю. Другое падпісаньне адбылося 8 траўня а 22:43 па цэнтральнаэўрапейскім часе. Але ў СССР ужо наступіла поўнач — так зьявілася дата 9 траўня.
📌Вось так розьніца ў часавых зонах прывяла да таго, што ў СССР сьвяткавалі 9 траўня, а Эўропа й ЗША — 8-га.
Выбранецкае войска Вялікага Княства Літоўскага
3 прычыны браку пяхоты ў Польшчы
Паводле вугорскага ўзору ў 1578 г. было ўведзена выбранецкае войска. Яно фармавалася з сялян каралеўскіх маёнткаў. У Беларусі і Літве выбранцы з’явіліся пасля адпаведнай соймавай канстытуцыі 1595 г., якая абавязвала з кожных 20 валок гаспадарскіх уладанняў выстаўляць аднаго жаўнера. З 1598 г. патрабавалася праводзіць іх штогадовыя паборы. У XVII ст. замест вербавання сялян адпаведныя маёнткі часам абкладаліся грашовым падаткам (як у 1618 і 1629 гг.).
Наборам сялян у выбранецкае войска займаліся ротмістры, якія атрымлівалі на гэта адпаведныя лісты ад манарха. Арганізацыя харугвы выбранцаў колькасцю ў 100–200 чалавек практычна не адрознівалася ад харугваў польскай пяхоты. Кожнай з іх кіраваў ротмістр, які меў паручніка, харунжага і дзесятнікаў. Ротмістру надавалася поўная ўлада над яго харугвай, з правам смяротнага пакарання падначаленых (пры адсутнасці вялікага гетмана).
3 прычыны браку пяхоты ў Польшчы
Паводле вугорскага ўзору ў 1578 г. было ўведзена выбранецкае войска. Яно фармавалася з сялян каралеўскіх маёнткаў. У Беларусі і Літве выбранцы з’явіліся пасля адпаведнай соймавай канстытуцыі 1595 г., якая абавязвала з кожных 20 валок гаспадарскіх уладанняў выстаўляць аднаго жаўнера. З 1598 г. патрабавалася праводзіць іх штогадовыя паборы. У XVII ст. замест вербавання сялян адпаведныя маёнткі часам абкладаліся грашовым падаткам (як у 1618 і 1629 гг.).
Наборам сялян у выбранецкае войска займаліся ротмістры, якія атрымлівалі на гэта адпаведныя лісты ад манарха. Арганізацыя харугвы выбранцаў колькасцю ў 100–200 чалавек практычна не адрознівалася ад харугваў польскай пяхоты. Кожнай з іх кіраваў ротмістр, які меў паручніка, харунжага і дзесятнікаў. Ротмістру надавалася поўная ўлада над яго харугвай, з правам смяротнага пакарання падначаленых (пры адсутнасці вялікага гетмана).