🔵 ابزارهای یکبار مصرف اقتصاد ایران
✍️محمدرضا منجذب

💠مقدمه: در اقتصاد ایران و در زمان های مختلف سیاستگذار ابزارهای مختلفی را معرفی و در جهت تنظیم مشکلات اقتصادی و یا ایجاد رشد اقتصادی بهره گرفته است. ابزارهایی که در روز اول به عنوان فرشته نجات اقتصاد و عاری از عیب و ایراد مطرح شده است. طی نوشتار زیر به بررسی برخی از آنها و تاثیر عملی آنها بر اقتصاد ایران می پردازم.
💠بانک: موسسه ای که با واسطه قرار گرفتن بین سپرده گذار و وام گیرنده در صدد گسترش تولید و رشد اقتصادی هست. در سالیان اخیر بانکها نه تنها به وظیفه ذاتی خود عمل نکرده اند بلکه ابزاری در اختیار رانتی ها قرار گرفته اند و اختلاس های زیادی رخ داده است. ضمن اینکه خود بانکها از وجوه در اختیار به سمت سوداگری حرکت کرده و تورمی را بر اقتصاد تحمیل کرده اند.
💠سیستم مالیاتی: ابزاری برای ایجاد برابری بیشتر در توزیع درآمد و منابع در اختیار جامعه تعریف می شود. در عین حال یکی از سیستم های مهم اقتصادی برای تامین دولت تلقی می شود. در حال حاضر سازمان مالیاتی کشور از عدم چابکی در اجرای وظایف خود، فرار مالیاتی گسترده، استفاده از ابزار سنتی و از رده خارجی چون تشخیص علی الراس، معافیت های گسترده، رانت و فساد رنج می برد. داخل این سیستم نیز ابزارهای مفید قلب می شود. اخیرا از عنوان مالیات بر عایدی سرمایه استفاده شده و بر تورم مالیات بسته می شود، و امثال آن.
💠اوراق قرضه: در زمانهای مختلف از این ابزار استفاده شده است. مطالعات کاربردی در اقتصاد ایران نشان میدهد بهره گیری از این ابزار عملا تاثیری بر رشد اقتصادی و تولید نداشته است.
💠شرکت های سرمایه گذاری: شرکت‌های سرمایه‌گذار شرکت‌های هستند که تولیدی یا خدماتی بوده و از بستر تولید و درآمد حاصل از عملیات اجرایی خود را با ایده‌های مختلف و غیر‌تخصصی صرف خرید سهام سایر شرکت‌ها کرده و حداقل انتظارشان داشتن سود مناسب است، به اینگونه از شرکت‌ها سرمایه‌گذار می‌گوییم. این شرکت‌ها علاوه بر داشتن تولید فقط از منظر جایگاه کسب سود بیشتر، پول و سرمایه خود را در سایر بنگاه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، متاسفانه در ایران طی دهه 80 با سوء استفاده از نام و اعتبار اینگونه شرکتها نقدینگی زیادی وارد آنها شد و سپس با کلاهبرداری زیادی که اتفاق افتاد، برچیده شدند.
💠بورس: یکی از ابزارهای موفق در کشورهای توسعه یافته و بعضا در حال توسعه برای تامین مال سرمایه گذاری و رشد اقتصادی هست. در ایران به دلیل عدم شفافیت لازم در این بازار و حاکمیت سایه شرکت های دولتی و خصولتی بر آن توفیق چندانی نداشته است. در توالی های زمانی مختلف تبدیل به سرریز نقدینگی از بازارهای موازی شده است. لیکن در سال 98 با تبلیغات زیادی نقدینگی زیادی را بخود جذب کرد، ولی چون بدون پشتوانه بود شاخص بورس سقوط شدیدی کرد. اکنون اقبال و اعتماد عمومی به بورس کم هست.
💠موسسات مالی اعتباری: ابزاری برای تامین مالی سرمایه گذاری و رشد تولید هست. مشابه همان اتفاقی که برای شرکت های سرمایه گذاری افتاد. منتها دولت مجبور شد پول مردم را برگرداند و این خود رشد نقدینگی و تورم را به شدت افزایش داد.
💠سرمایه گذاری خارجی: به دلیل ریسک بالای اقتصاد ایران و سیاست زدگی اقتصاد ایران هیچوقت ابزاری موفق تلقی نشده است و رقم آن بسیار ناچیز است.
💠مناطق آزاد: بعنوان تشویقی برای صادرات محصولات داخلی تجربه ای موفق را در کشورهای دیگر داشته است. هماکنون کشور سنگاپور توسعه یافته در کل خودش یک منطقه آزاد هست. در ایران توفیق مناطق آزاد در افزایش واردات بوده و سیاستگذار هیچگاه بطور جدی به این موضوع بهای لازم برای رشد در مسیر صحیح نداده است.
💠عملیات بازار باز: به عنوان ابزاری مطرح است و بیم آن می رود که به بلای ابزارهای قبلی دچار شود. منتقدان میگویند احتمالا تبدیل پوششی برای کسری بودجه دولت شده و تورمی را بر اقتصاد عارض می کند. 💠 بازار توافقی ارز: جایگزین نرخ ارز نیمایی که همچنان فاصله خود را با نرخ آزاد ارز حفظ کرده است. باید دید این ابزار به سرنوشت بقیه دچار می شود یا خیر؟

🔴 چکار باید کرد؟ پاسخ این سوال نیاز به تحلیلی مفصل و جدا دارد. در این مجمل برخی از نکات مهم عبارتند از: نبود درکی صحیح از این ابزارها، نداشتن آموزش صحیح و کامل در بکارگیری، نداشتن نیروی مجرب و لازم برای اجرا، عدم آمادگی لازم جامعه در پذیرش و برخورد و استفاده صحیح از برخی ابزارها، نبود زیرساخت نرم افزاری و سخت افزاری مناسب و لازم برای پیاده کردن این ابزارها، نبود برنامه بلندمدت مناسب اقتصادی که بتوان ابزارهای مناسب را به موقع و به جای خود استفاده کرد، جزیره ای و سلیقه ای عمل کردن دولتهای مختلف و ...



❄️ کانال دکتر منجذب

‍ 🔵 تاثیر دور اول ریاست جمهوری ترامپ بر متغیرهای کلان ایران

🔴 دکتر محمدرضا منجذب

🔹 بر مبنای داده های مستخرج از سایت بانک مرکزی، تمامی متغیرها، از جمله درآمد خالص ملی، خالص صادرات، مصرف بخش خصوصی و سرمایه گذاری به قیمت ثابت 95 و میلیارد ریال بعد از خروج ترامپ از برجام (در سال 1397) کاهش داشته است. این متغیرها هنوز به شرایط قبل از 97 برنگشته اند. ضمن اینکه جمعیت ایران در این سالها افزایش داشته است و از 80 میلیون نفر به 86 میلیون نفر افزایش یافته است. در نتیجه متغیرهای سرانه کاهش بیشتری داشته است.


🔹 این در شرایطی است که سرمایه گذاری بدلیل تحریم ها از سال 90 سیری نزولی داشته و میزان آن حتی نتوانسته جبران استهلاک را بنماید. مصرف کل و به تبع آن مصرف سرانه کاهشی شدید داشته است. ضمنا ترکیب مصرف ایرانیان نیز بدلیل تورم شدید و افزایش خط فقر از ترکیب بهینه و مورد نیاز دور شده است.

مطالب مرتبط: تاثیر خروج ترامپ از برجام بر تورم
لینک مطلب در روزنامه تعادل

❄️ کانال دکتر منجذب

🔴 مقاله علمی پژوهشی: مخارج دفاعی و متغیرهای کلان اقتصادی در ایران؛ مدل خودرگرسیون برداری VAR
🔴 نویسندگان: دکتر محمدرضا منجذب و همکاران

🔵 مخارج نظامی جزء متغیرهای مورد بحث در مدلهای مختلف رشد اقتصادی بوده که اثرات متفاوتی را نسبت به شرا یط مختلف نشان داده است. اجماع کلی در مورد ارتباط مخارج دفاعی با رشد اقتصادی و متغیرهای کلان اقتصادی وجود نداشته و ارتباط مخارج دفاعی با سایر متغیرها ی اقتصادی همواره مورد بحث بوده است. بر ا ین اساس، اهمیت و نقش مخارج دفاعی در تأمین امنیت و اقتدار یک کشور، لزوم بررسی تأثیر آن بر بخشهای مختلف اقتصادی را مهم جلوه میدهد. هدف ا ین مطالعه بررسی ارتباط بین مخارج دفاعی با متغیرهای کلان اقتصادی در کشور ایران برا ی دوره زمانی 1980-2022 با استفاده از تکنیک خودرگرسیون برداری VAR و آزمون علیت تودا - یاماموتو بود. بدین منظور و بر اساس مدل مطالعه، ارتباط مخارج دفاعی با متغیرهای رشد اقتصادی، تورم، تراز تجاری، اشتغال و واردات مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون علیت نشان داد که بین متغیرها ی مخارج دفاعی و رشد اقتصادی علیت دوطرفه و بین متغیرهای مخارج دفاعی و اشتغال یک علیت یک طرفه از مخارج دفاعی بر این متغیر وجود دارد. نتایج ارتباط علی بین متغیرهای مخارج دفاعی با تراز تجاری ، تورم و واردات را تأیید ننمود. همچنین توابع واکنش نشان داد که یک شوک مثبت در هزینه های نظامی، باعث افزایش در متغیرهای رشد اقتصادی، واردات و اشتغال و باعث کاهش در متغیرهای نرخ تورم و تراز تجاری در دوره های بعد میشود.

✅ لینک دانلود



❄️ کانال دکتر منجذب

🔵 تاثیر دور اول ریاست جمهوری ترامپ بر تورم ایران
🔵 دکتر محمدرضا منجذب

🔴 تداعی دور اول ترامپ تقریبا همزمان با خروج آمریکا از برجام و بازگشت یک سری تحریم ها به اقتصاد ایران است. طی این دوره همگی متغیرهای اقتصادی تحت تاثیر این اتفاق بصورت آثاری منفی در اقتصاد ظاهر شدند (اینجا را ببینید). کاهش درآمدهای نفتی، افزایش نرخ ارز، افزایش کسری بودجه و ... منجر به افزایش رشد نقدینگی شد. این عوامل انتظارات تورمی و تورم را افزایش داد (اینجا را ببینید). بطوریکه در نمودار ملاحظه می شود: هم تورم و هم روند تورم از سال 1397 افزایش داشته است. برمبنای محاسبات آماری و اقتصادسنجی تورم بطور متوسط بیست درصد از روند قبلی خود بسمت بالا افزایش داشته است، و رفتار گام تصادفی با رانش داشته است. بدین معنا که این افزایش در اقتصاد ایران ماندگار شده است. بر مبنای نمودار روند تورم شیب افزایشی تندتری نسبت به گذشته بخود گرفته است. بدیهی است چون شاه کلید این تغییرات تشدید تحریم ها بوده است و لذا برای تحدید تورم باید گام هایی مهم و اساسی در کاهش و برداشتن تحریمها برداشته شود.
🌐 کانال دکتر منجذب

🌧 پدیده ای به نام ابر تورم

✍️دکتر محمدرضا منجذب


⭕️ابر تورم اصطلاحی برای توصیف افزایش سریع، بیش از حد و خارج از کنترل عمومی قیمت در یک اقتصاد است. در حالی که تورم سرعت افزایش قیمت کالاها و خدمات را اندازه‌گیری می‌کند، در ابرتورم، تورم به سرعت در حال افزایش است که معمولاً بیش از 50 درصد در ماه اندازه‌گیری می‌شود. اَبَرتورم یا Hyperinflation تورم بسیار بالا و معمولاً پرشتابی است که به سرعت ارزش واقعی ارز داخلی را بین برده و با افزایش قیمت کالاها باعث می‌شود افراد جامعه میزان دارایی‌هایشان را به شکل پول محلی به حداقل برسانند. در این شرایط به‌طور معمول به سمت نگهداری ارزهای خارجی پایدارتر سوق بیابند. در چنین شرایطی با این حال که سطح عمومی قیمت‌ها بر اساس پول محلی در اقتصاد مواجه با ابرتورم به سرعت افزایش پیدا می‌کند، قیمت اقلام نسبت به ارزهای خارجی نسبتاً با ثبات باقی می‌ماند.


⭕️بعنوان مثال اقتصاد یونان در دوران اشغال توسط کشورهای محور در جنگ جهانی دوم آسیب زیادی دید. پیش از بهار 1941 تحت تأثیر چندین حمله قرار گرفت، تأثیر چندین حمله را در اواخر سال 1940 احساس کرده بود. اشغالگران مواد خام، دام و غذا را بردند و دولت دست نشانده مجبور شد هزینه های اشغال را به دوش بکشد. کاهش تولیدات کشاورزی منجر به کمبود شدید مواد غذایی در شهرهای اصلی و دوره ای به نام قحطی بزرگ شد. کاهش جمع آوری مالیات به افزایش تورم کمک کرد که در نوامبر 1944 به اوج 13800 درصد در ماه رسید. اگرچه افزایش قیمت‌ها به شدت مجارستان یا آلمان پس از جنگ نبود، ولی تلاش‌های ثبات یونان برای مدت طولانی‌تری ادامه یافت. پس از آزادی در اکتبر 1944، دولت سه تلاش در طول هجده ماه قبل از رسیدن به ثبات از طریق اصلاحات مالی انجام داد. وام و ارز جدید.

⭕️به هرحال دلایل وقوع ابرتورم در کشورهای مختلف متفاوت بوده است و لذا راهکارهای بکار رفته هم متفاوت بوده است، هرچند مشترکاتی هم داشته اند.
ابر تورم معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:

1. افزایش شدید عرضه پول: زمانی که دولت‌ها برای تأمین هزینه‌های خود به چاپ پول روی می‌آورند، ممکن است عرضه پول به‌طور ناگهانی افزایش یابد و این باعث کاهش ارزش پول و افزایش قیمت‌ها می‌شود.

2. کاهش تولید و عرضه کالاها: در مواقعی که تولید کالاها کاهش یابد یا عرضه آن‌ها با مشکلاتی مواجه شود، قیمت‌ها به سرعت افزایش می‌یابند.

3. بی‌اعتمادی عمومی: زمانی که مردم نسبت به ارزش پول خود بی‌اعتماد شوند، ممکن است به سرعت به خرید کالاها و تبدیل پول به دارایی‌های دیگر روی آورند که این نیز به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند.
⭕️میزان ابرتورم در کشورهایی بعنوان مثال بشرح زیر است:
مجارستان 1946، تورم روزانه 207 درصد و هر پانزده ساعت قیمتها دوبرابر می شد. زیمبابوه 2008، تورم روزانه 98 درصد و هر بیست و پنج ساعت قیمتها دو برابر می شد. یوگسلاوی 1994، نرخ تورم روزانه 65 درصد و قیمتها هر سی و چهار ساعت دوبرابر می شد. آلمان 1923، نرخ تورم روزانه 21 درصد و قیمتها هر سه و روز هفده ساعت دوبرابر می شد. یونان 1944، نرخ تورم روزانه 18 درصد و قیمتها هر چهار روز و شش ساعت دو برابر می شد.


لینک مطلب در روزنامه تعادل

🌐 کانال دکتر منجذب

🔴 نقش انتظارات بر اقتصاد و بازار ارز ایران
🔴دکتر محمدرضا منجذب

🔷 بحث انتظارات توسط اقتصاددان معروف کینز وارد مطالعات اقتصادی شد. سپس توسط فریدمن وارد تحلیل های کلان شد. رابرت لوکاس بصورت دقیق تری مدل سازی کرد. فارغ از نوع شکل گیری انتظارات (تطبیقی یا عقلایی) اکنون تاثیر آن بر پارامترهای اقتصادی واضح است. انتظارات پیش بینی آینده از اقتصاد است که در ذهن آهاد مردم اعم از مصرف کنندگان، تولیدکنندگان، سیاستگذار و ... شکل می گیرد.
نقش انتظارات در بازار ارز ایران به‌ویژه در شرایط اقتصادی متغیر و ناپایدار بسیار حائز اهمیت است. انتظارات می‌توانند تأثیرات زیادی بر رفتار معامله‌گران و سرمایه‌گذاران داشته باشند و در نتیجه بر نرخ ارز تأثیر بگذارند. در زیر به چند نکته کلیدی در این زمینه اشاره می‌شود:

🔷 اول: انتظارات تورمی، اگر مردم انتظار داشته باشند که تورم در آینده افزایش یابد، ممکن است به خرید ارزهای خارجی و کالاهای با نقدشوندگی بالا (شبه پول) روی آورند تا ارزش دارایی‌های خود را حفظ کنند. این امر می‌تواند باعث افزایش تقاضا برای ارز و در نتیجه افزایش نرخ آن شود.

🔷 دوم: پیش‌بینی‌های سیاسی، تحولات سیاسی، مانند انتخابات، مذاکرات هسته‌ای یا تغییرات در سیاست‌های اقتصادی، می‌توانند انتظارات بازار را تحت تأثیر قرار دهند. مثلاً اگر امید به توافق‌های بین‌المللی افزایش یابد، ممکن است انتظارات نسبت به کاهش نرخ ارز تقویت شود و بالعکس.

🔷 سوم، دولت و سیاست‌های ارزی: تصمیمات دولت و بانک مرکزی در مورد نرخ ارز، کنترل بازار و سیاست‌های ارزی می‌تواند انتظارات را شکل دهد. به عنوان مثال، اگر دولت تصمیم به تثبیت نرخ ارز بگیرد، ممکن است انتظارات نسبت به نوسانات آن کاهشی باشد.

🔷 چهارم، اطلاعات و شایعات: اخبار و شایعات نیز می‌توانند تأثیر زیادی بر انتظارات بازار داشته باشند. اطلاعات نادرست یا شایعات می‌توانند منجر به نوسانات شدید در قیمت‌ها شوند. انتظارات مثبت یا منفی نسبت به آینده اقتصادی کشور می‌تواند منجر به نوسانات شدید در نرخ ارز شود.

🔷 پنجم، عوامل جهانی: تغییرات در بازارهای جهانی، مانند قیمت نفت یا تغییرات اقتصادی در کشورهای دیگر، نیز می‌تواند بر انتظارات بازار ارز ایران تأثیر بگذارد.

🔴 در نهایت، مدیریت انتظارات یکی از چالش‌های بزرگ برای سیاست‌گذاران اقتصادی است، زیرا نوسانات ناشی از انتظارات می‌تواند به سرعت بر بازار ارز تأثیر بگذارد و منجر به عدم ثبات اقتصادی شود. گفتار درمانی با پشتوانه عملی نیز یکی از راههای مدیریت انتظارات است، بشرطی که اعنبار اجتماعی سیاستگذار دچار خدشه نشده باشد.

لینک مطلب در روزنامه تعادل
🌐 کانال دکتر منجذب

🔵 پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره وُفور نعمت در زمان ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود: تَتَنَعَّمُ أُمَّتِی فِی زَمَنِ الْمَهْدِیِّ عجل الله تعالی فرجه الشریف نِعْمَهً لَمْ یَتَنَعَّمُوا مِثْلَهَا قَطُّ الْبِرُّ وَ الْفَاجِرُ . امّت من در زمان ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از نعمت های بسیاری برخوردار خواهند شد، هم انسان های نیکو کار و هم افراد بدکردار. (بحار، ج 51، ص97)


🔵 در کلام دیگر رسول خدا صلی الله علیه و آله در بیان رفاه اجتماعی در زمان حکومت فرزندش امام مهدی صلی الله علیه و آله می فرماید: «یَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ یَفِیضُ الْمَالُ فَیْضاً . او زمین را سرشار از عدل می کند و مال فراوانی به مردم می بخشد. (بحار الانوار، ج51، ص96)


🔵از فصل چهارم کتاب اقتصاد آخرالزمان
🔵 خدایا آن روز را امروز برسان (آمین)

🌐 کانال دکتر منجذب

🔴 سیاست نفتی آمریکا

🔴 دکتر محمدرضا منجذب
🔹 بعد از تشکیل اوپک و سیاست کنترل قیمت، دنیای غرب و آمریکا دچار شوک های نفتی مختلفی شدند. در دوره اوباما سیاست نفتی آمریکا بسمت گسترش تولید نفت در آمریکا چرخش یافت. این سیاست در دوره ترامپ دنبال شد. نمودار نشان میدهد که از سال 2017 آمریکا از واردکننده نفت به صادرکننده تبدیل شده است. به همین دلیل قیمت نفت در یک محدوده ای معین قرار گرفته است. اکنون آمریکا بعنوان یک بازیگر اصلی در بازار نفت تعیین کننده است (نمودار را ببینید). 🔹همچنین بر مبنای پیش بینی ها طی دهه آینده سوختهای جایگزین اقتصادی می شوند و لذا استفاده از نفت مقرون بصرفه نیست، و لذا آمریکا تولید و مصرفش از ذخایرش را افزایش داده است. 🔹از سال 2010، ایالات متحده بیش از واردات خود، فرآورده های نفتی تصفیه شده، از جمله نفت کوره تقطیر شده، مایعات گاز هیدروکربنی و بنزین موتور را صادر کرده است. صادرات خالص فرآورده های نفتی پالایش شده در سال 2020 به 3.3 میلیون بشکه در روز افزایش یافت و در سال 2021 تقریباً ثابت ماند.
🔹 اکنون با ورود مجدد ترامپ این سیاست با شدت بیشتری دنبال خواهد شد. اجرای سیاست حداکثر فشار تحریمی نفتی بر ایران غیر از دنبال کردن اهدافی دیگر، کاهش صادرات نفت ایران به چین و هند را بدنبال دارد. سپس آمریکا صادرات جبرانی نفت خود به این دو کشور را دنبال خواهد کرد. (اینجا را ببینید)
لینک مطلب در روزنامه تعادل
🌐 کانال دکتر منجذب

‍ ‍ 🔴 شفافیت اقتصادی و فساد
🔴 گردآوری دکتر محمدرضا منجذب

🔻شفافیت اقتصادی به معنای دسترسی و وضوح اطلاعات اقتصادی است که به تصمیم‌گیری بهتر و کارآمدتر در سطح فردی، شرکتی و دولتی کمک می‌کند. این مفهوم شامل دسترسی به اطلاعات درباره سیاست‌های اقتصادی، وضعیت مالی، عملکرد بازارها و سایر داده‌های مرتبط با اقتصاد است.
🔻 اهمیت شفافیت اقتصادی:
افزایش اعتماد: شفافیت می‌تواند اعتماد عمومی را به نهادهای دولتی و خصوصی افزایش دهد.
کاهش فساد: با دسترسی به اطلاعات، احتمال فساد و سوءاستفاده کاهش می‌یابد.
تصمیم‌گیری بهتر: اطلاعات شفاف به سرمایه‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری داشته باشند.
پیش‌بینی‌پذیری: شفافیت می‌تواند به پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد کمک کند و نوسانات را کاهش دهد.
🔻 روش‌های اندازه‌گیری شفافیت اقتصادی:
شاخص‌های شفافیت: برخی سازمان‌ها شاخص‌هایی برای اندازه‌گیری شفافیت اقتصادی ایجاد کرده‌اند، مانند شاخص شفافیت اقتصادی (Economic Transparency Index) یا شاخص فساد (Corruption Perceptions Index).
مجموعه ای شامل:
دسترسی به اطلاعات: بررسی میزان دسترسی عمومی به اطلاعات مالی، گزارش‌های اقتصادی و داده‌های مربوط به سیاست‌ها و برنامه‌های دولت.
تحلیل داده‌ها: ارزیابی کیفیت و دقت اطلاعات منتشر شده، از جمله بررسی اینکه آیا اطلاعات به موقع و قابل اعتماد هستند یا خیر.
نظرسنجی‌ها: انجام نظرسنجی‌ها از کسب‌وکارها و شهروندان برای سنجش احساسات و تجربیات آنها در مورد شفافیت اطلاعات اقتصادی.
مقایسه بین‌المللی: مقایسه وضعیت شفافیت اقتصادی یک کشور با کشورهای دیگر برای ارزیابی نسبی آن.

🔻 شفافیت اقتصادی یکی از عوامل کلیدی برای توسعه پایدار و رشد اقتصادی است و می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی بر روی عملکرد اقتصاد داشته باشد.


🔻 درجه شفافیت اقتصادی در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر، به ویژه کشورهای توسعه‌یافته، پایین‌تر است. این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور می‌شود.

🔻 برخی از نکات کلیدی در مورد شفافیت اقتصادی در ایران:

شاخص فساد: بر اساس شاخص فساد سازمان شفافیت بین‌الملل (Corruption Perceptions Index)، ایران معمولاً در رده‌های پایین‌تری قرار دارد و این نشان‌دهنده وجود فساد گسترده و عدم شفافیت در نهادهای دولتی است. در سال 2024 اما رتبه ایران با امتیاز 23، به جایگاه ضعیف‌تر 151 نزول کرد. شایان توجه است که میانگین جهانی امتیاز فساد 43 می‌باشد و ایران فاصله بسیار زیادی با کشور امارات در خاورمیانه دارد که در رتبه‌های بالای جهانی جای گرفته‌ است. ایران حتی از عراق پایین تر است. (اینجا را ببینید)
دسترسی به اطلاعات: در ایران، دسترسی به اطلاعات مالی و اقتصادی برای عموم مردم و حتی برای بخش خصوصی محدود است. این موضوع می‌تواند به عدم شفافیت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی منجر شود.
گزارش‌دهی مالی: بسیاری از شرکت‌ها و نهادها در ایران به طور کامل گزارش‌های مالی خود را منتشر نمی‌کنند، که این امر نیز بر شفافیت تأثیر منفی می‌گذارد.
نظارت و حسابرسی: ضعف در نهادهای نظارتی و حسابرسی نیز به عدم شفافیت کمک می‌کند. نهادهایی که باید بر عملکرد اقتصادی نظارت کنند، ممکن است تحت تأثیر عوامل سیاسی قرار گیرند.
مقایسه با کشورهای دیگر: در مقایسه با کشورهای همسایه و حتی برخی کشورهای در حال توسعه، ایران معمولاً وضعیت بهتری از نظر شفافیت اقتصادی ندارد. بسیاری از کشورهای منطقه تلاش کرده‌اند تا با اصلاحات اقتصادی و افزایش شفافیت، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کنند.
نتیجه‌گیری:
🔻 به طور کلی، شفافیت اقتصادی در ایران نیاز به بهبود جدی دارد. افزایش شفافیت می‌تواند به کاهش فساد، افزایش اعتماد عمومی و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی کمک کند. برای بهبود وضعیت، نیاز به اصلاحات ساختاری و قانونی وجود دارد که به تقویت نهادهای نظارتی و افزایش دسترسی به اطلاعات منجر شود.
لینک مطلب در روزنامه تعادل
♦️ https://www.tgoop.com/drmonjazeb

🔷 مباحثی متنوع در رشد و توسعه اقتصادی
🔷 دکتر محمدرضا منجدب

طی دوره ای مطالبی در خصوص رشد و توسعه اقتصادی به قلم، تحلیل و نوشتار در آوردم. این مطالب را به شرح زیر جمع آوری و تقدیم می کنم:


❄️ معمای توسعه نیافتگی ایران ❄️ الزامات توسعه اقتصادی ایران ❄️ فرایند تعییر درآمد سرانه ایران، امارات و عربستان 1800 الی 2020
❄️ چرا بهره وری در دوران پساظهور در حد کامل است؟
❄️ کاهش شکاف (احساس) خوشبختی یکی از اهداف توسعه
❄️ تشابه و تفاوت توسعه کره و تایوان
❄️ بررسی وضعیت رشد و توسعه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا
❄️ توسعه اقتصادی و معیارهای آن
❄️ دلایل افت درآمدسرانه ایرانیان
❄️ درس هایی از ببرهای آسیایی، رشد و توسعه
❄️ نقش نهادها در توسعه اقتصادی
❄️ نقش توسعه یافتگی بر ورزش (فوتبال)
❄️ اقتصاد آخرالزمان
❄️ مسیر دستیابی به توسعه
❄️ مکانیسم محاسبه خط فقر مطلق
❄️ تحولات شاخص توسعه انسانی ایران
❄️ دوران شیرین می آید
❄️ شاخص توزیع درآمد و درجه توسعه یافتگی
❄️ فرصت‌های ازدست‌رفته
❄️ رانت و انواع آن
🔻 تحلیل فیلم فورد در برابر فراری (برنده اسکار 2020) یا نقش مدیریت کارآفرین در فرآیند توسعه
🔻 عوامل تعیین کننده دولت توسعه ای در برابر دولت غارتگر
🔻 المپیک و توسعه یافتگی
🔻 تعامل بین المللی رمز توسعه
🔻 نابرابری در اقتصاد
🔻 ضرورت بهره مندي از يك الگوي توسعه
🔻 تفاوت بودجه توسعه ای با بودجه پوپولیستی
🔻 نهادسازی ضعیف سیاسی و فرایند توسعه 🔻 ابزارهای یکبار مصرف اقتصاد ایران
🔻 نزول ایران در شاخص‌های توسعه 🔻 بیماری هلندی 🔻 چرا نمی توانیم سرمایه گذاری و توسعه داشته باشیم؟ 🔻 سیاست جمعیتی نداریم 🔻 آرزوهای اقتصادی...

🌐 کانال دکتر منجذب

💠 پروفسور «گریگوری منکیو» (از دانشگاه هاروارد) اقتصاددانان را به دو گروه تقسیم کرده است:

گروه اول، «اقتصاددان‌های مهندس» هستند و گروه دوم، «اقتصاددان‌های دانشمند». اقتصاددان‌های مهندس عموما افرادی هستند که می‌توانند با سیاستمداران و تصمیم‌گیران همکاری کنند و به آنها راه درست را نشان دهند و اقتصاددانان دانشمند کسانی هستند که در دانشگاه، تئوری‌های اقتصاد را بسط می‌دهند.



♦️https://www.tgoop.com/drmonjazeb

‍ 🔴 محتوای جلسه اساتید اقتصاد با وزیر محترم علوم
🔴 دکتر محمدرضا منجذب

🔵در انتهای هفته کاری سال گذشته جلسه مشورتی وزیر علوم با اساتید اقتصاد در خصوص اقتصاد آموزش عالی و درآمدزایی دانشگاه ها تشکیل گردید. سوای برونداد آتی چنین جلساتی، فی نفسه تشکیل آن مثبت تلقی می شود. 🔵 اهم موارد ذکر شده توسط اساتید به شرح زیر است:
🔻 ایجاد و تقویت رشته های تقاضا محور و تربیت فارغ التحصیل نوآور و آشنا با صنعت و با کسب و کارهای جدید
🔻 لینک دانشگاهها با صنعت در مسیر آشنایی بیشتر از تقاضای صنعت در مسیر تدوین سیلابس به روز و کارآ تقویت گردد
🔻 ارایه آموزش تخصصی به شرکتها در تعامل با آنها و تدوین پکیج مورد نیاز آنان همراه با تفاهم نامه و اجرای آن. در این مسیر است که تربیت نیروی انسانی مورد نیاز اتفاق می افتد
🔻 استراتژی اصلاح ساختاری و تجمیع مراکز آموزشی در مسیر بهینه سازی درآمدی و هزینه ای
🔻 استقلال مالی، علمی، اداری، ... دانشگاهها
🔻 باز گذاشتن دست دانشگاهها در تدوین رشته های به روز و مورد نیاز جامعه و صنعت و حذف موانعی که این فرآیند را طولانی و ناکارآمد می کند
🔻 آزادسازی تدوین سیلابس و رشته از انحصار وزارت علوم، بشرط تامین مالی آن توسط دانشگاه در طول زمان و طی برنامه
🔻 تشکیل کارگروه دایمی در وزارت علوم متشکل از اساتید مرتبط
🔵 در انتها وزیر محترم علوم ضمن تایید و تاکید بر پیشنهادات نکات زیر را بعنوان جمع بندی مطرح کرد:
🔻 آمایش دانشگاهها ضروری است
🔻 دانشگاه باید حل مساله کند
🔻 آموزش عالی از نیروی با استعداد برخوردار است ولی بودجه ضعیفی دارد
🔻 سهم ما از GDP باید محقق شود (حداقل دو درصد)
🔻 اتکای بودجه ای آموزش عالی از بودجه دولت با توانمندی سازی و درآمدزایی دانشگاهها امکان پذیر شود

🌐 کانال دکتر منجذب

‍ 🛑 نزول ایران در شاخص‌های توسعه/محمدرضا منجذب و ساینا باطبی

از توسعه تعاریف متعددی ارائه شده است. شاخص‌های توسعه مظاهر مختلفی از جمله سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را در بر می‌گیرد که به هم مرتبط هستند و برای مثال با بررسی کشورهای توسعه یافته به این نتیجه می‌رسیم که معمولا ابتدا به توسعه‌ی اقتصادی و سپس سیاسی رسیده اند و کشورهای توسعه یافته در راستای تحقق تمام این ابعاد توسعه، برنامه ریزی و فعالیت کرده اند.

عموما وقتی صحبت از توسعه یافتگی می‌شود، شهروندان میزان آن را با میزان رضایتمندی خود از زندگی می‌سنجند که این رضایتمندی از زندگی می‌تواند از فاکتورهایی از جمله میزان سلامت، بهداشت، آموزش، شرایط اقتصادی و... سرچشمه بگیرد که با بررسی آمار و ارقام مرتبط به عنوان شاخص اندازه گیری توسعه و استفاده از شاخص‌های ترکیبی مانند توسعه انسانی می‌توانیم این تغییرات کیفی در خواسته‌های اقتصادی، نوع تولید، انگیزه‌ها و سازمان تولید را بررسی و مقایسه کنیم.

بر اساس گزارش جهانی شادی سال ۲۰۲۵ که کشورها را از نظر درک شهروندانش از میزان شاد بودن بررسی می‌کند، ایران از بین ۱۵۶ کشور مورد بررسی، رتبه‌ی ۹۹م جدول را دارا می‌باشد که این کمبود شادی در جامعه می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری، رفاه در جامعه و رشد اقتصادی و به سبب آن، توسعه‌ی اقتصادی شود.

شاخص توسعه‌ی انسانی (HDI) که یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ترکیبی برای سنجش میزان توسعه تحقق‌یافته در یک کشور است، میانگین وزنی سه معیار توان برخورداری از عمر طولانی توأم با سلامت ، توان معرفت اندوزی و کسب علم، و توان دسترسی به منابع و امکانات لازم برای برخورداری از یک سطح زندگی مناسب را به ما نشان می‌دهد و هرچه به عدد یک نزدیک‌تر باشد، از مطلوبیت بیشتری برخوردار است که ایران با نمره‌ی ۰.۷۸ رتبه‌ی ۷۸ را از ۱۹۳ کشوری که آمارشان در سال ۲۰۲۲ موجود بوده، کسب کرده است.
با توجه به این که شاخص توسعه انسانی ایران در تمامی سال‌ها از میانگین جهانی بالاتر بوده است، طبق دسته بندی سایت UNDP کشوری با توسعه انسانی بالا شناخته می‌شود. اما با کاهش این شاخص در سال‌های اخیر ایران و رشد توسعه جهانی، شاهد همگرایی نمودار HDI ایران و نمودار جهانی این شاخص و نزول ایران در شاخص توسعه انسانی هستیم.
با مقایسه HDI ایران با کشورهایی با شاخص توسعه انسانی مشابه، می‌توان به این نتیجه رسید که ایران در زیرشاخص امید به زندگی و متوسط سال‌های تحصیل عملکرد بهتری نسبت به عملکرد اقتصادی و درآمد ناخالص سرانه دارد.

با وجود تصویب برنامه‌های توسعه پنج ساله توسط مجلس شورای اسلامی و به اجرا در آمدن آنها از سال ۱۳۶۸ که در هر دوره کنترل نقدینگی و تورم را از مهم‌ترین سیاست‌های خود قرار می‌دهد، اما آمارها نشان می‌دهد که این برنامه‌ها از عملکرد پایداری برخوردار نبودند و به جز برنامه‌های سوم توسعه که متوسط رشد سالانه تورم در آن ۱۵.۹ درصد هدف گذاری شده بود و عملکردی ۱۴.۱ درصدی داشت، اهداف برنامه‌های توسعه‌ی دیگر محقق نشده است و تورم افسارگسیخته‌ی کشور در سال ۲۰۲۳ با ۴۴.۶ درصد، (درحالی که میانگین جهانی تورم در این سال ۵.۶ درصد بوده است) ایران را پنجمین کشور با بیشترین تورم قرار داده است.

رشد اقتصادی ۸ درصدی یکی از اهداف کمی برنامه‌های پنجم و ششم اقتصادی بوده است که در هیچ یک از سال‌های این دو برنامه (به جز سال ۱۳۹۵ و به دلیل رشد قابل توجه صادرات نفت) محقق نشده است و حتی متوسط رشد اقتصادی ایران طی سال‌های برنامه ششم، منفی ۰.۵ درصد بوده است.
سطح درآمد سرانه کشور برای سال ۲۰۲۱ به میزان تنها ۳.۴ درصد بالاتر از سال ۱۹۷۹ شده است. به عبارتی در طول ۴۲ سال تولید سرانه کشور تنها ۳.۴ درصد رشد داشته که به معنای متوسط رشد سالانه ۰.۰۸ درصدی می‌شود. در حالی که در اکثر برنامه‌های توسعه رشد اقتصادی ۸ درصدی هدف گذاری شده، اما در واقعیت تنها یک صدم از هدف گذاری ۸ درصدی سالانه تحقق یافته است. البته از سال ۱۹۹۴ روند رو به رشدی برای درآمد سرانه آغاز می‌شود که متاسفانه با شروع  تحریم‌ها از سال ۲۰۱۱ روند نزولی آغاز می‌شود. هرچند در دوره مذاکرات قبل و دوره خود برجام رشد اقتصادی تا حدودی مثبت می‌شود اما دوباره با خروج آمریکا از برجام و شروع تحریم‌ها روند نزولی درآمد سرانه مجدد آغاز می‌شود.

با توجه به این که لازمه‌ی دستیابی به توسعه‌ی اقتصادی، رشد اقتصادی است و در سال‌های اخیر، کشور به دلایل مختلفی از جمله رشد منفی بهره‌وری، رشد منفی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، رشد ناکافی اشتغال کل، از این مسیر رشد اقتصادی فاصله گرفته و دستیابی به توسعه و محقق شدن هدف گذاری‌های توسعه‌ای را با مشکل جدی مواجه کرده است، نیازمند برنامه‌های توسعه‌ی فراگیر، دارای قابلیت اجرایی و ساز و کار خوداصلاحی، مشارکتی، منسجم و آینده نگر و مهمتر از همه تعامل بین الملی مناسب است. https://www.tgoop.com/drmonjazeb

🟣 نقش انتظارات بر نرخ ارز
🟣 دکتر محمدرضا منجذب

اکنون می دانیم انتظارات بر اکثر پارامترهای اقتصاد کلان تاثیر دارد. منتها کشش پذیری متغیرها از انتظارات متفاوت است. منظور از کشش متفاوت تاثیرات با شدت بیشتر و یا کمتر انتظارات بر متغیر است. نرخ ارز با حساسیت بالایی از انتظارات تاثیر می پذیرد. نمودار اول دوران افزایش تنش بین ایران و آمریکا را با انتخاب ترامپ نشان می دهد که انتظارات را تشدید کرد و نرخ ارز افزایش یافت. در نمودار دوم اعلام تعرفه آمریکا بر چین را نشان می دهد که چگونه تشدید انتظارات، ارزش پول چین در برابر دلار را بشدت کاهش میدهد. در اصل تغییر در انتظارات آثار واقعی تعرفه در آینده را پیش خور کرده است. چرا که بعد از تعرفه قرار است با گرانی کالای چینی در آمریکا تقاضای آن کاهش یابد و با افت تولید چین ارزش پولش در برابر دلار کاهش یابد (بصورت حقیقی). و این انتظار از هماکنون پیش خور شده است. در مورد ایران هم قرار است مذاکراتی صورت گیرد و با انتظاری مثبت نرخ ارز داخلی کاهش یافته است. www.tgoop.com/drmonjazeb

نظریه بازی‌ها و پیش­ بینی نتیجه جنگ تعرفه ­ها / منجذب و بخشنده

🔴 مقدمه:
نظریه بازی‌ها ابزاری جامع برای پیش بینی رفتار استراتژیک در شرایطی است که منافع بازیگران به‌صورت متقابل به تصمیمات یکدیگر وابسته است. در این نوشتار به کمک نظریه بازی‌ها به پیش­‌بینی نتیجه جنگ تعرفه­‌ها مبادرت شود.

🔵 زمینه و اهداف اقتصادی:
در آوریل ۲۰۲۵، دونالد ترامپ با اعمال تعرفه‌های وارداتی، اهدافی همچون احیای تولید داخلی، کاهش کسری تجاری و افزایش درآمد دولت را دنبال می‌کند. زمینه این سیاست، کسری تراز تجاری تقریبا ۱۲۰۰ میلیارد دلاری آمریکا و افزایش بدهی‌های دولتی ناشی از کاهش مالیات‌ها و افزایش هزینه‌های نظامی است.

🔴 پیش­‌بینی رفتار استراتژیک از منظر نظریه بازی‌ها:
با توجه به شخصیت دونالد ترامپ و مواضع رسانه‌ای وی، از مدل بازی ترسو ها (Chicken Game) که بازی رقابتی با ریسک بالا محسوب می شود، در این نوشتار استفاده شده است. حریف آمریکا نیز چین، به عنوان نزدیک‌ترین رقیب اقتصادی و با بیشترین سهم در کسری تراز تجاری آمریکا به معادل تقریبا ۳۰۰ میلیارد دلار است.
این مدل بازی، مانند راندن دو راننده از روبرو و با سرعت زیاد به سمت یکدیگر است، که چهار حالت می­تواند اتفاق بیفتد:

🔻حالت اول: هیچ‌یک از دو حریف منحرف نمی‌شوند و تصادف آنها بدترین حالت ممکن است.

🔻حالت دوم: هر دو حریف منحرف می شوند و هر دو نجات پیدا می کنند اما رقابت برنده ندارد.

🔻حالت سوم: یکی منحرف می شود و برنده این دوئل، طرف دیگر است.

🔻حالت چهارم: مانند حالت سوم، ولی جای برنده و بازنده عوض می­شود.

🔴 صحنه بازی:
ترامپ به عنوان شروع کننده بازی، گام به گام تعرفه ها را بالا می برد و چین نیز به تلافی، تعرفه ها را افزایش می­دهد و به ۸۴ درصد می رساند. آمریکا نیز با اعلام تعرفه ۱۰۴ درصدی و حتی در برخی بخش ها ۱۲۵ و ۱۴۵ درصدی، پای خود را بر پدال گاز می فشارد. چین نیز در عین تهدید، برای مذاکره اعلام آمادگی می کند.

سایر بازیگران:
🔻بازیگر مهم دیگر این بازی اتحادیه اروپا است که علاوه بر تعاملات اقتصادی، دارای اتحادهای نظامی و امنیتی ریشه داری با آمریکا است.

🔻ژاپن بازیگر بعدی است که نخست وزیر آن به دنبال دیدار با ترامپ و توافق درباره تعرفه­‌ها است.

🔻کره جنوبی نیز با سرمایه گذاری جدید در آمریکا، خود را در کنار آمریکا قرار می­دهد.

🔻عربستان بزرگترین بازیگر بازار انرژی است که ترامپ برایش برنامه­‌ها دارد.

🔻روسیه دیگر بازیگر بزرگ بازار انرژی که شریک استراتژیک چین است و ضمنا نمی­خواهد آمریکای دوره ریاست جمهوری ترامپ را از دست دهد.

🔵 تعلیق ۹۰ روزه:
تعلیق ۹۰ روزه که از سوی آمریکا اعلام شد، دارای دو وجه است. وجه اول آشفتگی اقتصاد جهانی و نتیجتاً عقب نشینی ترامپ. وجه دوم فرصت مذاکرات گسترده برای آرایش جدید اقتصادی.

🔴 سناریوهای محتمل بر اساس بازی ترسو ها:

🔻حالت اول: تشدید جنگ تجاری
دو طرف با افزایش تعرفه‌ها وارد یک چرخه تنش تجاری می‌شوند. پیامدهای احتمالی شامل کاهش تجارت جهانی به میزان ۱۵-۲۰٪، افزایش میانگین قیمت کالاها تا ۱۲٪ و کاهش رشد اقتصادی جهانی از حدود ۳.۰٪ به کمتر از ۲.۵٪ است؛ که می تواند موجب رکود اقتصادی شود.

🔻حالت دوم: توافق آمریکا و چین
دو طرف وارد مذاکره می­شوند و تعرفه­ های اعلام شده را مدیریت می­کنند و در سطحی پایین­تر به توافق می­رسند. نتیجتاً کسری تجاری آمریکا می‌تواند بین ۱۰-۱۵٪ کاهش یافته و نرخ رشد اقتصادی حدود ۲.۸-۳.۰٪ حفظ شود.

🔻حالت سوم: ائتلاف‌های جدید به رهبری آمریکا
در این سناریو، ائتلاف­‌های بازیگران اصلی به رهبری آمریکا، موجب شکست چین در تجارت جهانی می شود و نتیجه این ائتلاف تثبیت نرخ رشد اقتصادی جهانی با حداقل ۳.۰٪ را به همراه خواهد داشت؛ ضمن آنکه نااطمینانی‌های اقتصادی به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

🔻 حالت چهارم: ائتلاف‌های جدید به رهبری چین
این سناریو، عکس سناریوی سوم است و چین به عنوان برنده این رقابت به جایگاه اول اقتصاد جهانی می رسد و تثبیت نرخ رشد اقتصادی جهانی با حداقل ۳.۰٪ را به همراه خواهد داشت.

🔵 نتیجه‌گیری:
جنگ تعرفه‌ها میان آمریکا و چین را می‌توان با مدل بازی ترسو ها تحلیل کرد؛ مدلی که در آن پافشاری بیش از حد، می‌تواند به زیان هر دو طرف منجر شود. محتمل‌ترین سناریو، عقب‌نشینی نسبی و ورود به مذاکرات است، چرا که هم هزینه‌های اقتصادی جنگ تجاری بالاست و هم بازیگران ثالث تمایل به ثبات دارند. در نتیجه، توافق نسبی با کاهش کسری تجاری آمریکا و حفظ رشد اقتصادی محتمل‌تر از جنگ تجاری تمام‌عیار است.
البته در صورت تشکیل ائتلاف بین کشور ها (آمریکا با بقیه کشور ها علیه چین و یا برعکس) هم باتوجه به نکاتی که بیان شد بنظر میرسد آمریکا دست بالا را خواهد داشت.

🔵 https://www.tgoop.com/drmonjazeb

‍🟢 بیماری هلندی
🟢 دکتر محمدرضا منجذب

بیماری هلندی (Dutch Disease) به وضعیتی اقتصادی اطلاق می‌شود که در آن افزایش درآمدهای ناشی از صادرات منابع طبیعی (مانند نفت، گاز و معادن) منجر به کاهش رقابت‌پذیری سایر بخش‌های اقتصادی، به ویژه صنعت و کشاورزی، می‌شود. این مفهوم اولین بار در دهه ۱۹۶۰ و پس از کشف گاز طبیعی در هلند مطرح شد. ایران به دلیل وابستگی بالای خود به درآمدهای نفتی، در معرض این بیماری قرار گرفته است.

دلایل اصلی بروز بیماری هلندی در ایران عبارتند از:
1. وابستگی به نفت: ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان است و بخش عمده‌ای از درآمدهای دولت از طریق صادرات نفت تأمین می‌شود. این وابستگی باعث می‌شود که سایر بخش‌های اقتصادی کمتر توسعه یابند.
2. نوسانات قیمت نفت: تغییرات قیمت جهانی نفت تأثیر زیادی بر اقتصاد ایران دارد. در زمان افزایش قیمت نفت، ارزش پول ملی بالا می‌رود و این امر می‌تواند به کاهش صادرات غیرنفتی منجر شود.
3. عدم تنوع اقتصادی: اقتصاد ایران به شدت وابسته به بخش نفت و گاز است و سایر بخش‌ها مانند صنعت و کشاورزی به اندازه کافی توسعه نیافته‌اند.
4. مدیریت ناکارآمد: سیاست‌های اقتصادی و مدیریتی ناکارآمد نیز می‌تواند به تشدید بیماری هلندی کمک کند. عدم برنامه‌ریزی مناسب برای سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها و توجه نکردن به توسعه پایدار می‌تواند به بروز این مشکل منجر شود.
5. تحریم‌ها: تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران نیز تأثیر منفی بر توسعه سایر بخش‌های اقتصادی داشته و باعث شده که وابستگی به نفت بیشتر شود.
6. نوسانات اقتصادی: وابستگی به یک منبع درآمد واحد (مانند نفت) می‌تواند باعث آسیب‌پذیری در برابر نوسانات قیمت جهانی آن منبع شود. این نوسانات ممکن است تأثیرات منفی بر روی کل اقتصاد داشته باشد.
7. کاهش سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها: با تمرکز بر استخراج و صادرات منابع طبیعی، سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌های اقتصادی کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند منجر به رکود در صنایع دیگر شود.
8. تقویت ارز ملی: افزایش درآمدهای ارزی معمولاً منجر به تقویت ارز ملی می‌شود. این امر باعث می‌شود که کالاهای صادراتی سایر بخش‌ها (مانند صنعت و کشاورزی) گران‌تر شوند و در نتیجه رقابت‌پذیری آن‌ها کاهش یابد.
در مجموع، بیماری هلندی در ایران نتیجه ترکیبی از وابستگی به منابع طبیعی، نوسانات بازار جهانی، عدم تنوع اقتصادی و مدیریت ناکارآمد است. بدلیل وابستگی به نفت اقتصاد ملی دچار نفرین نفت شده و علیرغم 1600 میلیارد دلار درآمد نفتی ایران فرایند توسعه اقتصادی را طی نکرده است.

لینک مطلب در روزنامه تعادل
🌐 کانال دکتر منجذب

🔴 اقتصاد شرطی و نقش پر رنگ انتظارات 🔴 دکتر محمدرضا منجذب

🔸اقتصاد ایران تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که می‌توان آن را "شرطی" توصیف کرد. .

🔸 تاثیر اخبار خوب و بد که بر انتظارات تاثیر می‌گذارد از جمله مباحثی است که بازارهای مختلفی ازجمله بورس و ارز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته بحث انتظارات و تاثیر آن بر متغیرهای اقتصادی در همه اقتصادها کم و بیش مطرح است. مثلا روابط سیاسی و اقتصادی بین چین و امریکا و تاثیرات این اخبار مثبت یا منفی بر بازارهای داخلی و جهانی را تجربه کرده‌ایم. از سوی دیگر روند کلی تحریم‌ها و اخبار مرتبط با مذ‌اکرات هم بازارهای کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. امروزه و در سال‌های اخیر نقش انتظارات در اقتصاد کلان و بازارهای خرد را در اقتصاد ایران تجربه کرده‌ایم. از خروج امریکا از برجام و نقش انتظارات و تاثیر آن بر بازار ارز به ویژه و سایر بازارها می‌توان به عنوان پاشنه آشیل تحولات اقتصاد ایران طی چند سال اخیر نام برد که تورم بالایی را به اقتصاد ایران تحمیل کرد. این شرایط شامل موارد زیر است:

1. تحریم‌ها: تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی، به ویژه از سوی ایالات متحده، تأثیر زیادی بر اقتصاد ایران داشته و باعث کاهش صادرات نفت و محدودیت‌های تجاری شده است.

2. نوسانات ارزی: تغییرات شدید در نرخ ارز و نوسانات بازار ارز، باعث عدم ثبات اقتصادی و افزایش قیمت کالاها و خدمات شده است.

3. سیاست‌های اقتصادی داخلی: تصمیمات اقتصادی دولت، مانند سیاست‌های پولی و مالی، می‌تواند به ایجاد نوسانات و عدم قطعیت در بازار کمک کند.

4. وضعیت اجتماعی و سیاسی: مسائل اجتماعی و سیاسی نیز می‌توانند بر روی فعالیت‌های اقتصادی تأثیر بگذارند و به بی‌اعتمادی در بازار منجر شوند.

5. وابستگی به نفت: اقتصاد ایران به شدت به درآمدهای نفتی وابسته است و هرگونه تغییر در قیمت نفت یا وضعیت بازار جهانی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر اقتصاد کشور داشته باشد.

🔵 به طور کلی، این عوامل و دیگر موارد می‌توانند باعث شوند که اقتصاد ایران در شرایط خاصی قرار گیرد و به نوعی "شرطی" شود. 🔵 البته تا زمانی که اقتصاد ایران توسعه نداشته باشد و صاحب تولید و درآمدهای متنوع و متکثر نباشد، دامن گیر این مشکلات خواهد بود.
لینک مطلب در روزنامه تعادل
🌐 کانال دکتر منجذب

‍ سلام چاپ دوم کتاب اقتصاد آخرالزمان منتشر شد.

🔺 معرفی کتاب 🔺 لینک خرید از نمایشگاه کتاب

🔺فهرست کتاب را ملاحظه کنید. 🔺لینک خرید اینترنتی


🌐 کانال دکتر منجذب

🔴 سیاست جمعیتی نداریم
🔴 دکتر محمدرضا منجذب

❄️ در فرایند توسعه اقتصادی بطور معمول ابتدا نرخ زاد و ولد و نرخ مرگ و میر بالا است، و در این دوره رشد جمعیت بطئی است. سپس با افزایش درآمد و سطح بهداشت نرخ مرگ و میر کاهش می یابد و رشد جمعیت افزایش می یابد. در مراحل آخر توسعه یافتگی و با کاهش هر دو نرخ مزبور، نرخ رشد جمعیت نیز تنظیم می شود. در این شرایط سیاست های جمعیتی کشور پیشرفته بر مبنای سیاستهای رشد اقتصادی و اقلیمی و برای بلندمدت تنظیم می شود. یکی از شاخص های مورد نظر رشد جمعیت و رشد بهره وری همراه با رشد تکنولوژی است. اگر در کشوری مهاجرت از آن کشور رخ دهد بر مبنای سیاست جمعیتی بصورت گزینشی افرادی را انتخاب می کنند و پذیرش می کنند. کشورهای پیشرفته با طراحی در رشته های مختلف پذیرای نخبگان هستند.
🔻 بر مبنای گفته دبیر ستاد ملی در ایران: «تمایلات ایرانیان به فرزندآوری» میزان تمایل زنان و مردان متأهل در سنین باروری(۲۰ تا ۵۰ سال): ۷۷.۷ درصد از پاسخ‌گویان گفته‌اند تمایلی به فرزندآوری ندارند. آنها دلیل خود را نگرانی از آینده فرزندان جدید عنوان کرده‌اند.
🔻 ایران کشوری در حال توسعه است و نیاز به حفظ جمعیت خود و نخبگان در مسیر توسعه دارد. از جمله دلایل کاهش نرخ باروری میتوان به مواردی چون: نداشتن درآمد کافی، مشکل مسکن، فشارهای اقتصادی، تورم، بیکاری و احساس ناامنی اقتصادی بیشترین دلایل مخالفت با فرزندآوری بوده است و این آمارها راه را به مسئولان نشان می‌دهد.

❄️ کاهش رشد جمعیت در ایران به دلایل متعددی وابسته است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

1. نرخ باروری پایین: یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش رشد جمعیت، کاهش نرخ باروری است. بسیاری از خانواده‌ها به دلایل اقتصادی و اجتماعی تمایل به داشتن فرزندان کمتر دارند.

2. وضعیت اقتصادی: مشکلات اقتصادی، افزایش هزینه‌های زندگی و تأمین نیازهای اولیه خانواده‌ها باعث شده است که بسیاری از زوج‌ها تصمیم بگیرند تعداد فرزندان خود را کاهش دهند.

3. آموزش و آگاهی: افزایش سطح تحصیلات، به ویژه در میان زنان، منجر به تغییر نگرش‌ها نسبت به خانواده و زاد و ولد شده است. زنان تحصیل‌کرده معمولاً تمایل دارند که پس از تکمیل تحصیلات و ورود به بازار کار، فرزندان کمتری داشته باشند.

4. تغییرات فرهنگی و اجتماعی: تغییر در ارزش‌ها و نگرش‌ها نسبت به خانواده و فرزندآوری، به ویژه در شهرهای بزرگ، باعث شده است که داشتن فرزندان بیشتر کمتر مورد توجه قرار گیرد.

5. دسترسی به خدمات بهداشت باروری: افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و برنامه‌های تنظیم خانواده، به زوج‌ها کمک کرده است تا کنترل بیشتری بر روی تعداد فرزندان خود داشته باشند.

6. مشغله‌های شغلی: با افزایش مشارکت زنان در بازار کار و مشغله‌های شغلی، زمان کمتری برای تربیت فرزندان وجود دارد که این امر نیز می‌تواند منجر به کاهش تعداد فرزندان شود.

7. تأخیر در ازدواج: افزایش سن ازدواج در میان جوانان، به ویژه در شهرهای بزرگ، باعث کاهش فرصت برای زاد و ولد شده است.

8. نگرانی‌های اجتماعی و سیاسی: نگرانی از آینده اجتماعی و سیاسی کشور می‌تواند بر تصمیمات خانواده‌ها درباره فرزندآوری تأثیر بگذارد.

9. سیاست‌های دولتی: برخی از سیاست‌های دولتی در گذشته که به تنظیم خانواده و کنترل جمعیت اشاره داشتند، ممکن است تأثیرگذار بوده باشند.

🔴 این عوامل به طور کلی نشان‌دهنده تغییرات عمیق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در جامعه ایران هستند که بر روند رشد جمعیت تأثیر گذاشته‌اند. باید در مسیر توسعه سیاست جمعیتی خاص طراحی کرد و برمبنای نقشه راه حرکت کرد و از روزمرگی و احساسی عمل کردن پرهیز نمود.
🌐 کانال دکتر منجذب