#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)
#برای_مطالعۀ_بیشتر

▪️فتوحات عرب‌ها و تدبیرهای به‌کاررفته در آن‌ها*

🔹رابرت هُیلند در این ویدئو در توضیح استفاده‌ از تعبیر «فتوحات عربی» به‌جای «فتوحات اسلامی» در عنوان کتاب «فی سبیل‌ الله: فتوحات عربی و تکوین حکم‌رانی اسلامی» می‌گوید که برخلاف تصور گروهی از مورخان قدیم مسلمان و برخی پژوهشگران جدید غربی، که می‌خواهند نخستین فتوحات عرب‌ها را اسلامی و مقدس ببینند، باید دانست که گروه‌های زیادی از مسیحیان و یهودیان و زردشتیان در کنار عرب‌ها در فتوحات شرکت داشتند اما برای ورود به فتوحات تغییر دین ندادند. هُیلند همچنین به تدبیرهای فاتحان عرب برای تصرف مناطق مختلف اشاره می‌کند، از جمله اینکه با مردمان آن مناطق توافق‌هایی برقرار می‌کردند نظیر معافیت مالیاتی، احترام به جان و مال و آداب و رسوم آن‌ها. گاهی نیز به گروه‌هایی سرسخت و نیرومند، نظیر کردها و دیلم‌ها، اجازه می‌دادند به جای پرداخت مالیات یا گروش به اسلام، به جنگجویان عرب کمک نظامی کنند.

*متن بالا توضیح ویدئویی است که پیش‌تر با همین نام در دورنما ترجمه و منتشر شده است و اکنون به‌مناسبت برگزاری دهمین نشست «خیلی دور، خیلی نزدیک» بازنشر می‌شود.

🔻نسخۀ کامل ویدئو در آپارات | یوتوب دورنما

#اسلام_آغازین
#ایران_و_اسلام
#فتوحات_اسلامی
#فتوحات_عربی
#دورنما_ببینیم

@doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)

#گزارش_نشست

🔹دهمین نشست از مجموعۀ «خیلی دور، خیلی نزدیک» در حضور جمعی از مخاطبان و همراهان دورنما و با میزبانی زهیر میرکریمی شب گذشته (بیستم اردی‌بهشت) در اینستاگرام برگزار شد. در این نشستِ دوساعته، #خداداد_رضاخانی دربارۀ وضعیت دین‌داری ایرانیان در دوره تاریخی #باستان_متأخر یا #پساباستان توضیح داد و ضمن بررسی و نقد روایت‌های غالب دربارۀ #فتوحات_عربی_اسلامی، به ارائۀ دیدگاهی بدیل دربارۀ #سقوط_ساسانیان و تسلط مسلمانان بر قلمرو ایرانِ ساسانی پرداخت. بخش کوتاه پایانی نشست نیز به طرح پرسش‌های حاضران اختصاص یافت.

✔️ اکنون ویدئوی کامل این گفت‌وگو در اینستاگرام دورنما قابل مشاهده است. نسخه‌های صوتی و تصویریِ تدوین‌شدۀ این گفت‌وگو طی روزهای آینده در حساب‌های کاربری دورنما در فضای مجازی منتشر خواهند شد و خبر انتشار آنها از همین طریق به اطلاع علاقه‌مندان خواهد رسید.

🔻 ویدئوی کامل گفت‌وگو در اینستاگرام


@doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)

🔅 بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام
با حضور خداداد رضاخانی

✔️ ویدئوی کامل گفت‌وگو (۱۱۷ دقیقه) در:
آپارات دورنما یوتوب دورنما

🔹روایتی بدیل از فتوحات اولیۀ اسلامی در ایران ساسانی
در این برش کوتاه از دهمین نشست «خیلی دور، خیلی نزدیک»، خداداد رضاخانی دیدگاهی نو را دربارۀ نخستین مراحل فتوحات اسلامی در ایران ساسانی مطرح می‌کند و می‌گوید حکومت مدینه ایران را فتح نمی‌کند بلکه صرفاً پایه‌گذاریِ نظام اداری فتوحات انجام‌شده به‌دست نیروهای ساسانی را بر عهده می‌گیرد. او از سویی این پرسش را هم‌چنان قابل‌طرح می‌داند که ایرانیان چرا حکومت مدینه و اسلام را به‌عنوان جایگزین شاهنشاهی ساسانیان انتخاب کردند و نه مثلاً پادشاهی روم یا حبشه را. در پایان، زهیر میرکریمی چکیده‌ای از این دیدگاه نو ارائه می‌کند.

#خداداد_رضاخانی
#اسلام_آغازین
#فتوحات_اسلامی
#سقوط_ساسانیان
#ایران_و_اسلام
#دورنما_ببینیم

@doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)
#بریدۀ_ویدئو

🔹مشکل روایت‌های منابع اسلامی دربارۀ فتوحات

رضاخانی شک‌برانگیزترین مسئله در روایت‌های منابع اسلامی از فتوحات را سریع و برق‌آسا توصیف کردن آن‌ها می‌داند. به‌گفتۀ او، دغدغۀ مورخانی چون طبری و بلاذری روایت جنگ‌ها نبوده و از کنار آن‌ها بدون ذکر جزئیات گذشته‌اند؛ به عبارتی، هدف این منابع این نبوده که بگویند چرا ساسانیان نیستند، بلکه این بوده که توضیح دهند چرا مسلمانان هستند. نکتۀ دیگر اینکه این تواریخ حدود سیصد سال بعد از زمان فتوحات تألیف شده‌اند و ما اکنون باید ببینیم چه مدارکی از زمان وقوع فتوحات در دست داریم و بدانیم چه شرایطی در آن زمان حاکم بوده است.

✔️ ویدئوی کامل گفت‌وگو در آپارات | یوتوب

#خداداد_رضاخانی
#فتوحات_اسلامی
#ایران_و_اسلام
#سقوط_ساسانیان
#دورنما_ببینیم

@doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)
#بریدۀ_ویدئو

🔹تاریخ‌دان امروزی کیست و کارش چیست؟

در این بخش از گفت‌وگو، رضاخانی توضیح می‌دهد که روش‌شناسی تاریخ امروزی به علوم انسانی و اجتماعی برمی‌گردد و در نتیجه، تاریخ‌دان امروزی از دانستن فلسفه، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، روان‌شناسی و حتی گیاه‌شناسی بی‌نیاز نیست. کار تاریخ‌دان این است که وقایع تاریخی را از دیدگاه دانش امروزی دوباره بررسی کند. تاریخ‌دان اگرچه لزوماً متخصص سکه‌شناسی نیست، اما ممکن است و باید با سکه‌شناسی آشنا باشد تا بتواند تاریخ را برمبنای سکه‌ها روایت کند. رضاخانی می‌گوید در مواردی که تاریخ روایی بر مبنای متون و منابع وجود ندارد، محقق تاریخ‌دان بر مبنای شواهدی چون کتیبه‌ها و سکه‌ها تاریخ روایی را با کنار هم گذاشتنِ اجزای پازل ایجاد می‌کند.‌

✔️ ویدئوی کامل گفت‌وگوی زهیر میرکریمی با خداداد رضاخانی با عنوان «بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام» را در آپارات دورنما یا یوتوب دورنما ببینید.

#خداداد_رضاخانی
#تاریخ_اسلام
#مطالعات_آکادمیک_اسلام
#اسلام‌پژوهی_در_عصر_مدرن
#دورنما_ببینیم

@doornamaa

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)
#بریدۀ_ویدئو

🔹تجدیدنظرطلبی و روایت گسترش اسلام در ایران

رضاخانی می‌گوید انسان ذاتاً محافظه‌کار است و اصولاً با بدعت موافق نیست؛ همۀ ما با روایت‌هایی بزرگ می‌شویم و به آن‌ها عادت می‌کنیم و تغییر آن‌ها برای‌مان بسیار دشوار است. اما به‌طورخاص می‌شود گفت موضوع «اسلام در ایران» به بخشی از روایت ملی ایرانیان بدل شده و حساسیت دربارۀ این موضوع ممکن است نسبت به سایر مناطق بیشتر هم باشد. در این شرایط، نقد و ردّ روایت غالب فتوحات و بیان دیدگاه تجدیدنظرطلبانه در این موضوع هم به اسلام‌گراها سخت می‌آید و هم به ضداسلام‌گراها.

✔️ ویدئوی کامل گفت‌وگو در آپارات | یوتوب

#خداداد_رضاخانی
#ایران_و_اسلام
#فتوحات_اسلامی
#تجدیدنظرطلبی
#مطالعات_آکادمیک_اسلام
#دورنما_ببینیم

@doornamaa

#پادکست

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)

🔅 بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام
گفت‌وگوی زهیر میرکریمی با خداداد رضاخانی

🔹این گفت‌وگو پنج‌شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ به‌صورت زنده از صفحۀ اینستاگرام دورنما پخش شده است.

✔️ این پادکست را در حساب کاربری #رادیو_دورنما در اپلیکیشن‌های معتبر پادکست‌خوان نظیر کست‌باکس و شنوتو هم می‌توانید بشنوید.

#خداداد_رضاخانی
#دورنما_بشنویم
#با_دورنما_بمانیم

@doornamaa

#معرفی_کتاب
#معرفی_نویسنده

🔹فمینیسم غربی و نجات زن مسلمان
    مروری بر کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات نیازمندند؟» اثر #لیلا_ابولغد

✍️ #فاطمه_توفیقی
دانشگاه ادیان و مذاهب

درآمد
لیلا ابولُغد (ز. ۱۹۵۲)، انسان‌شناس امریکایی فلسطینی‌الاصل، استاد علوم ‌اجتماعی در گروه انسان‌شناسی دانشگاه کلمبیا در نیویورک است. پدرش، ابراهیم ابولُغد، از دانشمندان سرشناس فلسطینیِ علوم‌ سیاسی در امریکا (و در اواخر عمر در کرانۀ باختری) بود و مادرش، ژانت ابولُغد، از استادان پرکار علوم اجتماعی. خودِ ابولغد چند سال را به مردم‌نگاری در میان عشایر مصر گذرانده بود که نتایج آن در کتاب‌های «نوشتن جهان‌های زنان» (۱۹۹۳) و «عواطفی پوشیده: حیا و شعر در جامعه‌ای عشایری» (۲۰۰۰) آمده است. او در این آثار تصویری نو از زنان عشایری به دست داده است، زنانی که اغلب به‌غلط فاقد عاملیت و درک مناسب از جهان قلمداد می‌شوند. کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات‌ نیازمندند؟» در ۲۰۱۳ در انتشارات دانشگاه هاروارد منتشر شده است. عنوان کتاب یادآور مقالۀ بسیار مشهور ابولغد است: «آیا واقعاً زنان مسلمان به نجات‌ نیازمندند؟ تأملاتی انسان‌شناسانه در نسبی‌گرایی فرهنگی و دیگری‌های آن» که در سپتامبر ۲۰۰۲ تنها یک سال پس از فاجعهٔ ۱۱ سپتامبر و اندکی پس از آغاز‌ «جنگ علیه ترور» منتشر شد. تصویر روی جلد کتاب عکسی است از رانیا مطر، هنرمند معروف لبنانی-امریکایی: زنی جوان در حال مرتب‌کردن روسری‌اش در آینه‌ای شکسته. قرار گرفتن عنوان کتاب در این تصویر، حتی به مخاطبی که از پیشینهٔ عنوان در مقالهٔ نام‌دار و انقلابیِ ابولغد آگاه نیست، این تلنگر را می‌زند که قرار است از پشت سر این زن به آینهٔ شکستهٔ پیش رویش (یعنی نظام‌های سلطه) نگاه کنیم و ببینیم او چگونه دیده شده و باید دیده شود. استفهام انکاری از رویکرد انتقادی نویسنده به نگاه‌های پیشین به آن زن مسلمان حکایت می‌کند.

🔻مطالعۀ متن کامل و دانلود فایل مقاله

#مقالۀ_مروری
#دورنما_بخوانیم
#با_دورنما_بمانیم

@doornamaa

#نسخۀ_صوتی

🔅رادیو دورنما
فصل پنجم ـ قسمت هشتم

🔹فمینیسم غربی و نجات زن مسلمان
    مروری بر کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات نیازمندند؟» اثر لیلا ابولغد

✔️ این پادکست را در پادکست‌خوان‌های مشهور ازجمله کست‌باکس و شنوتو هم می‌توانید بشنوید.

#فاطمه_توفیقی
#رادیو_دورنما
#پادکست_دورنما
#دورنما_بشنویم
#با_دورنما_بمانیم

@doornamaa

#نسخۀ_متنی

🔹فمینیسم غربی و نجات زن مسلمان
    مروری بر کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات نیازمندند؟» اثر لیلا ابولغد
✔️ این مقاله را در تارنمای دورنما هم می‌توانید بخوانید.

#فمینیسم_غربی
#فمینیسم_اسلامی
#فمینیسم_پسااستعماری
#دورنما_بخوانیم
#با_دورنما_بمانیم

@doornamaa

#متن_کتاب

Lila Abu-Lughod, Do Muslim Women Need Saving?, Cambridge, MA: Harvard University Press, 2013, 336 pp.

@doornamaa

#گزیدۀ_مقاله

🔹فمینیسم غربی و نجات زن مسلمان
    (مروری بر کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات نیازمندند؟» اثر لیلا ابولُغد)

✍️ #فاطمه_توفیقی

   برخی از بخش‌های مهم مقاله از این قرارند:

🔻مدعای مهم لیلا ابولغد در کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات‌ نیازمندند؟» این است که گرچه زنان مسلمان در بسیاری از نقاط جهان از نظام‌های مردسالارانه و سلطه‌گرانه آسیب می‌بینند، تلاش‌های سیاست‌مداران و فعالان رسانه‌ای در کشورهای غربی برای نجات‌دادن آن‌ها نیز در خدمت سلطه‌گریِ امپریالیستی است و باید در صداقت آن تردید کرد.

🔻پژوهش‌گرانی که رویکردی با تفکر انتقادی دارند، از روانکاوی (که ابزارهای تحلیلی و واژگان مناسبی را برای نشان‌دادن سازوکار تبدیل یک امر نهان درونی به زبان بیرونی ارائه کرد) و تحلیل مارکسیستی (که به فهم رابطهٔ امور مادی و گزاره‌های اخلاقی کمک کرد) بهره می‌برند. همچنین پرسش‌گری و سنجش‌گریِ جدی دربارهٔ دوگانه‌های ارزشی پس از ظهور نظریات ژاک دریدا و تبارشناسی انگاره‌ها در ارتباط‌شان با سازوکار قدرت مدرن پس از ظهور نظریات میشل فوکو به این اندیشمندان به‌ویژه در قرن بیست‌ویکم بسیار کمک کرد.

🔻کتاب ابولغد به طور خاص در فمینیسم پسااستعمار قابل‌فهم است. نظریۀ پسااستعمار در سال ۱۹۷۸ با انتشار کتاب مهم شرق‌شناسی اثر ادوارد سعید ظهور یافت. پروژۀ استعماری این بود که «مرد سفیدپوست زن رنگین‌پوست را از دست مرد رنگین‌پوست برهاند». این جمله گزاره‌ای کلیدی برای فهم فمینیسم پسااستعمار است.

🔻پرسش اصلی ابولغد برخاسته از گسست میان تصویر کلیشه‌ای «زن مسلمان» در رسانه‌های امریکایی و واقعیتی است که او در زمان زندگی در میان زنان مسلمان در مصر ‌دیده است. او می‌کوشد «علیه فرهنگ بنویسد.» یعنی در این انگاره تردیدی جدی وارد کند که می‌توان رفتار افراد را با توجه به فرهنگ‌شان فهمید و پیش‌بینی کرد. این نکته به‌ویژه از آن جهت اهمیت دارد که «فرهنگ» یکی از ستون‌های رشتهٔ انسان‌شناسی بوده است.

🔻فصلی از کتاب دربارهٔ روایت‌هایی رایج در رسانه‌های غربی پس از ۱۱ سپتامبر است که در آن‌ها مردان مسلمان به صورت دشمن بی‌اخلاق تجاوزگر تصویر می‌شوند. در این آثار، اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر مبنای اخلاقی مشترکی را در اختیار افراد می‌گذارد تا زیرپاگذاشتن حقوق بشر را در این روایت‌ها محکوم کنند. گناه این پایمال‌کردن حقوق بشر به گردن فرهنگ اسلامی می‌افتد.

🔻فعالیت‌های فمینیست‌های مسلمان اغلب درون نظام حکومت‌داریِ جهانی قرار می‌گیرند که در آن‌ها بر اساس طبقه و آموزش به افراد امتیاز داده می‌شود. این افراد از همان چارچوب حقوق و برابری جنسیتی استفاده می‌کنند که در پیچیدگیِ زندگی زنان مسلمان حق مطلب را رعایت نمی‌کند. او مبانی و یافته‌های آن‌ها را کنار تجربهٔ زندگی روزمرهٔ زنان روستایی مصری می‌گذارد که مشکلات‌شان حاصل فرهنگ مردسالارانه نیستند، بلکه نتیجهٔ فقر و مشکلات مادی محیط‌اند. آنچه وضعیت این زنان را تغییر می‌دهد تغییر در شرایط مادی است، نه تغییر فرهنگ سنتی.

🔻ابولغد در کتابش چهار مدعا داشته است: ۱) ستم‌هایی که بر زنان می‌رود،‌ اَشکال گوناگونی دارند و فقط برخی از آن‌ها حاصل سنت دینی یا فرهنگ‌اند. ۲) گرچه دسترسی افراد به حقوق و امنیت و کرامت الگویی جنسیتی دارد، این الگو به‌شدت تحت تأثیر فرصت‌ها و امکانات در دسترس افراد در جوامع و دوره‌های تاریخی گوناگون است. ۳) هیچ‌یک از ما در برابر تجاوز و رنج ایمن نیست. رسانه‌های غربی به جای تمرکز بر خاستگاه‌های رنج افراد در غرب، حواس ما را درگیر رنج افراد در گوشه‌های دیگر جهان می‌کنند. ۴) هنگامی‌که زندگی پیچیدهٔ زنان را به مشکل در دستیابی به حقوق‌شان فرومی‌کاهیم باید در تحلیلی دقیق (و نه لزوماً داوری اخلاقی) به این بیندیشیم که چه کسی در این روایت‌ها سود می‌برد و چه کسی در تنظیم روابط آن‌ها نقش دارد.

🔻کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات‌ نیازمندند؟» یکی از قدرت‌مندترین آثار در نقد پروژه‌های فمینیستی غربی و در راستای فمینیسمِ درهم‌تنیدگی (اینترسِکشنال) و هم‌زمان یکی از آثار راه‌گشا در نقد آثار اصلاح‌گرایانه و فمینیستیِ اسلامی است که جامعهٔ علمی و حتی عموم دین‌داران ما با آن مواجه‌اند. همچنین این کتاب، در کنار آثار دیگر مکتب انتقادی در انسان‌شناسی، در بازنگری در مفاهیم حاکم بر این رشته بسیار نقش داشته است.


✔️ نسخۀ کامل مقاله را دریافت کنید:
       نسخۀ متنی | نسخۀ صوتی


#لیلا_ابولغد
#فمینیسم_غربی
#فمینیسم_اسلامی
#حقوق_زنان

@doornamaa

▪️دوره‌های جدید متن‌خوانی و مقاله‌خوانی

🔹 پس از مدتی دوری از کلاس و تدریس، به درخواست و پیشنهاد گروهی از دوستان هم‌راه و هم‌دل، تصمیم به ادامۀ دوره‌های آکادمی یادمان گرفته‌ام. از بیستم خرداد ماه به‌مدت ده هفته یک‌شنبه‌صبح‌ها در قالب دو نشست پیاپیِ نود دقیقه‌ای در «کانون زبان قرآن» در خدمت دوستان خواهم بود. محتوای دو کلاس مستقل از هم است و امکان حضور مجازی در کلاس‌ها وجود دارد.

🔹 در نشست اول در قالب هشتمین دورۀ «متن‌خوانی آثار کلاسیک تفسیر و علوم قرآن» پاره‌ای متون کم‌ترخوانده‌شده از عالمان مسلمان در باب زبان و اعجاز قرآن را در کنار هم خواهیم خواند و در نشست دوم در قالب سومین دورۀ «مقاله‌خوانی قرآن‌پژوهی معاصر» دربارۀ برخی مقاله‌های فارسیِ تألیفی و ترجمه‌ای با موضوع فهم و تفسیر قرآن گفت‌وگو خواهیم کرد. در دورۀ متن‌خوانی به متونی همچون «اعلام النبوةِ» ابوحاتم رازی، «قتلی القرآنِ» ابواسحاق ثعلبی، «الموضح عن جهة اعجاز القرآنِ» سیدمرتضی علم‌الهدی و در دورۀ مقاله‌خوانی به برخی نوشته‌های مهم از محققان شناخته‌شده و نیز برخی مقاله‌های تألیفی و ترجمه‌ایِ خودم خواهیم پرداخت.

✔️ برای ثبت‌نام و کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ چندوچون دوره‌ها در تلگرام یا ـ در صورت مشکل دسترسی ـ در ایتا به خانم نرگس طوافی (۰۹۱۲۵۰۲۰۸۲۴) پیام بدهید.

🔻برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی


#آکادمی_یادمان
#متن_خوانی #مقاله_خوانی
#اعجاز_قرآن #زبان_قرآن
#مطالعات_آکادمیک_اسلام
#اسلام_شناسی_در_عصر_مدرن
#مهرداد_عباسی

@drmehrdadabbasi