#موقت

دوستان و مخاطبین محترم ساکن ایران حفظ آرامش روانی در رویداد های این چنینی بسیار حائز اهمیته، خصوصا قرنی که ما در اون زندگی میکنیم که شبکه های اجتماعی به مدد هوش مصنوعی میتونن واقعیت ها رو به سادگی وارونه جلوه بدن.

گروه های موجود در شبکه های اجتماعی برای جذب مخاطب هر کاری انجام میدن عده ای وضعیت رو نرمال و گروهی اوضاع رو به صورت وخیم گزارش میدن، هر دو گروه در حال غلو کردن هستند. در دل بحران‌ ها و جنگ‌ های روایت‌ محور، آنچه به‌ نام «واقعیت» تجربه میشه، بیش از آنکه بازتابی از جهان بیرون باشه، بازسازی‌ درون مغز هاست.

درک ما از جهان نه بر پایه‌ داده‌ های خام حسی، بلکه بر پایه‌ مدل‌ های پیش‌ بینی‌ کننده مغز شکل می‌گیره. مغز دائما حدس میزنه که قراره چه چیزی ببینه، بشنوه یا احساس کنه، و تنها اون بخش از داده‌ها رو پردازش می‌کنه که با پیش‌ بینیش همخوانی نداره.

یعنی بیشتر آنچه "می‌بینیم"، نه نوری هست که به شبکیه می‌تابه، بلکه بازتابیه از مدل‌ های قبلی ذهن. حتی در تاریکی مطلق، وقتی هیچ ورودی حسی‌ وجود نداره، مغز نمایش رو ادامه میده.

این همون سازوکار رویا دیدنه. شب‌ ها که چشم‌ ها بستن و جهان بیرون خاموشه، نمایش ذهن آغاز می‌شه، گاهی دقیق‌ تر، پرجزئیات‌ تر و رنگین‌ تر از واقعیت روزمره.

اما در این بین، ورود هوش مصنوعی به میدان جنگ ادراک، مسئله رو بحرانی‌ تر میکنه. AI نه تنها داده می‌ سازه، بلکه داستان می‌ سازه. تصاویر جعلی، خبرهای ساختگی، و روایاتی که با مهارت به مدل‌ های پیش‌ فرض ذهن ما تزریق میشن، نه برای متقاعد کردن ما، بلکه برای «پیش‌ بینی شدن» در معماری مغزمون.

واقعیت، دیگه اون چیزی نیست که می‌ بینی، بلکه چیزیه که مغزت انتظار داره ببینه و اگه هوش مصنوعی این انتظارات رو بنویسه، دیگه چه کسی واقعیت رو کنترل می‌ کنه.

مراقب آرامش روانی خودتون و خانوادتون باشید

 توی این پست در پاسخ در جواب به نقد یکی از مخاطبین گفتم که مدل‌های مبتنی بر زبان (مانند chatgpt) نمیتونن درک واقعی انسان از جهان رو بازسازی کنن، چرا که زبان تنها نشانه‌ هایی آماری هست و ریشه در ساختار فیزیکی نداره. در واقع مدل های زبانی به جهان واژگان تکیه دارن و اونو به غار افلاطون تشیبه کردم.

حالا Fei‑Fei Li به دنبال ساختارشکنی در محدودیت‌ های مدل‌ های زبانی هست. ایشون به همراه تیمش مشغول توسعه نوع جدیدی از مدل‌ های هوش مصنوعی به نام «world models» هست، مدل هایی که بتونن با درک فضایی سه‌ بعدی استدلال، برنامه ریزی و خودشون رو با محیط وفق بدن.

هدف این مدلها ارتقاء هوشمندی از سطح متن و واژه به سطح واقعی و محیط فیزیکی و در نهایت تبدیل به گام بعدی هوش مصنوعی بشر محور هست.

در واقع ایشون در تلاشه تا مدل هوش مصنوعی‌ بسازه که شبیه به مدل ذهنی انسانه، تا یه درک واقعی و انتزاعی از جهان داشته باشه، نه فقط از روی آمار و متن، بلکه بر پایه‌ درک سه‌بعدی و علیت (cause-effect).

https://www.businessinsider.com/world-model-ai-explained-2025-6

بیایم به یه شکل دیگه نگاه کنیم تا حالا به این موضوع فکر کردین که چطور یه موش حتی اگر در تمام عمرش موش دیگه ای رو ندیده باشه، برای بچه‌ هاش لونه میسازه؟

یا موارد مشابه دیگه مثل یه عنکبوت که تار می‌ تنه، یه کرم ابریشم که پیله میسازه، و یا یه سگ آبی که سد میسازه و ... حتی اگه هیچ‌ کدوم از همنوعانشون هرگز به اونها نشون نداده باشن که چطور این کارهای پیچیده رو انجام میدن.

این سوالات به این معنا نیست که این رفتارها آموخته‌ شده نیستن، بلکه به این معناست که این حیوانات اونها رو در طول یه عمر نیاموختن، بلکه در طول هزاران نسل یاد گرفتن.

تکامل رفتارهای حیوانی در واقع یک فرایند یادگیری محسوب میشه، اما این یادگیری توسط مجموعه گونه انجام میگیره، نه توسط یک فرد، و نتایج این فرایند یادگیری در DNA کد گذاری شدن.

در واقع موجودات زنده مدل‌هایی درونی از جهان و رفتار مناسب در اون رو دارن، که از طریق تکامل شکل گرفته. این مدل‌ ها ممکنه آگاهانه نباشن، ولی وجود دارن و به حیوان اجازه میدن که بدون تجربه قبلی رفتارهایی مؤثر انجام بدن.

در واقع بخش مهمی از هوش، از طریق تجربه جمعی شکل می‌گیره، نه صرفاً تجربه شخصی. مدل‌ های هوش مصنوعی هم باید مدل‌های درونی از جهان داشته باشن، نه فقط آماری و مبتنی بر زبان.